ebook Definicje deiktyczne a pojęcia Badania z pogranicza filozofii języka i psychologii kognitywnej Wiesław Walentukiewicz

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2011

Publikacja dotyczy uczenia pojęć oraz języka. Nauka ta odbywa się często w kontekście ostensywnym, w którym szczególną rolę odgrywają definicje deiktyczne. Autor skupia się na czterech czynnikach, które spełniają istotną funkcję podczas nauki języka – chodzi tu o czynniki fizjologiczne, kulturowe, psychologiczne oraz filozoficzne. Uzasadniając, iż początkowo podczas nauki języka uczący się wykorzystuje podobieństwo ogólne, spróbowano rozwiązać także inne kwestie: niemożliwości ustalenia cech przed ustaleniem elementów zbioru, niemożliwości ustalenia elementów zbioru przed ustaleniem cech, nieskończonego porównania przedmiotów w celu ustalenia cech. Autor wyodrębnia i opisuje cztery rodzaje pojęć: podstawowe, prototypowe, klasyczne, egzemplarzowe, zaznaczając, że szczególną rolę odgrywają pojęcia budowane najwcześniej – pojęcia podstawowe. Aby uczący się mógł posługiwać się nazwami ogólnymi, wcześniej musi opanować zdolność budowania pojęć podstawowych, prototypowych i klasycznych. Natomiast opanowanie zdolności budowania pojęć egzemplarzowych jest mu potrzebne do posługiwania się nazwami jednostkowymi, w szczególności imionami własnymi. Autor dowodzi, iż zarówno nazwy ogólne, jak i nazwy jednostkowe są wprowadzane do języka za pomocą aktów nazywania (definicje ostensywne proste), a następnie na podstawie definicji deiktycznych złożonych budowane są dla nich umysłowe reprezentacje (pojęcia). W tym ostatnim przypadku definicje ostensywne przyjmują schemat definicji indukcyjnych.
Autor w swej pracy wykorzystał nie tylko wyniki badań filozofów, głównie te dotyczące definicji deiktycznych, ale także czerpał z wyników badań psychologów kognitywnych, zwłaszcza tych dotyczących pojęć.

Spis treści ebooka Definicje deiktyczne a pojęcia

Spis treści

Wstęp / 7

1. Aspekt metodologiczny badań nad definicjami deiktycznymi / 19
1.1. Wprowadzenie podstawowych terminów związanych z definicjami deiktycznymi / 21
1.2. Pojęcie próbka i typy próbek / 23
1.3. Typy nazw definiowanych deiktycznie / 26
1.4. Podstawowe schematy definicji deiktycznych / 29
1.5. Zagadnienie kryteriów definicji deiktycznych / 35
1.6. Krótkie podsumowanie / 36

2. Fizjologiczny i kulturowy aspekt badań nad referencją. Filozoficzne uwagi o pojęciach i przedmiotach / 37
2.1. Budowanie pojęć dla przedmiotów ze względu na wydatność fizjologiczną / 38
2.2. Budowanie pojęć dla przedmiotów ze względu na ważność kulturową / 47
2.3. Budowanie pojęć dla nazw-dźwięków / 50
2.4. Filozoficzne uwagi dotyczące pojęć i przedmiotów / 57
2.5. Krótkie podsumowanie / 68

3. Zagadnienie pojęć w analizie definicji deiktycznych. Nazwy podstawowe / 70
3.1. Aspekt metodologiczny badań nad pojęciami / 70
3.2. Uwagi psychologów o kategorii poziomu podstawowego / 78
3.3. Podobieństwo ogólne / 85
3.4. Próba opisu z perspektywy filozoficznej trzech poziomów kategoryzacji dla cech i relacji / 99
3.5. Nazwy podstawowe a terminy spostrzeżeniowe / 101
3.6. Podsumowanie / 103

4. Filozoficzny i psychologiczny aspekt badań nad referencją / 106
4.1. Wstępne określenie warunków skutecznej referencji / 106
4.2. Warunki dla ustanowienia relacji nazywania / 108
4.3. Argumenty za niewystarczalnością przyczynowej teorii odniesienia / 110
4.4. Niejednoznaczności semantyczne / 125
4.5. Krótkie podsumowanie / 127

5. Akty nazywania i definicje ostensywno-indukcyjne nazw ogólnych odwołujące się do relacji / 129
5.1. Definicje deiktyczne ustanawiające związki nazywania / 129
5.2. Aspekt metodologiczny badań nad oznaczaniem / 134
5.3. Schematy definicji deiktyczno-indukcyjnych oparte na podobieństwie ogólnym / 138
5.4. Krótkie podsumowanie / 154

6. Definicje deiktyczne nieodwołujące się do relacji / 156
6.1. Argumenty popierające wpływ języka na tworzone kategoryzacje i ‘łamanie’ kategoryzacji opartych na percepcji / 156
6.2. Od podobieństwa ogólnego do cech / 158
6.3. Definicje deiktyczne nazw ogólnych odwołujące się do cech / 162
6.4. Definicje deiktyczne imion własnych oraz deskrypcji określonych / 181
6.5. Krótkie podsumowanie / 194

Zakończenie / 195

Bibliografia / 198
Indeks osobowy / 213
Indeks rzeczowy / 219

Summary / 225
Zusammenfassung / 227