ebook Bezpieczeństwo kulturowe w Europie Agata W. Ziętek

Wydawca: UMCS

Rok wydania: 2013

Współczesne symbole związane z tożsamością kulturową nabierają nowego znaczenia kształtując wzorce spójności, dezintegracji i konfliktu, w wymiarze zarówno globalnym, regionalnym, jak i lokalnym. Tym samym kultura, przez wiele lat traktowana jako nieistotna w stosunkach międzynarodowych, zbyt ulotna, z jednej strony - nieprzystająca do brutalnej rzeczywistości, z drugiej - traktowana bardzo instrumentalnie lub pozostawiona artystom i profesjonalistom związanym ze sztuką, nabiera nowego znaczenia, stając się czynnikiem wpływającym na poczucie bezpieczeństwa. Fenomen bezpieczeństwa kulturowego wiąże się z dynamiką przepływów osób, idei, wzorców zachowań, dóbr kultury. W efekcie niektóre kultury mogą czuć się szczególnie zagrożone, co wiąże się z wysoką wrażliwością i niską podatnością na zmiany obiektywnie zachodzące w środowisku międzynarodowym. Państwa również nie zawsze dysponują wystarczającym potencjałem pozytywnych działań lub nie posiadają wystarczających zdolności adaptacyjnych. Jest to konsekwencja poziomu ich rozwoju, funkcjonowania instytucji politycznych, świadomości mieszkańców. Do komponentów bezpieczeństwa kulturowego należy zaliczyć: zachowanie tożsamości kulturowej, języka, dorobku kulturowego, zwyczajów czy religii. Bezpieczeństwo kulturowe wiąże się też pośrednio z ochroną praw kulturalnych człowieka, z poszanowaniem praw mniejszości kulturowych.

Spis treści ebooka Bezpieczeństwo kulturowe w Europie

Wstęp 9

Rozdział I. Bezpieczeństwo kulturowe w stosunkach międzynarodowych 19

1.1. Wymiar ontologiczny bezpieczeństwa kulturowego 19
1.1.1. Istota bezpieczeństwa międzynarodowego 19
1.1.2. Konceptualizacja bezpieczeństwa międzynarodowego 24
1.1.3. Redefinicja bezpieczeństwa międzynarodowego 31
1.1.4. Kultura a bezpieczeństwo międzynarodowe 40
1.1.5. Tożsamość kulturowa a bezpieczeństwo międzynarodowe 44
1.1.6. Podmioty bezpieczeństwa kulturowego 47
1.2. Wymiar epistemologiczny bezpieczeństwa kulturowego w Europie 59
1.2.1. Teoretyczne podejście do bezpieczeństwa kulturowego 59
1.2.2. Kategorie sekurytyzacji i emancypacji w bezpieczeństwie kulturowym 62
1.2.3. Walory i niedostatki sekurytyzacji 70
1.2.4. Definiowanie bezpieczeństwa kulturowego 74
1.3. Wymiar polityczny bezpieczeństwa kulturowego w Europie 78
1.3.1. Bezpieczeństwo kulturowe w debacie w Organizacji Narodów Zjednoczonych 79
1.3.2. Bezpieczeństwo kulturowe w procesie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej 82
1.3.3. Bezpieczeństwo kulturowe w Radzie Europy 85
1.3.4. Bezpieczeństwo kulturowe w Unii Europejskiej 86
1.3.5. Bezpieczeństwo kulturowe Polski 89

Rozdział II. Zagrożenia bezpieczeństwa kulturowego w Europie 93

2.1. Specyfika zagrożeń bezpieczeństwa kulturowego w Europie 93
2.2. Zagrożenia bezpieczeństwa kulturowego na poziomie środowiska międzynarodowego 102
2.2.1. Proces globalizacji jako zagrożenie bezpieczeństwa kulturowego 102
2.2.2. Migracje międzynarodowe jako zagrożenie bezpieczeństwa kulturowego 107
2.2.3. Zmiany klimatu jako zagrożenie bezpieczeństwa kulturowego 135
2.2.4. Grabież, niszczenie i nielegalny obrót dobrami kultury jako zagrożenie bezpieczeństwa kulturowego 137
2.3. Zagrożenia bezpieczeństwa kulturowego na poziomie państwa 143
2.3.1. Wielokulturowość w Europie zagrożeniem bezpieczeństwa kulturowego 144
2.3.2. Dyskryminacja i nietolerancja zagrożeniem bezpieczeństwa kulturowego 161

Rozdział III. Podstawy normatywne bezpieczeństwa kulturowego w Europie 169

3.1. Regulacje w zakresie zachowania materialnej substancji kulturowo-cywilizacyjnej 171
3.1.1. Regulacje w ramach UNESCO 172
3.1.2. Regulacje w ramach Rady Europy 179
3.1.3. Regulacje w ramach Unii Europejskiej 182
3.2. Regulacje w zakresie zachowania zróżnicowania w obszarze wartości niematerialnych 187
3.2.1. Regulacje w ramach UNESCO 187
3.2.2. Regulacje w ramach Rady Europy 191
3.2.3. Regulacje w ramach Unii Europejskiej 194
3.3. Regulacje w zakresie ochrony „grup szczególnego ryzyka” (mniejszości kulturowych, etnicznych, ludów tubylczych) 194
3.3.1. Regulacje w ramach ONZ i UNESCO 195
3.3.2. Regulacje w ramach Rady Europy 197
3.3.3. Regulacje w ramach Unii Europejskiej 201
3.3.4. Regulacje dotyczące „nowych mniejszości” 202

Rozdział IV. Działania na rzecz bezpieczeństwa kulturowego w Europie 209

4.1. Działania na poziomie środowiska międzynarodowego 209
4.1.1. Działania dotyczące zachowania różnorodności kulturowej 210
4.1.2. Działania dotyczące zachowania dziedzictwa kulturowego 214
4.1.3. Działania wobec procesów migracji 223
4.2. Działania państw na rzecz bezpieczeństwa kulturowego 228
4.2.1. Działania państw w odpowiedzi na proces globalizacji 229
4.2.2. Działania państw europejskich wobec wielokulturowości 234
4.2.3. Działania Polski na rzecz bezpieczeństwa kulturowego 244
4.3. Desekurytyzacja jako strategia działania państw 259
4.3.1. Strategie pozytywne 264
4.3.2. Strategie negatywne 268

Rozdział V. Działania podmiotów pozarządowych na rzecz bezpieczeństwa kulturowego w Europie 275

5.1. Podmioty pozarządowe działające w obszarze kultury 276
5.2. Działania podmiotów pozarządowych na poziomie środowiska międzynarodowego 279
5.2.1. Działania dotyczące zachowania różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego 280
5.2.2. Działania dotyczące zachowania dziedzictwa kulturowego 284
5.3. Działania podmiotów pozarządowych w Polsce 289
5.4. Ocena działań podmiotów pozarządowych 291

Zakończenie 293
Bibliografia 297