Za darmo

ebook Archipelagi wielkomiejskiej biedy Agnieszka Golczyńska-Grondas, Małgorzata Potoczna

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2024

Książka zawiera reanalizę dokonań zespołu socjolożek i socjologów, który w latach 1992–2016 prowadził badania dotyczące biedy i wykluczenia społecznego w Łodzi, mieście o szczególnej historii, a także wyjątkowym współczesnym charakterze. Autorki opracowania prezentują historię działalności badawczego kolektywu, w skład którego wchodziły, oraz stosowane w analizach ramy teoretyczne, wiele miejsca poświęcając metodyce realizowanych przez zespół przedsięwzięć badawczych. Uwzględniając zarówno perspektywę socjohistoryczną, makrospołeczną, jak i podejście mikrosocjologiczne, przedstawiają specyfikę wielkomiejskiego ubóstwa, charakterystyczne dla niego zjawiska, mechanizmy i procesy oraz realia życia w zubożałych sąsiedztwach. Opisują funkcjonowanie instytucji realizujących zadania polityki społecznej w „enklawach biedy”. Wskazują na aplikacyjne rezultaty badań w postaci programów kształcenia dla studentek i studentów pracy socjalnej i socjologii na Uniwersytecie Łódzkim oraz curriculów edukacyjnych przeznaczonych dla osób zatrudnionych w instytucjach i organizacjach pomocowych. W aneksach umieszczono przykłady narzędzi badawczych stosowanych w pracach zespołu.
Książka może wzbudzić zainteresowanie nie tylko naukowczyń i naukowców zajmujących się kwestiami społecznymi czy osób zainteresowanych metodologią nauk społecznych, lecz także kadr odpowiedzialnych za kształtowanie polityki społecznej oraz praktyków i praktyczek szeroko rozumianej profesjonalnej pomocy.

Spis treści ebooka Archipelagi wielkomiejskiej biedy

Wprowadzenie 11

Część I. Historia, teoria, metodologia 31

Rozdział I. Zarys historii „biednej” Łodzi. Historia łódzkiego ośrodka badań nad ubóstwem 33
Słowo o skomplikowanej historii (biednej) Łodzi 33
Łódź i województwo łódzkie a początki transformacji systemowej 1989 r. 59
Tradycje łódzkiej socjologii a „Łódzka Szkoła Badań nad Biedą i Pomocą Społeczną” 65

Rozdział II. „Nie ma dobrego języka, którym da się mówić o biedzie” – inspiracje i stanowisko teoretyczne łódzkiego zespołu ośrodka badań nad ubóstwem 77
Wczesne konceptualizacje biedy i marginalizacji społecznej 78
Współczesne koncepcje biedy utrwalonej oraz przestrzennego wymiaru ubóstwa. Od Myrdala i Lewisa do Wacquanta 83
Koncepcje wykluczenia społecznego 90
Koncepcje dotyczące biograficznych i tożsamościowych aspektów biedy 91
Objaśnianie biedy – podstawowe ustalenia definicyjne i ramy konceptualne łódzkiego ośrodka badań nad ubóstwem 92

Rozdział III. „Odkrywamy karty”, czyli jak badaliśmy biedę 105
Analiza danych zastanych – aktów prawnych, dokumentów strategicznych władz centralnych i samorządowych, dokumentów oraz archiwów instytucji publicznych i organizacji pozarządowych 107
Analizy dostępnych danych statystycznych i ich wykorzystanie 109
Mapy i inwentaryzacje enklaw biedy 113
Wywiady kwestionariuszowe 116
Wywiady grupowe i fokusowe 122
Pogłębione wywiady indywidualne 125
Wywiady biograficzne 127
Badania jakościowe i ilościowe z udziałem dzieci 129
Metodologiczno-etyczne problemy badań nad biedą i wykluczeniem społecznym 131

Część II. Podstawowe ustalenia łódzkiego ośrodka badań nad ubóstwem. Reperkusje praktyczne 147

Rozdział IV. Przestrzenie – procesy społeczne w zubożałych sąsiedztwach 149
Dynamika powstawania i przemian „enklaw biedy” w wielkim mieście 149
Życie codzienne „enklaw biedy” 157

Rozdział V. Ludzie – mikrosocjologia ubóstwa 165
Bieda w przebiegu życia – temporalne aspekty ubóstwa 165
Biograficzny wymiar ubóstwa: dzieciństwo – dorosłość – starość w enklawach biedy 167
Bieda a procesy tożsamościowe – stygmatyzująca praca nad tożsamością 195
Międzygeneracyjna transmisja biedy 198

Rozdział VI. Instytucje – działania instytucji i organizacji pomocowych w środowiskach biedy utrwalonej 205
Inwentaryzacja działań instytucji i organizacji 206
Bariery w działaniach instytucji i organizacji pomocowych 218
Lokalny system integracji społecznej 222

Rozdział VII. Akademia, praktyka, edukacja 227
Socjologia zaangażowana i więzi współpracy 227
Od badań do systemu kształcenia 231
Działania popularyzatorskie 239

Zakończenie 243

Posłowie. Rola przypadków w kształtowaniu i rozwoju łódzkiego zespołu badań nad biedą i pomocą społeczną – Wielisława Warzywoda-Kruszyńska 247

Bibliografia 257

Aneksy 289
Aneks I. Zespół „Łódzkiej Szkoły Badań nad Biedą i Pomocą Społeczną” 289
Aneks II. Książki opublikowane w ramach „Łódzkiej Szkoły Badań nad Biedą i Pomocą Społeczną” i raporty z projektu WZLOT 293
Aneks III. Lista poszukiwanych informacji w family life histories w projektach „Bieda – historie życia” oraz „Formy ubóstwa i ich przestrzenne rozmieszczenie na terenie Łodzi” 296
Aneks IV. Dyspozycje do wywiadu swobodnego w projekcie PROFIT 302
Aneks V. Kwestionariusz opisu miasta – projekt WZLOT 303
Aneks VI. Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego na temat biedy dzieci w wybranych enklawach w Łodzi 313
Aneks VII. Kwestionariusz ankiety do badań z udziałem szóstoklasistów, wersja dla dziewcząt – projekt WZLOT 316
Aneks VIII. Dyspozycje do wywiadu swobodnego z szóstoklasistami – projekt WZLOT 332