ebook Archeologia zatroskania Ada Arendt

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2019

Kojarzone z intelektualnym obskurantyzmem, staropolskie kalendarze astrologiczne stały się synonimem mało wartościowej literatury „groszowej”, kupowanej w kramach i w sprzedaży obwoźnej. Wśród badaczy epoki staropolskiej panuje zgoda co do tego, że przez cały XVII i XVIII wiek były one istotnym fenomenem kulturowym, a dla wielu ówczesnych czytelników jedynym – poza książką religijną – źródłem kontaktu z medium druku.

Łącząc różne tradycje naukowe – w tym elementy mikrohistorii, antropologii druku i piśmienności, socjologicznej teorii czasu oraz badanń z nurtu „zwrotu ku rzeczom” – praca kładzie nacisk na antropologiczne rozumienie praktyki kulturowej, jaką było korzystanie z drukowanego kalendarza, oraz jej implikacje dla pracy pamięci, racjonalności i autorefleksji oraz postrzegania czasu.

An analysis of Old Polish astrological almanacs that combines various scholarly traditions, such as elements of microhistory, anthropology of print and literacy, or the sociological theory of time. The author focuses on an anthropological understanding of the cultural practice and its implications for the functioning of memory, rationality and self-reflection, as well as the perception of time.

Spis treści ebooka Archeologia zatroskania

CZĘŚĆ PIERWSZA
Rozdział 1. Rozbitkowie z morza papieru 9
Minucje, czyli okruchy 15
Archeologia zatroskania 21
Nostalgiczne déjà vu 24
Kalendarze a niesamowitość 26
Metafora archeologiczna 28
Archeologia a antropologia kultury 31
Wykopki biblioteczne 35

Rozdział 2. Punkt wyjścia, czyli stan badań
nad kalendarzami 43
Terminologia 57
Kalendarz na 1474 rok 60
Trzy wieki kalendarzy – podsumowanie 77

CZĘŚĆ DRUGA
Rozdział 3. Kalendarze Bazylego Łuszczewskiego 99
Kalendarze na lata 1668 i 1669 99
Kalendarz na rok 1670 104
Kalendarz na rok 1671 108
„Z Srzody na Czwartek po pułnocy” 112
Praca z książką 119
Szpargały trompe l’œil (dygresja) 127
Na dorędziu 132
„Jużeśmy sobie nic a nic nie winni” 143
W górę i w dół 147
Czas nas uczy pogody 150
„Koń biały w polu czerwonym upada”, czyli kalendarzowe
prognostyki heraldyczne 157
Oikonomia 162
Dygresja „pismoznawcza” 169

Rozdział 4. Kalendarze Ludwika Mikołaja
Grabiańskiego 175
Kalendarz na rok 1696 175
Kalendarz na rok 1701 179
Tam, skąd wynosi się biuro Orbisu 183
Papier pakowy i turecki 191
Punctum, czyli lista rzeczy w drogę 196
Coś się kończy, nic się nie zaczyna 200
„Mazur gdy przyjedzie w nocy nad kwitnącą tatarkę...” 203
Ormiński 208
Geometria praktyczna, czyli ziemia jak „pieprzowe ziarko” 212
Zegarek 222
Grabiański 225
Miodownik in loco campestri 230
To tu, to tam 236
Mapa 241
Terytorium 248
Krajobraz działań 257
Grabiański – wzorowy klient? 274
Aneks – Wizerunk sługi wiernego 281

ZAKOŃCZENIE
Rozdział 5. Pamięć piśmienna 285
Właściwości druku a postrzeganie czasu 287
Chrześcijańska kultura pamięci 291
Kalendarze jako inskrypcje 295
Kultura spektaklu a odwrót kalendarzy 298

Postscriptum 310
Bibliografia 311
Indeks rzeczowy 338
Spis ilustracji 343