Nowość

ebook Etnografowie z przymusu Karina Gaibulina

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2024

Książka dotyczy udziału polskich zesłańców w ekspansji kolonialnej Cesarstwa Rosyjskiego na kazachskich stepach Azji Centralnej w XIX wieku. Zagadnienie to omówiono na podstawie wybranych tekstów autorstwa trzech polskich więźniów politycznych: Adolfa Januszkiewicza, Bronisława Zaleskiego i Seweryna Grossa, które do dziś są ważnymi źródłami dla kazachstańskiej historiografii. Podstawową perspektywę analityczną pracy stanowią teoria oralności i piśmienności oraz studia postkolonialne.

*********

Ethnographers Under Coercion. Polish Exiles in the Colonial Service of the Russian Empire

The books deals with the part Polish exiles played in the colonial expansion of the Russian Empire on the Kazakh steppes of Central Asia in the 19th century. The issue is discussed on the selected texts by three Polish political prisoners: Adolf Januszkiewicz, Bronisław Zaleski and Seweryn Gross, which to this day are important sources for Kazakh historiography. The basic analytical perspective of the work are the theory of orality and literacy and post-colonial studies.

Spis treści ebooka Etnografowie z przymusu

Przedmowa 9

I. Część pierwsza: Zagadnienia teoretyczno-historyczne 21
1. Pismo jako narzędzie etnografa 21
2. Pismo jako narzędzie kolonializmu 37
2.1. (Post)kolonializm 37
2.2. Orientalizacja 42
2.3. Biurokratyzacja 47
2.4. Historyzacja 51
2.5. Hybrydyzacja 56
3. Orzeł dwugłowy patrzący na Wschód 60
3.1. Od obrony do kontroli 60
3.2. Metody oswajania „dzikich pól” 70
4. Orzeł dwugłowy patrzący na Zachód 82
4.1. Polacy na Wschodzie 87
4.2. Polska syberiada 93
4.3. Uwięzieni w trójkącie 102
5. Podstawowe źródła 111
5.1. Dzienniki osobiste 114
5.2. Listy 119
5.3. Raporty 121
5.4. Narracja alternatywna (?) 124

II. Część druga: Trzy studia przypadku 127
1. (Auto)biografia pioniera. Dziennik i listy Adolfa
Januszkiewicza 127
1.1. Rys biograficzny 127
1.2. Dziennik z wyprawy jako narzędzie pracy
intelektualnej i badawczej 136
1.3. Publikacja 151
2. Bronisław Zaleski. Przez „dzikie pustkowie”
z ołówkiem w ręku 171
2.1. Życiorys 171
2.2. Dziennik osobisty z podróży 183
2.3. Listy-albumy 202
2.4. Pierwsze wydanie listów-albumów 218
2.5. Późniejsze teksty o tematyce azjatyckiej 222
3. Granice archiwum. Seweryn Gross i kazachskie
prawo zwyczajowe 233
3.1. Kilka faktów biograficznych oraz wiele
przypuszczeń 233
3.2. Strategie zarządzania a metody poznawcze 243
3.3. Kultura z perspektywy prawa 253
3.4. Pismo. Prawo. Zwyczaj. Emancypacja 263
3.5. Śmierć autora 272

III. Część trzecia: Powiązania 283
1. Biurokratyzacja, albo nowe przestrzenie
komunikacji 283
1.1. Syberyjska geografia władzy 283
1.2. Stolice – szańce imperium 288
1.3. „Biurko, urzędnik i akta” 293
1.4. Po drugiej stronie „ajaguskich rogatek” 298
1.5. Pomiary. Plany. Podział 305
1.6. Instytucjonalizacja pamięci 312
2. Hybrydyzacja, albo „Dajcie mi człowieka!” 319
2.1. Polski „trójkąt syberyjski” 319
2.2. Laboratorium tożsamości, czyli kel
balalar okyłyk 328
2.3. Tłumacz i jego tłumaczenie 337
2.4. Inny mnie kształtuje 344
3. Orientalizacja, albo cherchez la femme 354
3.1. O „orientalizmie” raz jeszcze 354
3.2. Ałgha 358
3.3. W poszukiwaniu egzo-tyki czy powrót
wypartego? 364
3.4. Äjel 370
3.5. Nudité 376
3.6. Walka o kobietę – walka o kulturę 379
3.7. Powrót do źródeł 384
3.8. Kolekcje orientalnych obrazów 389
4. Historyzacja, albo „Na początku było słowo” 394
4.1. Słowo mówione a słowo pisane 394
4.2. „Lekarstwo na pamięć i mądrość” 401
4.3. Nostalgia za utraconą pamięcią 408
4.4. W okowach „bezhistorycznej”
przedczasowości 416
4.5. Instrumentalizacja dziejopisarstwa 426

Zakończenie. Etnografowie z przymusu 431

Aneksy 447
J1–12 447
Z1–10 458
G1–10 464

Bibliografia 472

Indeks 488

Spis ilustracji 495

Abstract 497