Za darmo

ebook Antysemicki rumuński rząd Octaviana Gogi i Alexandru Cuzy w opinii polskojęzycznej prasy II Rzeczypospolitej (1937–1938) Jacek Walicki

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2021

Książka przedstawia, jak pewien zapoznany i krótki epizod z dziejów Rumunii został zaprezentowany przez polską prasę codzienną. Powstanie rządu Gogi-Cuzy było zaskoczeniem dla obserwatorów polityki owego czasu i wynikało z dalekosiężnych planów politycznych dążącego do dyktatury króla Karola II, a zagrożonego w swej władzy przez dynamiczny, faszystowski ruch Żelaznej Gwardii Corneliu Codreanu. Sprawowanie rządów znalazło się w rękach innej, równie radykalnej, ale słabszej i skłóconej z Codreanu partii. Książka przedstawia obrazy wydarzeń w Rumunii, jakie dla swych czytelników tworzyły dzienniki różnorakich opcji politycznych: od socjalistycznego „Robotnika”, poprzez chadeckie „Polonię” i „Głos Narodu”, prawicowy „Kurier Warszawski”, do oenerowskiego „ABC” i konserwatywnego „Czasu”. Uwzględniona jest również prasa obozu rządzącego („Gazeta Polska”) i polskojęzyczne dzienniki żydowskie (np. „Nasz Przegląd”, „Nowy Dziennik”). Oprócz szczegółowego przedstawienia antysemickiej polityki rządu – stanowiącej oś jego działania – w publikacji omówiono też inne zagadnienia działalności gabinetu Gogi-Cuzy, takie jak polityka wewnętrzna, polityka zagraniczna czy też budzące zrozumiałe zainteresowanie polskiej prasy stosunki polsko-rumuńskie. Książkę zamyka rozdział przedstawiający upadek rządu i opinie polskie o jego całościowej działalności.

Spis treści ebooka Antysemicki rumuński rząd Octaviana Gogi i Alexandru Cuzy w opinii polskojęzycznej prasy II Rzeczypospolitej (1937–1938)

WYKAZ SKRÓTÓW 9

WSTĘP 11
Podstawa opracowania i elementy przyjętej metodyki 13
Kryteria wyboru gazet 14
Źródła informacji prasy 22
Agencje prasowe 22
Korespondenci prasowi z Rumunii 25

ROZDZIAŁ I. OGÓLNE INFORMACJE O RUMUNII I JEJ MNIEJSZOŚCIACH W PRASIE POLSKIEJ 31
Zagadnienia ogólne 32
Mniejszości narodowe 34
Mniejszość żydowska 34
Liczebność 35
Rola gospodarcza 39
Stosunki rumuńsko-żydowskie 43
Charakterystyka żydowskiej społeczności Rumunii 47

ROZDZIAŁ II. WYBORY I UTWORZENIE RZĄDU 51
Wybory 51
Sprawa utworzenia nowego rządu 67
Decyzja króla 74
Motywy decyzji króla 79
Ocena znaczenia powołania rządu Octaviana Gogi 85
Pierwsze dni rządu 95
Osoba nowego premiera i charakterystyka jego partii 99

ROZDZIAŁ III. POLITYKA WEWNĘTRZNA RZĄDU 111
Antysemityzm jako główna wytyczna polityki wewnętrznej 111
Chaotyczność i sprzeczność informacji o działaniach rządu 122
Kwestia obywatelstwa Żydów 125
Walka na polu środków masowego przekazu i kultury 137
Restrykcje o charakterze poniżającym i wyłączającym ze społeczeństwa rumuńskiego 142
Gospodarka 148
Usuwanie Żydów z posad, uniemożliwianie pracy w zawodzie 148
Ograniczenia wobec Żydów w wolnych zawodach 152
Rugowanie Żydów ze wsi 153
Restrykcje przeciwko firmom żydowskim 155
Walka z żydowskimi organizacjami politycznymi i społecznymi 158
Inne aspekty polityki wewnętrznej rządu 160
Klerykalizacja 160
Kwestia Heleny (Magdy) Lupescu 161
Polityka na Bukowinie – prefekt Nicefor Robu 163

ROZDZIAŁ IV. MIESZKAŃCY RUMUNII WOBEC POLITYKI RZĄDU 167
Postawa Żydów rumuńskich 167
Poczucie zagrożenia i niepewności 167
Reakcja Żydów rumuńskich w dziedzinie gospodarczej 170
Próby emigracji 178
Próby przyspieszonej asymilacji 179
Konsolidacja polityczna 180
Społeczeństwo rumuńskie wobec oficjalnego antysemityzmu 181
Stanowisko partii politycznych 186
Przyczyny antysemityzmu rumuńskiego w ocenie prasy 187

ROZDZIAŁ V. POLITYKA WEWNĘTRZNA RZĄDU. RZĄD W WALCE PARTYJNEJ 193
Konflikty w rządzie Gogi-Cuzy 194
Rząd a potencjalne nowe wybory 196
Oficjalna decyzja o rozwiązaniu parlamentu 201
Partie opozycyjne 208
Wszystko dla kraju (Żelazna Gwardia) 209
Caraniści (Partia Narodowo-Chłopska Iuliu Maniu) 218
Liberałowie (Bratianu) 222
Mniejsze partie 224
Konsolidacja opozycji 225
Rozpoczęcie oficjalnej kampanii wyborczej 229

ROZDZIAŁ VI. RZĄD GOGI–CUZY NA FORUM MIĘDZYNARODOWYM 237
Nowe oblicze rumuńskiej dyplomacji 237
Wielka Brytania 247
Pierwsze dni i pierwsze reakcje 248
Interwencja dyplomatyczna w Bukareszcie 251
Mandat palestyński 259
Francja 259
Czy koniec sojuszu? 259
Francja wobec antysemityzmu 268
Stany Zjednoczone 272
Watykan 276
Niemcy 276
Zagadnienia gospodarcze 287
Zagadnienia kulturalne 291
Włochy 292
Węgry 299
Związek Sowiecki 305
Mała Ententa 310
Podróż ministra Micescu 312
Liga Narodów 320
Petycje żydowskie 321
Minister Micescu w Genewie 332
Powrót ministra Micescu z Genewy 346

ROZDZIAŁ VII. RZĄD GOGI–CUZY A POLSKA 355
Polityka rządu wobec Polski 355
Dyplomacja polska wobec rządu Gogi 357
Reakcja polskich Żydów na wydarzenia w Rumunii 367
Obawy przed imigracją Żydów rumuńskich 372
Wzorzec dla Polski? 383

ROZDZIAŁ VIII. UPADEK RZĄDU I JEGO PIERWSZE OCENY 395
Dymisja gabinetu Gogi 395
Pierwsze oceny przyczyn upadku rządu Gogi 414
Przyczyny wewnętrzne 415
Przyczyny zewnętrzne 429
Ogólna ocena doświadczeń rządu Octaviana Gogi 444
Prawica 444
Centrum 445
Liberałowie, syjoniści i socjaliści 446

ZAKOŃCZENIE 449

BIBLIOGRAFIA 453
Archiwalia 453
Prasa 453
Wydawnictwa źródłowe i informacyjne 454
Książki i artykuły z czasopism naukowych 454

INDEKS 463