ebook Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie Wojciech Grabowski

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Rok wydania: 2013

Tematem monografii i są przemiany w łonie fundamentalizmu muzułmańskiego oraz jego wpływ na życie polityczne i społeczne. Główną tezą jest stwierdzenie, że fundamentalizm muzułmański jest wewnętrznie zróżnicowany/podzielony. Podziały te wynikają z postępujących w łonie fundamentalizmu procesów pragmatyzmu, modernizmu i globalizacji, a przede wszystkim potrzeby rozwoju cywilizacyjnego i poprawy dobrobytu muzułmanów, których nie zagwarantowały fundamentalistyczne próby powrotu państw muzułmańskich do korzeni wiary.

Spis treści ebooka Fundamentalizm muzułmański na Bliskim Wschodzie

Wstęp 7

Rozdział I. Podstawy ideologiczne fundamentalizmu muzułmańskiego i jego znaczenie w stosunkach międzynarodowych 13

1.1. Wyjaśnienie kluczowych terminów 13
1.1.1. Geneza terminu „fundamentalizm” 13
1.1.2. Geneza zjawiska fundamentalizmu muzułmańskiego 14
1.1.3. Pojęcie fundamentalizmu muzułmańskiego 18
1.1.4. Analiza terminu „Bliski Wschód” 19
1.2. Wybrani prekursorzy fundamentalizmu muzułmańskiego 20
1.2.1. Taki ad-Din Ibn Tajmijja 20
1.2.2. Muhammad Ibn Abd al-Wahhab 27
1.2.3. Hasan al-Banna 32
1.2.4. Sajjid Kutb 39
1.2.5. Ruhollah Musawi Chomejni 49
1.3. Fundamentalizm muzułmański jako czynnik destabilizujący stosunki międzynarodowe 57
1.3.1. Wzrost znaczenia fundamentalizmu w świecie 57
1.3.2. Dżihad 59
1.3.3. Państwa upadłe, terroryzm, prawa człowieka 60
1.3.4. Szari’at 60
1.4. Islam w stosunkach międzynarodowych na Bliskim Wschodzie 62
1.4.1. Islam jako tarcza ochronna 63
1.4.2. Islam jako płaszczyzna współpracy i konfliktów między państwami 63
1.4.3. Islam w okresie „zimnej wojny” 64
1.4.4. Islam w paradygmacie cywilizacyjnym Huntingtona 65
1.4.5. Symbolika i znaczenie islamu 66

Rozdział II Fundamentalizm muzułmański na płaszczyźnie państwowej 67

2.1. Relacje Saudów z wahhabitami 67
2.1.1. Wahhabizm jako instrument polityki saudyjskiej 68
2.1.2. Symptomy buntu 70
2.1.3. Odpowiedź na opór społeczny 71
2.1.4. Wahhabizm jako przeszkoda na drodze ku modernizacji 72
2.2. Relacje prezydentów irańskich z Najwyższym Przywódcą 79
2.2.1. Umocnienie pozycji „wali-je fakih” 79
2.2.2. Synkretyczny ustrój Islamskiej Republiki Iranu 82
2.2.3. Prezydent i fakih – między współpracą a rywalizacją 83
2.2.4. Trwałe przymierze czy stały antagonizm? 88

Rozdział III. Fundamentalizm muzułmański na płaszczyźnie międzynarodowej 94

3.1. Saudyjsko-irańska proxy war 94
3.1.1. Geneza stosunków bilateralnych 94
3.1.2. Rywalizacja państw i ich ideologii na Bliskim Wschodzie 97
3.1.3. Mniejszości sunnicka i szyicka w Iranie i Arabii Saudyjskiej 103
3.2. Paradoksy relacji irańsko-amerykańskich i irańsko-izraelskich 106
3.3. Wahhabizm w relacjach saudyjsko-amerykańskich 117
3.3.1. Fitna i konflikt arabsko-izraelski 117
3.3.2. Pozycja wahhabizmu i USA w Arabii Saudyjskiej po 11 września 2001 roku 123

Rozdział IV. Fundamentalizm muzułmański – płaszczyzna terroryzmu i polityki 126

4.1. Casus Braci Muzułmanów 126
4.1.1. Ideologia Kutba po jego śmierci 127
4.1.2. Rola i miejsce Braci Muzułmanów w Egipcie na przestrzeni dekad 127
4.1.3. Ideologia polityczna Braci Muzułmanów na przykładzie Partii Wolności i Sprawiedliwości 132
4.2. Casus Al-Ka’idy 136
4.2.1. Wpływ ideologii Kutba na Al-Ka’idę 137
4.2.2. Al-Ka’ida a Bracia Muzułmanie 142
4.2.3. Al-Ka’ida po Arabskiej Wiośnie 143
4.2.4. Al-Ka’ida po śmierci Ibn Ladina 145
4.2.5. Czy Al-Ka’ida wciąż stanowi zagrożenie? 146

Zakończenie 148
Aneks 1. Full text: bin Laden’s „letter to America” 154
Aneks 2. Pełny tekst: bin Ladena „list do Ameryki” 162
Bibliografia 170