Za darmo

ebook Geograficzno polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku Marek Barwiński

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2013

Praca jest poświęcona przemianom narodowościowym, jakie zachodziły w Polsce po 1944 r., ze szczególnym uwzględnieniem mniejszości narodowych i etnicznych wschodniej Polski, gdzie zmiany te, zwłaszcza w aspekcie terytorialnym i ilościowym, były bardzo dynamiczne i wewnętrznie silnie zróżnicowane. Po upływie kilkudziesięciu lat i licznych przekształceniach sytuacji politycznej i prawnej można pokusić się o zbadanie, w jaki sposób polityka państwa, zarówno w warunkach ustroju totalitarnego, jak i demokratycznego, wpływa na strukturę narodowościową. W jaki sposób system polityczny i jego zmiany warunkują relacje między większością a mniejszościami narodowymi? Jak w różnych okresach kształtowała się tożsamość narodowa oraz instytucjonalizacja działalności społecznej i kulturalnej mniejszości narodowych i etnicznych „skazanych” przez władze na rozproszenie i stopniową asymilację? Co było głównymi przyczynami zróżnicowanej sytuacji społeczno-politycznej omawianych mniejszości w okresie PRL? Czy zmiany ustrojowe, zapoczątkowane w 1989 r., umożliwiły w praktyce równoprawne funkcjonowanie poszczególnych mniejszości narodowych i etnicznych? W jaki sposób liderzy omawianych mniejszości postrzegają i oceniają obecną sytuację narodowości, które reprezentują? Tak sformułowane pytania są zasadniczymi problemami badawczymi podjętymi w niniejszej pracy.

Spis treści ebooka Geograficzno polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku

1. Wstęp 8
1.1. Wyjaśnienia terminologiczne 10
1.2. Zakres pracy, cele i hipotezy badawcze 26
1.3. Metody badawcze 29
1.4. Literatura przedmiotu 32
2. Geneza i dzieje Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów na ziemiach polskich do 1944 roku – zarys problematyki 40
2.1. Ukraińcy 40
2.2. Łemkowie 51
2.3. Białorusini 58
2.4. Litwini 65
2.5. Liczebność i rozmieszczenie Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów na podstawie wyników międzywojennych spisów ludności 70
3. Sytuacja mniejszości ukraińskiej, łemkowskiej, białoruskiej i litewskiej w Polsce na tle przemian politycznych po 1944 roku 79
3.1. Pierwsze lata po II wojnie światowej – prześladowania, przesiedlenia, dyskryminacja 79
3.1.1. Przesiedlenia do ZSRR w latach 1944–1946 86
3.1.2. Sumaryczny spis ludności z 1946 roku 101
3.1.3. Akcja „Wisła” 102
3.1.4. Przełom lat 40. i 50. XX wieku 116
3.2. Sytuacja w latach 1952–1989 – podporządkowanie, kontrola, asymilacja 120
3.2.1. Zmiany polityczne w 1956 roku i ich wpływ na sytuację mniejszości narodowych 122
3.2.2. Dekada lat 60. XX wieku 136
3.2.3. Dekada lat 70. XX wieku 143
3.2.4. Dekada lat 80. XX wieku 147
3.3. Okres po 1989 roku – demokratyzacja, pluralizm, zmiany prawne 153
3.3.1. Nowe uwarunkowania prawne pierwszej dekady XXI wieku 155
3.3.2. Działalność polityczna i organizacyjna mniejszości 163
3.3.3. Szkolnictwo mniejszości narodowych 198
3.4. Stosunki międzypaństwowe w kontekście sytuacji mniejszości narodowych 209
4. Współczesne rozmieszczenie i liczebność Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce 238
4.1. Analiza wyników spisu powszechnego z 2002 roku 241
4.2. Analiza wyników spisu powszechnego z 2011 roku 288
4.3. Analiza porównawcza wyników spisów powszechnych z początku XXI wieku 301
5. Studium porównawcze sytuacji społeczno-politycznej Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce 310
6. Wnioski 326
Literatura 330
Od Redakcji 350
Aneks 352