ebook Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 2: Od humanizmu do posthumanizmu

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2014

Prezentowana publikacja to dwutomowa monografia wieloautorska stawiająca pytanie o ludzkie „bycie z innymi”. Autorzy pokonują intelektualną drogę od humanizmu do post- i transhumanizmu z uwzględnieniem kultury w najróżniejszych konfiguracjach, biorąc pod uwagę relacje: człowiek – zwierzę, człowiek – roślina i/lub człowiek – maszyna rozumiana jako humanoid techniczny bądź byt częściowo nieorganiczny. Książka zawiera różne materiałowo, formalnie i warsztatowo artykuły, które wychodzą naprzeciw oczekiwaniom nowoczesnej humanistyki, prezentując rozważania na temat relacji człowiek – inny/obcy byt. Celem zebranych tekstów jest podjęcie dyskusji nad tym, czy współczesna tendencja, kwestionująca dotychczasowe status quo człowieka, który przestał być uznawany za centrum świata i miarę wszechrzeczy, znalazła indywidualny wyraz w najnowszej kulturze przełomu XX i XXI wieku lub wcześniejszej jako antycypacja aktualnych idei w zakresie międzygatunkowych czy międzybytowych relacji. Monografia obejmuje interdyscyplinarną problematykę szerszą od konwencji wybranych zagadnień post- i transhumanizmu w literaturze i sztuce. Rozległość ta wynika z zestawienia kwestii relacji człowieka do innych istot żywych i zagadnienia powiązań człowieka z bytami technologicznymi, które w wielu artykułach sąsiadują z sobą i w pewnych aspektach ujawniają podstawowy problem stanowiący centrum tego rodzaju refleksji: namysł nad granicami człowieczeństwa, kondycją człowieka i jego stosunku do innych bytów. Myślenie to wyrasta z tradycji penetrowania różnych kategorii inności, obcości, odmienności, ale odwołuje się też do holistycznych koncepcji człowieka i świata.

Spis treści ebooka Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze. T. 2: Od humanizmu do posthumanizmu

Spis treści

Słowo wstępne (Justyna Tymieniecka-Suchanek) / 9

Między mitologią a folklorem
ANNA SZWED / 15
OLGA KIELAK: Ludowe rytuały wobec zwierząt domowych. Przykład KROWY / 33

W literackim krajobrazie (nie)organicznych bytów wielorakich
BRYGIDA PUDEŁKO: Bird Imagery in Turgenev’s A Sportsman’s Sketches and Conrad’s The Mirror of the Sea / 49
MONIKA RZECZYCKA: Minerał – roślina – zwierzę – człowiek. Spirala „kosmicznej ewolucji” w rosyjskim piśmiennictwie ezoterycznym początku XX wieku / 62
PAWEŁ PASIEKA: Bestiarium Franza Kafki / 72
DOMINIK ANTONIK: Zwierzęta Brunona Schulza. Ku nieobliczalnym wymiarom istnienia / 94
PAULINA MALICKA: W poetyckim zoo Eugenia Montalego / 108
MONIKA I. ZIELIŃSKA: Człowiek – las – zwierzę w opowieści-bajce Borisa Siergunienkowa Leśny koń / 123
JAROSŁAW WACH: Współistnienie ludzi i zwierząt w epice Wiesława Myśliwskiego – analiza relacji międzygatunkowych / 133
ANETA CHMIEL: Świadectwo pewnego malakologa. Figura ślimaka w powieści Vincenza Consola Uśmiech nieznanego marynarza / 149
GRAŻYNA PIETRUSZEWSKA-KOBIELA: Poświatowska posthumanistyczna? / 160
IWONA GRALEWICZ-WOLNY: Fatyga łodygi. Wisława Szymborska wobec milczenia roślin / 177
IRENA GÓRSKA: Człowiek wobec tego, co nie-ludzkie, w twórczości Wisławy Szymborskiej i Tadeusza Różewicza / 187
KATARZYNA ARCISZEWSKA: Symbolika przemiany człowieka w zwierzę we współczesnej literaturze rosyjskiej / 204
OLGA GAVRILINA / 218
MARIA DĄBROWSKA-CZOCH: Jadąc do Răşinari / 229
ANNA N. WILK: Kot-ofiara i koza-zbawca, czyli odwrócenie symboliki zwierzęcej w Okresie dojrzewania Anny Starobiniec / 242
MONIKA BŁASZCZAK: Dramatyczne twory „niby-ludzkie” / 250

O przekraczaniu antropocentrycznych granic w filozofii
AGATA KŁOCIŃSKA: Relacja ja – Ty z bytami nieosobowymi. Filozofia Martina Bubera jako myśl prekursorska wobec posthumanizmu / 269
KRZYSZTOF KROPACZEWSKI: Wschodniosłowiańskie interpretacje tendencji posthumanistycznych w kontekście rosyjskiego kosmizmu / 281
KATARZYNA RYBIŃSKA: Rozważania Emila Ciorana na temat: „Dlaczego nie miałbym zamienić się z kwiatem?” / 296
JUSTYNA SCHOLLENBERGER: Przestrzenie ko-egzystencji – dyskurs posthumanizmu wobec tezy o relacyjnym sposobie istnienia / 311
JOANNA FRĄCKOWIAK: Biokomunikacja: możliwości porozumienia w stawaniu się ze zwierzętami / 324
MICHAŁ KASPRZAK: Autoteliczni nie-ludzie / 332

Wokół sztuki
PAWEŁ MARCINKIEWICZ: Estetyka natury w malarstwie i sztukach wizualnych: krótki rys historyczny / 347
EWA SZKUDLAREK: „Muszki wokół lampy” – estetyka owadziego świata w twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza / 361
MAŁGORZATA LISZEWSKA: Ludzkie, pozaludzkie i odczłowieczone. Wizerunki obcości jako projekcje ludzkich lęków i źródła fascynacji / 376
EWELINA WALĄ: Genesis z natury kultury. Filtrowanie światów / 388

Nowe zagadnienia z zakresu prawa
KAMIL MUZYKA: Zarys prawa w odniesieniu do sztucznych inteligencji i osób emulowanych / 401

Zwierzęta w powojennej historii wojskowości
IRENEUSZ BIENIECKI: Potrzeba chwili czy wyższa konieczność? Szkolenie i wykorzystanie psów służbowych w ochronie granicy w latach 1945–1991 w świetle dokumentów Wojsk Ochrony Pogranicza / 411

Noty o Autorach / 423
Indeks osobowy / 429