ebook Filozofia europejskiego wymiaru sprawiedliwości. O ewolucji fundamentów unijnego porządku prawnego Tomasz Tadeusz Koncewicz

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2020

Gdy prawo i instytucje zaczynają służyć bezwzględnej polityce, zamiast ją cywilizować i krępować, zniszczony zostaje jeden z fundamentów powojennego ładu europejskiego: wiara, że każda władza polityczna musi być władzą ograniczoną i kontrolowaną przez instytucje od niej niezależne, przede wszystkim sądy.

Prawo, rule of law, efektywna kontrola sądowa, powaga wyroków, Konstytucja, wspólnota – to słowa klucze definiujące europejską filozofię sądzenia i istotę unijnego wymiaru sprawiedliwości. Myślenie w kategoriach tej filozofii jest polską racją stanu w tych niedobrych czasach w nieliberalnej Polsce A.D. 2020.

Autor argumentuje, że stawką jest nasze dalsze trwanie w europejskiej wspólnocie prawa, której reguły i zasady z własnej woli zaakceptowaliśmy w 2004 r. i które były marzeniem oraz aspiracją całych generacji Polaków po 1945 r. albo... definitywny POLEXIT.

Spis treści ebooka Filozofia europejskiego wymiaru sprawiedliwości. O ewolucji fundamentów unijnego porządku prawnego

Wykaz skrótów , str. 15

Od autora , str. 17

Martin Shapiro
Foreword , str. 25

Martin Shapiro
Słowo wstępne , str. 29

Prolog
Dlaczego książka o unijnym sądzeniu 16 lat po Akcesji? , str. 33
1. Prawnik i Prawo Granicy , str. 33
2. Kontekst , str. 39
3. Przejmowanie państwa i obywatelskie TAK lub NIE , str. 42
4. Polityka resentymentu jako doktryna konstytucyjna , str. 56
5. Instytucja i fundamenty , str. 59
5.1. Wspólnota prawa: bez wojny , str. 59
5.2. Nie ma Unii bez sądu , str. 60
5.3. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: Prawo &ndash, Etos &ndash, Trwanie &ndash, Przetrwanie , str. 63
5.4. Wierność unijnemu systemowi ochrony prawnej , str. 67
5.5. Sędziowska obietnica w prawie unijnym , str. 75
5.6. Czujne jednostki &ndash, prawdziwi strażnicy prawa europejskiego , str. 82
5.7. NIE dla samopomocy , str. 87
5.8. Prawo europejskie w sądach polskich , str. 89

Część pierwsza
&bdquo,Wspólnotowy umysł&rdquo, , str. 93
1. Aktywizm sądowy. Mit i rzeczywistość , str. 95
1.1. Problem i terminologia , str. 95
1.2. Jak pisać o Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej i jak rozumieć jego rolę? , str. 101
2. Uzurpacja (&bdquo,aktywizm&rdquo,) funkcji prawodawczej czy obrona systemu prawnego przed dezintegracją? , str. 104
3. Jak rozumuje sędzia unijny? , str. 106
3.1. Model , str. 106
3.1.1. Sprawy łatwe &ndash, trudne i pytanie o dyskrecjonalność sędziowską , str. 106
3.1.2. Sędzia unijny w świecie niedoskonałego tekstu , str. 112
3.1.3. Trzy konteksty rozumowania sędziego Trybunału Sprawiedliwości , str. 113
Podsumowanie. Od sądowego aktywizmu do unijnej racjonalności argumentacyjnej , str. 119

Część druga
&bdquo,Wspólnotowa metoda&rdquo,. Teoria i aplikacja , str. 122
1. Teoria , str. 122
1.1. Filozofia art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej i wspólnota prawa , str. 122
1.2. Pluralizm argumentacyjny , str. 125
1.3. Spójność powiązania argumentów , str. 126
1.4. Substrat unijnej rozumności: zasady, , str. , wartości , str. 128
2. Unijna metoda. Aplikacja , str. 129
2.1. Od &bdquo,ducha&rdquo, i systemu Traktatu do bezpośredniego skutku prawa europejskiego , str. 130
2.2. Łączenie i konstruowanie argumentów wzajemnie się wspierających. Sprawa ADBHU , str. 133
2.3. Porządki pierwszeństwa argumentów w ramach spójnego systemu kontroli sądowej. Sprawa Les Verts , str. 135
2.4. W obronie integralności systemu prawnego. Sprawa Foto-Frost , str. 140
3. Europejska filozofia sądzenia. W służbie wspólnoty prawa i obywateli , str. 146
4. Precedens w prawie europejskim , str. 155
4.1. Europejski precedens. Nie &bdquo,czy?&rdquo,, ale &bdquo,jak?&rdquo, , str. 155
4.1.1. Fundamenty traktatowe , str. 159
4.1.2. Fundamenty proceduralne , str. 163
4.2. Unijna ścieżka precedensu , str. 164
4.2.1. Rekonstrukcja , str. 164
4.2.2. Aplikacja , str. 167
4.2.3. Problem instrumentalizacji precedensu , str. 173
4.2.4. Precedens i aktorzy integracji , str. 174
4.2.5. Precedens i sąd wobec wyzwania &bdquo,zmiany&rdquo, , str. 177
4.3. Jakość precedensu i tożsamość sądu , str. 179
5. Dialog sądowy w prawie europejskim , str. 184
5.1. Unijny dialog sądowy. Postępowanie prejudycjalne , str. 186
5.1.1. Dialog jako istota postępowania prejudycjalnego , str. 188
5.1.2. Dialog i podział jurysdykcji na podstawie art. 267 TFUE , str. 193
5.1.3. Artykuł 267 TFUE i jurysdykcja Trybunału Sprawiedliwości , str. 197
5.1.4. W kierunku dialogu kontrolowanego , str. 200
5.1.4.1. Sprawy Foglia v. Novello jako cezura jurysdykcyjna , str. 200
5.1.4.2. Warunki dostępu sądów krajowych do Trybunału Sprawiedliwości , str. 213
5.1.5. Jaki dialog? , str. 218
5.2. Dialog sądowy w europejskiej wspólnocie sądów. Trybunał Sprawiedliwości v. Europejski Trybunał Praw Człowieka , str. 227
5.3. Sądowy dialog w działaniu. Sąd nad rzecznikiem (adwokatem) generalnym w Trybunale Sprawiedliwości , str. 234
5.3.1. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka , str. 235
5.3.2. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości , str. 237
5.3.3. W kierunku konwergencji , str. 246
5.4. Sądowy dialog konstytucyjny i wspólnota sędziów , str. 248
5.5. Sądowy dialog i sędziowski temperament , str. 252
6. Wspólnotowa chain novel. Sędzia jako krytyk, twórca i kontynuator tradycji orzeczniczej , str. 253
6.1. Ronald Dworkin i koncepcja chain novel , str. 253
6.2. Chain novel i Trybunał Sprawiedliwości , str. 256
6.3. Chain novel i Parlament Europejski , str. 256
7. Orzeczenia wstępne Trybunału Sprawiedliwości: struktura i lektura. Jak czytać, aby zrozumieć? , str. 263
7.1. Część wstępna , str. 263
7.2. Uzasadnienie , str. 264
7.3. Pytania czy problem prawny? , str. 265
7.4. Odpowiedzi , str. 265
7.5. Cytowanie orzecznictwa , str. 266
7.6. Sentencja , str. 267
Podsumowanie. Najpierw zrozum instytucje i kontekst, a potem krytykuj , str. 268

Część trzecia
Prawo i sala sądowa. O obietnicach i granicach , str. 271
1. Odkrywanie Van Gend en Loos. Sąd &ndash, Procedura &ndash, Obywatel , str. 271
1.1. Wyrok Van Gend en Loos i wielopoziomowa rekonstrukcja , str. 272
1.1.1. Poziom konstytucyjnego odczytania wyroku , str. 272
1.1.2. Poziom aplikacji wyroku , str. 274
1.1.3. Poziom implikacji wyroku , str. 275
1.2. Filozofia Van Gend en Loos. Więcej niż metafora? , str. 277
1.3. Wyrok Van Gend en Loos i idea Europy , str. 279
1.4. Van Gend en Loos jako uprawomocnienie sądu krajowego , str. 282
1.5. &bdquo,Jednostka &ndash, sąd &ndash, procedura&rdquo, i legitymizacja prawa europejskiego , str. 283
1.6. Van Gend en Loos. Od uprawnionej jednostki do partycypatywnego obywatela , str. 286
1.7. Van Gend en Loos i zobowiązany obywatel , str. 289
1.8. Van Gend en Loos jako sądowy pakt dla Europy wczorajszej, dzisiejszej i jutrzejszej , str. 293
2. Godność , str. 294
2.1. Spór o godność , str. 294
2.2. Prawo europejskie wobec godności , str. 299
2.3. Sąd unijny wobec godności , str. 301
2.3.1. Przełamanie milczenia. Sprawa Omega , str. 302
2.3.2. Sprawa Omega i podwaliny jurysprudencji konstytucyjnej , str. 305
2.3.3. &bdquo,Życie na granicy systemów&rdquo, , str. 308
3. Rzecznik (adwokat) generalny &ndash, najbardziej wpływowy głos prawa unijnego , str. 309
4. Ochrona tymczasowa w Trybunale Sprawiedliwości. Od Rospudy do Białowieży , str. 316
4.1. Postępowanie w przedmiocie ochrony tymczasowej , str. 316
4.2. Warunki dopuszczalności ochrony tymczasowej , str. 318
4.3. Ochrona tymczasowa. Przegląd orzecznictwa , str. 320
4.4. Ochrona tymczasowa w Dolinie Rospudy , str. 322
4.5. Sprawa Puszczy Białowieskiej , str. 323
5. &bdquo,Prawo&rdquo, jako racja argumentacyjna. Przypadek Gazociągu Północnego , str. 330
5.1. Argumentacyjny walor prawa europejskiego , str. 330
5.2. Prawo w (nie)działaniu , str. 331
5.3. Gazociąg Północny jako precedens na dzisiaj. Iura vigilantibus scripta sunt? , str. 336
Podsumowanie. Ścieżki integracji i walor odkrywania &bdquo,starych&rdquo, precedensów , str. 340

Część czwarta
Forum , str. 342
1. Walor procedury , str. 342
2. Filozofia i istota procedury unijnej. Rekonstrukcja modelu , str. 349
2.1. Wartości proceduralne. Filozofia unijnej procedury , str. 350
2.2. Cechy i zasady proceduralne. Istota procedury unijnej , str. 354
2.3. Aplikacja modelu na przykładzie postępowania prejudycjalnego , str. 359
2.3.1. Cechy postępowania prejudycjalnego , str. 359
2.3.2. Zasady proceduralne w świetle cech postępowania prejudycjalnego , str. 363
3. Autonomia proceduralna państw członkowskich. Pragmatyczne przewartościowanie czy pryncypialne utrzymywanie status quo? , str. 368
3.1. Wyzwanie racjonalizacji orzecznictwa , str. 368
3.2. Orzecznictwo jako kontinuum , str. 370
3.3. &bdquo,Sfera remedialna&rdquo, i przewartościowanie autonomii proceduralnej , str. 373
3.4. Orzecznicze generacje , str. 376
3.5. Precedens Unibet. Co się stało z autonomią proceduralną? , str. 377
3.6. W kierunku pragmatycznego przewartościowania , str. 380
Podsumowanie. Orzeczniczy &bdquo,Catch 22&rdquo, , str. 390

Część piąta
Sędziowska obietnica w prawie europejskim , str. 392
1. Sędziowie czy quasi-prawodawcy? Jaka jest rola sędziów w prawie europejskim? , str. 392
1.1. Bariery naszego myślenia o prawodawczej roli sądów , str. 392
1.2. Szczególna rola prawodawcza sądów , str. 395
2. Model kooperacyjny prawodawcy unijnego , str. 398
2.1. Prawodawcza funkcja sądu unijnego , str. 402
2.2. Kooperacja prawodawcy , str. 408
2.3. Fluktuacja funkcji sądowego prawodawcy , str. 424
2.4. Model kooperacyjny prawodawcy wobec równowagi władz i dynamiki prawa unijnego , str. 426
2.5. Komplementarność funkcji prawodawcy sądowego , str. 431
2.6. Sąd-prawodawca jako katalizator , str. 436
2.7. Problem stronniczości prawodawcy sądowego , str. 440
Podsumowanie. Obietnica sędziowska w obronie fundamentów Unii , str. 444

Epilog czy... nowy Prolog? Quo vadis Polonia? , str. 447
1. Jak myśleć i mówić o Europie w Polsce w czasie konstytucyjnego kryzysu? , str. 447
2. Rzecz o polexicie , str. 472
2.1. Obietnica roku 1989 i marzenie o Europie , str. 472
2.2. Polexit, czyli co? , str. 475

Wojciech Szczurek
Posłowie , str. 483

Wybrana literatura , str. 485