Za darmo

ebook Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności Renata Ziemińska

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe UMK

Rok wydania: 2013

Książka jest pierwszą całościową rekonstrukcją dziejów sceptycyzmu (od starożytności po współczesność). Należy zarówno do historii filozofii, jak i epistemologii. Z jednej strony przedstawia rozwój sceptycyzmu, z drugiej wskazuje na jego niespójność. Analiza stanowisk sceptyckich przy wykorzystaniu narzędzi pojęciowych współczesnej epistemologii, zwłaszcza teorii gier językowych Ludwiga Wittgensteina i teorii aktów mowy Johna Searle’a, sugeruje, że niespójność ta ma charakter pragmatyczny. Nie jest to sprzeczność logiczna, lecz sprzeczność pomiędzy treścią głoszonych tez a milczącymi założeniami aktu ich stwierdzenia. Wprawdzie sceptycyzmu nie można uznać za prawdziwy bez popadnięcia w niespójność, jednak odgrywa on pozytywną rolę w rozwoju wiedzy, demaskując jej rozmaite ograniczenia i inspirując do ich przekraczania.

Spis treści ebooka Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności

Wstęp / 9

Część I. Pojęcie i rodzaje sceptycyzmu
Rozdział 1. Genealogia terminu „sceptycyzm” / 15
Rozdział 2. Ewolucja pojęcia sceptycyzmu / 21
Starożytny sceptycyzm jako zawieszenie sądów pretendujących do prawdy / 21
Średniowieczny sceptycyzm jako uznanie słabości ludzkich sądów wobec Bożej wszechmocy / 22
Nowożytny sceptycyzm jako wątpienie o wartości sądów pretendujących do wiedzy / 23
Współczesny sceptycyzm jako paradoksalna teza o nieistnieniu wiedzy i nieistnieniu znaczeń / 25
Rozdział 3. Rodzaje sceptycyzmu i pojęcia pokrewne / 29

Część II. Sceptycyzm starożytny
Rozdział 1. Wątki sceptyczne u filozofów przedpirrońskich / 41
Rozdział 2. Pirron z Elidy i sceptycyzm etyczny / 47
Rozdział 3. Sceptycyzm akademicki (Arkezylaos i Karneades) / 63
Rozdział 4. Neopirronizm Ainezydema i Agryppy / 79
Rozdział 5. Sekstus empiryk – summa starożytnego sceptycyzmu / 93
Pojęcie i kryterium prawdy / 95
Znaki i dowody / 102
Krytyka fizyki, etyki i innych nauk / 111
Obrona spójności sceptycyzmu / 120
Najnowsze interpretacje broniące spójności / 124
„odrzucenie drabiny” – czy Sekstus akceptuje samorefutację? / 134
Pragmatyczna niespójność sceptycyzmu Sekstusa / 138
Podsumowanie sceptycyzmu starożytnego / 144

Część III. Chrześcijańska recepcja sceptycyzmu i jego rozwój w średniowieczu
Rozdział 1. Wczesnochrześcijańska recepcja sceptycyzmu / 149
Rozdział 2. Krytyka sceptycyzmu akademickiego u św. Augustyna / 153
Rozdział 3. Sceptycy średniowieczni przed Wilhelmem Ockhamem (Jan z salisbury, Henryk z Gandawy,
Piotr Aureoli) / 161
Rozdział 4. Wilhelm Ockham – sceptycyzm i fideizm / 171
Rozdział 5. Ockhamiści i sceptycyzm zainspirowany bożą wszechmocą / 177
Mikołaj z Autrecourt / 178
Jan z Mirecourt / 181
Podsumowanie sceptycyzmu średniowiecznego / 184

Część IV. Sceptycyzm nowożytny
Rozdział 1. Początki sceptycyzmu nowożytnego / 189
(Erazm z Rotterdamu, Gianfrancesco Pico della Mirandola, Francisco Sanchez) / 189
Rozdział 2. Sceptycyzm Michela de Montaigne’a / 197
Wątki starożytne / 197
Wątki chrześcijańskie / 204
Wątki renesansowe / 206
Próba uniknięcia zarzutu niespójności / 209
Kontynuatorzy Michela de Montaigne’a (Pierre Charron, François De la Mothe le Vayer) / 212
Rozdział 3. Hipotezy Kartezjusza i radykalizacja sceptycyzmu nowożytnego / 215
Hipoteza snu i złośliwego demona / 217
Idealizm i pogłębienie sceptycyzmu / 220
Sceptycyzm metodyczny / 223
Próba odsunięcia hipotez sceptycznych / 226
Sceptycy między Kartezjuszem a Davidem Hume’em (Pierre Daniel Huet, Blaise Pascal,
Pierre Bayle) / 233
Rozdział 4. David Hume i poszukiwanie spójności sceptycyzmu / 241
Nawiązanie do tradycji starożytnej / 241
Akceptacja kartezjańskich hipotez / 245
Poszerzenie argumentów sceptycznych / 248
Instynkt jako ratunek przed sceptycyzmem / 253
Krytyka sceptycyzmu totalnego/ 254
Poszukiwanie spójności sceptycyzmu umiarkowanego / 257
Dialektyka sceptycyzmu i naturalizmu / 259
Rozdział 5. Sceptycyzm transcendentalny Immanuela Kanta i sceptycyzm pokantowski / 263
Immanuel kant a tradycja sceptyczna / 263
Jałowość sceptycyzmu i akceptacja metody sceptyckiej / 265
Sceptycyzm transcendentalny / 267
Sceptycyzm u Georga Wilhelma Hegla / 271
Sceptycyzm fryderyka Nietzschego/ 274
Podsumowanie sceptycyzmu nowożytnego / 278

Część V. Sceptycyzm współczesny
Rozdział 1. Problem sceptycyzmu i zmiana pojęcia wiedzy na początku xx wieku / 283
Pragmatyzm / 283
Filozofia analityczna / 291
Fenomenologia i egzystencjalizm / 300
Rozdział 2. Peter Unger i współczesny sceptycyzm Kartezjański / 305
„Wiedza” jako absolutny termin graniczny / 305
Hipoteza złośliwego uczonego i mózgu w pojemniku/ 309
Inni sympatycy sceptycyzmu / 313
Rozdział 3. Dyskusja ze sceptycyzmem kartezjańskim / 317
Wiedza nie wymaga pewności (falibilizm) / 317
Wiedza nie rządzi się regułami dedukcji (Robert Nozick) / 319
Wiedza nie wymaga wiedzy o wiedzy (eksternalizm) / 321
Standardy dla wiedzy są zmienne (kontekstualizm) / 323
Uzasadnienie nie wymaga przejścia procedury uzasadniania (Michael Williams) / 330
Niespójność hipotezy mózgu w pojemniku (Hilary Putnam) / 336
Rozdział 4. Sceptycyzm znaczeniowy kripkego–wittgensteina / 341
Eksperyment myślowy z kwusem i powtórka z niespójności / 341
Praktyka językowa ratunkiem przed sceptycyzmem / 346
Sceptycyzm znaczeniowy odnoszący się do innych umysłów / 349
Sceptycyzm odnoszący się do danych samoświadomości / 352
Podsumowanie sceptycyzmu współczesnego / 356

Zakończenie. Pragmatyczna niespójność sceptycyzmu / 359
Wykaz wybranych skrótów / 367
Bibliografia / 369
Kalendarium i geografia sceptycyzmu / 393
Summary / 395
Indeks osobowy / 399