Za darmo

ebook Stawanie się recydywistą Renata Szczepanik

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2015

W książce zawarto zagadnienia z obszaru pedagogiki resocjalizacyjnej (więziennej) i podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o to, czy w karierze instytucjonalnej recydywisty istnieją „punkty”, które pozwalają (jemu, społeczeństwu, systemowi) zapobiegać powrotowi do przestępczości. Przedmiotem analiz jest odkrywanie sposobów, w jaki recydywiści interpretują własne doświadczenia i w jaki przenoszą te interpretacje na swoją aktywność życiową (głównie w obrębie rzeczywistości izolacji więziennej). Gromadzenie oraz podążanie za danymi empirycznymi (metodologia teorii ugruntowanej) spowodowało wyłonienie się obrazu doświadczeń i działań, które składają się na wieloletni proces stawania się recydywistą, tj. bycia beneficjentem specyficznej kariery instytucjonalnej prawno-społecznego systemu zapobiegania przestępczości. I to właśnie proces ten stanowi zasadniczy przedmiot analiz i rozważań niniejszego opracowania. Przyjęta w nim perspektywa interakcyjna ułatwia spojrzenie na warunki, które rzutują na dynamikę „pięcia się” przestępcy po kolejnych szczeblach instytucjonalnego systemu zapobiegania przestępczości i dokonujący się w jego obrębie proces kształtowania społecznej tożsamości recydywisty. Zgodnie z ideą symbolicznego interakcjonizmu, zamierzeniem autorki nie jest jednakże wyjaśnienie procesu stawania się recydywistą, ile próba jego zrozumienia.

Spis treści ebooka Stawanie się recydywistą

Wstęp 9

Rozdział I. Nauki prawne i społeczne wobec problemu osób powracających do przestępstwa 15
1.1. Przestępczość powrotna w ujęciu prawnym 17
1.2. Społeczno-demograficzna i kryminologiczna sylwetka osób powracających do przestępczości 24
1.3. Przeobrażenia wychowawczej funkcji kary pozbawienia wolności. Dylematy polskiej „pedagogiki więziennej” 34

Rozdział II. Teoretyczno-metodologiczne podstawy badań procesu stawania się recydywistą 45
2.1. Rodowód jakościowych metod badań nad przestępczością 49
2.2. Założenia paradygmatu interpretatywnego. Symboliczny interakcjonizm jako perspektywa teoretyczna 52
2.2.1. Podejście dramaturgiczne 56
2.2.2. Model rytuału interakcyjnego i interakcji strategicznej 58
2.3. Interakcyjne ujęcie procesu stawania się przestępcą 60
2.4. Metodologia teorii ugruntowanej w badaniu karier instytucjonalnych 67
2.4.1. Sposoby zbierania materiału empirycznego 73
2.4.2. Więzienie jako teren badań naukowych 87
2.4.2.1. Formalno-organizacyjne trudności prowadzenia badań w zakładzie karnym 88
2.4.2.2. Badanie jako osobiste doświadczenie 92
2.4.3. Opis Uczestników badań 102

Rozdział III. Kariera instytucjonalna osób powracających do przestępstwa 107
3.1. Progresywny porządek doświadczania instytucji 108
3.1.1. Selekcyjny wymiar kariery instytucjonalnej 109
3.1.1.1. Reguła „drugiej szansy” 116
3.1.1.2. Podwójna diagnoza 121
3.1.2. Dynamika izolacji społecznej 129
3.2. Partycypowanie na obrzeżach 136
3.2.1. Partycypujący poprzez środowisko 136
3.2.2. Partycypujący utrzymujący dystans 144
3.2.2.1. Partycypujący-ofiara 144
3.2.2.2. Partycypujący poprzez incydent 146
3.2.2.3. Partycypujący poprzez wytwarzanie środowiska 147
3.3. Karierowicze instytucjonalni i Partycypujący na obrzeżach w warunkach izolacji więziennej 147

Rozdział IV. Oswajanie więzienia 151
4.1. Pokonywanie miejsca 152
4.1.1. Emocje towarzyszące byciu umieszczonym w więzieniu po raz pierwszy 153
4.1.1.1. Lęk a cechy instytucji totalnej 154
4.1.1.2. Lęk w relacjach z innymi osadzonymi 156
4.1.1.3. Inne odczucia towarzyszące lękowi 157
4.1.2. Typy nowo przybyłych 158
4.1.3. Taktyki unikania opresji i wytwarzania środowiska opresji 162
4.1.3.1. Szukanie sojuszników (popleczników) 164
4.1.3.2. Otwarta konfrontacja 170
4.1.3.3. Wyczulenie 172
4.1.3.4. Autoagresja 174
4.1.3.5. Postawienie się 174
4.1.3.6. Odnalezienie chłopca do bicia 177
4.1.3.7. Testowanie pozycji 179
4.1.3.8. Sterowanie uwagą 181
4.1.3.9. „Grypsowanie” 183
4.1.4. (Re)negocjowanie swojego statusu 186
4.1.4.1. Eksponowanie atrybutów 187
4.1.4.2. Dzielenie się 189
4.1.4.3. Wchodzenie w koalicje z „bardziej doświadczonymi” 190
4.1.4.4. Błaznowanie 192
4.1.5. Taktyki wspierające 194
4.1.5.1. Agresywne zaczepki 195
4.1.5.2. Ekspresja złości 197
4.2. Pokonywanie czasu 198
4.2.1. Neutralizowanie 205
4.2.1.1. Unikanie 207
4.2.1.2. Uchylanie się 208
4.2.1.3. Wymiana definicji 209
4.2.1.4. Kibicowanie 210
4.2.1.5. Przetrzymanie 211
4.2.1.6. Ustępowanie 212
4.2.1.7. Przeniesienie się 213
4.2.1.8. Zarządzanie estymą podkultury więziennej 214
4.2.1.9. Szukanie sojuszników (kompanów) 214
4.2.2. Porządkowanie 218
4.2.2.1. Szukanie sojuszników (wspólników) 219
4.2.2.2. Eksponowanie atrybutów 224
4.2.2.3. Zarządzanie estymą kultury grypsowania 230
4.3. Relacje Pokonujących 236
4.3.1. Relacja oparta na antagonizmach 237
4.3.2. Relacja „uczeń – mistrz” 238
4.3.3. Relacje oparte na respekcie 241

Rozdział V. Oswajanie wolności 245
5.1. Uwarunkowania przyjętego stylu życia w więzieniu 245
5.1.1. Życie życiem więziennym 246
5.1.2. Życie wizją życia na wolności 253
5.1.3. Punkt zwrotny w karierze instytucjonalnej Recydywistów 257
5.2. Autoprezentacja Zasługującego na wolność 261
5.2.1. Strategie autoprezentacji 268
5.2.1.1. Lokowanie się w roli ofiary systemu 269
5.2.1.2. Odwoływanie się do wartości uznawalnych społecznie 272
5.2.1.3. Nawrócenie religijne 273
5.2.1.4. Zakotwiczenie na wolności 277
5.2.1.5. Definiowanie przestępczości przez pryzmat choroby 278
5.2.2. Zarządzanie dowodami zmiany 278
5.2.2.1. Odcinanie przeszłości „grubą kreską” 278
5.2.2.2. Realizacja wartości pożądanych społecznie 280
5.2.2.3. Demonstrowanie zaplecza na wolności 282
5.2.2.4. Zrywanie ze wspólnikami 283
5.2.2.5. Manifestowanie sukcesu pedagogicznego personelu 284
5.2.2.6. Eksponowanie nowych kompetencji 286
5.2.2.7. „Księgowanie” zmiany 289
5.3. Strategie unikania i opóźniania powrotu do więzienia 293
5.3.1. Koncepcje wolności 293
5.3.1.1. Brak planu 294
5.3.1.2. Posiadanie planu 297
5.3.2. Nadrabianie straconego czasu 310
5.4. Partnerki życiowe Recydywistów oraz ich rola w rozwoju i hamowaniu kariery instytucjonalnej mężczyzn powracających do przestępczości 314
5.4.1. Ratowniczka 315
5.4.2. Terapeutka 318
5.4.3. Resocjalizatorka 321
5.4.4. Ofiara współczucia 322
5.4.5. Stabilizatorka 323
5.5.6. Zakładniczka 327
5.5.7. Wspólniczka 327
5.5.8. Facylitatorka 328
5.4.9. Destabilizatorka 329
5.4.10. Kobiety ze środowiska 329
5.4.11. ety współuzależnione 332
5.4.12. Kobiety lojalne i „kolejnej szansy”. Kobiety porzucone 334
5.4.13. Rodzaje relacji z kobietą w próbach zerwania z wizerunkiem Recydywisty 339
5.4.14. Rodzaje relacji z kobietą w procesie rozwoju Recydywy 341

Rozdział VI. Kontekst pedagogiczny i resocjalizacyjny procesu stawania się recydywistą i kariery instytucjonalnej 345
6.1. Wzory karier instytucjonalnych recydywistów w perspektywie pedagogicznych przesłanek prawno-społecznego systemu zapobiegania demoralizacji i przestępczości 345
6.2. Wizerunkowe gry Karierowiczów instytucjonalnych 356
6.2.1. Konstruowanie wizerunku Recydywisty w relacjach z innymi Karierowiczami w wymiarze problemów adaptacyjnych do warunków resocjalizacji więziennej i „drugiego życia” instytucji 357
6.2.2. Zarządzanie „regułami gry” więziennej resocjalizacji 368
6.3. Strategie powstrzymywania się Recydywistów przed powrotnością do przestępczości 373
6.4. „Kasowanie” tożsamości dewiacyjnej z perspektywy „nowej” pedagogiki resocjalizacyjnej 381

Zakończenie 387
Bibliografia 395
Od Redakcji 411