ebook Dożywotni więźniowie

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2022

Publikacja prezentująca najnowsze, unikalne i kompleksowe wyniki badań grupy 290 więźniów dożywotnich, będąca podsumowaniem pięcioletnich badań nad karą dożywotniego pozbawienia wolności i charakteryzująca się interdyscyplinarnym ujęciem tej problematyki z perspektywy prawnej, kryminologicznej i psychologicznej. Zabierają w niej głos wybitni eksperci oraz praktycy – m.in. prawnicy, psychologowie, funkcjonariusze Służby Więziennej, a wreszcie, sami skazani.

Głównym celem tej monografii była odpowiedź na pytanie, jaki jest przeciętny więzień dożywotni (statystyczny wizerunek skazanego), a także czy w grupie 290 badanych są ci najlepsi i ci najgorsi, oraz co o tym przesądza. Odnosząc się do właściwych teorii, m.in. deprywacji, importu, racjonalnego wyboru, autorzy zebranych tu tekstów opisują, jak skazani adaptują się do warunków bezterminowej izolacji, a także jak adaptuje się do nich system więzienny, jak obie strony ustosunkowują się do istoty orzekania i wykonywania kary dożywotniego pozbawienia wolności, a także do wagi diagnozy i możliwości oddziaływania na skazanych w więzieniu. Prawdziwe kompendium wiedzy kryminologicznej i psychologicznej zebranej wokół sprawcy-skazanego-człowieka.

Monografia w całości utrzymuje się w duchu humanizmu, absolutnie koniecznego w odniesieniu do sprawców ciężkich przestępstw, wobec których społeczeństwo nie tylko nie wykazuje zrozumienia, ale nawet litości. Celem wspólnym zebranych w pracy opracowań jest […] udzielenie odpowiedzi na […] pytanie […], jaki jest cel i sens orzekania i wykonywania kary dożywotniego pozbawienia wolności, stanowiącej obecnie surogat śmierci. (Z recenzji prof. dr hab. Teresy Gardockiej)

Lektura tej książki z pewnością może okazać się owocna dla osób, które z racji wykonywanego zawodu mają do czynienia ze skazanymi na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Do tej grupy zaliczyć należy nie tylko funkcjonariuszy i pracowników więziennictwa. Jestem przekonany, że książka spotka się z uwagą sędziów orzekających w sprawach karnych, oskarżycieli publicznych, adwokatów, radców prawnych, pracowników socjalnych […] [a także] psychologów, lekarzy, socjologów, pedagogów. (Z recenzji dr. hab. Adama Kwiecińskiego, prof. UWr)

*********

The Best of the Worst and the Always Bad

The publication presents the latest, unique and complex results of the research on the group of 290 life-term prisoners. It summarises the five-year study on life imprisonment sentence and explores the problem from the legal, criminological and psychological perspective, giving voice to leading experts and practitioners: lawyers, psychologists, prison officers and finally the sentenced themselves.

The main aim of the monograph was to answer the question what a typical life-term prisoner is (a statistical image of a sentenced) and if in the group of the 290 studied there are those best and worst and what determines it. With reference to appropriate theories, such as deprivation, import, rational choice, the authors of the texts collected here describe how the sentenced adapt to the conditions of lifetime isolation and how the prison systems adapts to them, how both sides respond to passing and executing life imprisonment sentence and how they view the diagnosis and the possibility of interacting with the sentenced in prison. It is a true compendium of criminological and psychological knowledge of the perpetrator–sentenced–human.

*********

Dr Maria Niełaczna (ORCID 0000-0003-2384-0902) – doktor nauk prawnych i kryminolog. Pracuje w Katedrze Kryminologii i Polityki Kryminalnej Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w kryminologii, prawie więziennym i prawach człowieka. W swoich badaniach koncentruje się na karierach kryminalnych, zbrodni zabójstwa, społecznym klimacie więzienia, karach skrajnie długoterminowych i prawach człowieka. Były ekspert NCN oraz NIK. Działa na rzecz więźniów i jest członkiem Komisji Ekspertów KMPT przy Rzeczniku Praw
Obywatelskich.

---------

Mgr Joanna Klimczak (ORCID 0000-0002-1534-6317) - doktorantka w Katedrze Kryminologii i Polityki Kryminalnej w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego.

Spis treści ebooka Dożywotni więźniowie

Wykaz skrótów 9
Magdalena Brodzińska-Patalas Wstęp 11
Maria Niełaczna, Joanna Klimczak Wprowadzenie 15

CZĘŚĆ I
Najlepsi z najgorszych i źli stale
Maria Niełaczna, Joanna Klimczak, Najlepsi z najgorszych i źli stale – wyniki badań 290 akt penitencjarnych 25
1. O naszych badaniach 25
2. Przebieg i metody badań 26
2.1. Próba badawcza 26
2.2. Cele i hipotezy badawcze 27
2.3. Przebieg badań, metody i narzędzia badawcze
31
3. Uwagi metodologiczne do badań ilościowych 40
4. Charakterystyka społeczno-demografi czna badanych
43
5. Ogólna charakterystyka więzienna badanych 47
5.1. Sekwencje kary 47
5.2. Klasyfikacja 50
6. Rozpoznanie to podstawa – dokumentacja akt
penitencjarnych 54
A. Piekło Dantego 59
7. Problemy adaptacyjne 59
7.1. Areszt 59
7.2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności 65
8. Negatywna aktywność 71
8.1. Areszt 71
8.2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności 74
9. Podkultura więzienna skazanych na karę
dożywotniego pozbawienia wolności 84
10. Status więźnia „niebezpiecznego” 88
10.1. Areszt 94
10.2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności 96
11. Więźniowie z niepsychotycznymi zaburzeniami
psychicznymi 98
B. Światło w tunelu 102
12. Doing time. Pozytywna aktywność więźniów: praca,
nauka, programy 102
12.1. Areszt 103
12.2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności 106
13. Rodzina, więzi i kontakty 122
13.1. Areszt 124
13.2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności 126
14. Miejsce, stabilizacja, zmiana 129
C. Kara inna niż wszystkie 131
15. Orzeczenie psychologiczno-penitencjarne 131
16. Opinie psychologiczne 141
17. Dążenie do wolności 143
18. Stosunek do zbrodni i resocjalizacja 146
19. Wymiar kary 155
Podsumowanie 160
Bibliografia 164

CZĘŚĆ II
Kara dożywotniego pozbawienia wolności. Aspekty prawne
Wojciech Zalewski, Kara dożywotniego pozbawienia wolności – geneza i obowiązywanie w kolejnych latach 183
Bibliografia 198
Paweł Dobosz, Uzasadnienia sądowe kary dożywotniego pozbawienia wolności – zbieżności na tle zdania odrębnego 203
Bibliografia 247
Leszek Wilk, Problem ułaskawienia skazanych na karę dożywotniego pozbawienia wolności w kontekście próśb o ułaskawienie i opinii sądów 251
Bibliografia 280
Piotr Stępniak, Uzasadnienie podwyższenia progu warunkowego przedterminowego zwolnienia do 50 lat w doktrynie prawa karnego i orzecznictwie sądów 283
Bibliografia 299

CZĘŚĆ III
Dożywotni więźniowie w soczewce psychologii
Maria Gordon, Opiniowanie sądowo-psychologiczne skazanych odbywających karę dożywotniego pozbawienia wolności 305
Bibliografia 330
Maria Gordon, Diagnoza psychologiczno-penitencjarna skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności 333
Bibliografia 377
Beata Pastwa-Wojciechowska, Czy jedna diagnoza wystarczy? Wartość opiniowania psychologiczno-penitencjarnego dla więźnia i systemu 381
Bibliografia 405
Jerzy Pobocha, Zabójca sadystyczny. Zygmunt, syn Zygmunta. Studium przypadku 409
Bibliografia 426

CZĘŚĆ IV
Dożywotnie więzienie to realne miejsce i czas
Olga Brodzińska-Żukowska, Newralgiczne momenty kary dożywotniego pozbawienia wolności a reakcja systemu 433
Bibliografia 464
Kamil Miszewski, Życie niespektakularne czy już wegetacja? O funkcjonowaniu w więzieniu (niektórych) skazanych na dożywotnie pozbawienie wolności 467
Bibliografia 489
Justyna Włodarczyk-Madejska, Dominik Wzorek, „Made in Poland, back from abroad” – Polacy skazani za granicą i poddani ekstradycji 493
Bibliografia 513
Barbara Błońska, Ewa Dawidziuk, Kto się za nami wstawi?
Dożywotni w skargach do Rzecznika Praw Obywatelskich 515
Bibliografia 545
Paweł Szczepaniak, Zarządzanie ryzykiem w więzieniu na przykładzie postępowania z więźniami skazanymi na karę dożywotniego pozbawienia wolności, skazanymi niebezpiecznymi oraz wymagającymi szczególnej ochrony 547
Bibliografia 594

Maria Niełaczna, Prawo więźnia dożywotniego do wykształcenia wyższego 603
Bibliografia 630
Maria Ejchart-Dubois, Kobiety dożywotnio pozbawione wolności. Tęsknota, bezradność i nadzieja 635
Bibliografia 673
Monika Badowska-Hodyr, What Works? Wolność – godność – tożsamość fenomenem w kontekście pracy z więźniami odbywającymi karę dożywotniego pozbawienia wolności 677
Bibliografia 686
Maria Niełaczna, Plan kary, program naprawczy i autopilot 689
Bibliografia 708
Alicja Kapała, Strach się bać – terapeutyczni niepsychotyczni 711
Bibliografia 727
Robert Poklek, Postępowanie i postawy personelu więziennego wobec skazanych na karę dożywotniego pozbawienia wolności – głos w dyskusji 731
Bibliografia 759

CZĘŚĆ V
Narracje z więzienia
Maria Niełaczna, Joanna Klimczak, O karze dożywotniego pozbawienia wolności w pierwszej osobie: narracje więźniów 767
Bibliografia 791
Zbigniew Brzoskowski, Jestem takim „statystą” 797
Janusz Kulmatycki, Więzienie to nie miejsce, ale stan umysłu 801
Sebastian Matuszewski, Żaden z sądów nigdy nie skazał nikogo na zaprzestanie bycia człowiekiem 807
Przemysław Rakowski, Teraz czas na kolejny krok 819
Marek Ruprecht, Łaknę jak kania dżdżu kontaktów z normalnymi ludźmi 823

Indeks nazwisk 837