ebook Gotycka architektura murowana w Polsce Andrzej Grzybkowski

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2014

Autor opisuje rozwój polskiej architektury gotyckiej w ramach większych europejskich całości kulturowych, a nie państwa w jego często zmienianych granicach. Ważniejszą, od domniemanej spójności państwowej, rolę odgrywało wspólne z innymi krajami środowisko geograficzne i zależności artystyczne od krajów sąsiadujących, często istotniejsze od relacji międzydzielnicowych. Takie przekonanie odzwierciedla w książce układ materiału zabytkowego z silnym zróżnicowaniem dzielnicowym i dopiero wewnątrz tego podziału wyróżnianie typów przestrzennych budowli.

W przeciwieństwie do podobnych (nielicznych i niezbyt aktualnych) opracowań autor ogranicza kontekst historyczno-społeczny oraz problemy "ikonografii architektury", jej znaczeń i symboliki na rzecz ujęcia morfologicznego, analizy form, także detalu architektonicznego. Kryterium jakości artystycznej z jednej strony często prowadzi do przewartościowania znanych i popularnych budowli, z drugiej zaś – do wyróżnienia osiągnięć polskiej architektury na tle Europy Środkowo-Wschodniej.

Zakres chronologiczny książki jest szerszy niż przyjęty dotychczas w badaniach architektury gotyckiej: od zwiastunów gotyckich w romanizmie aż do występującego w XVII wieku postgotyku. Zasięg terytorialny odzwierciedla natomiast kolejne zmiany – powiększania i pomniejszania – obszaru Polski. Autor wykracza zatem poza obecne granice i sposób ujęcia tych kwestii w analogicznych opracowaniach niemieckich, czeskich czy litewskich.

Książka zawiera 171 czarno-białych zdjęć i schematów oraz indeks nazw geograficznych i omawianych obiektów architektonicznych. Konstrukcja książki, dobrze wyrażona w analitycznym spisie treści, podkreśla jej walor jako podręcznika akademickiego.

The author limits the historical and social context as well as the significance and symbolism of “architectural iconography” in favour of the morphological approach, analysis of forms as well as architectural detail. The chronological scope of the publication is wider than the one adopted so far in the study of Gothic architecture: from the Gothic harbingers in Romanesque architecture to the post-Gothic style of the 17th century.

Spis treści ebooka Gotycka architektura murowana w Polsce

Wstęp 9
Sztuka narodowo-państwowa, region a uniwersum 9
Style, modi, fazy 11
Wiek XIII 13
Cystersi w Małopolsce i na Śląsku 13
Dominikanie 22
Franciszkanie 34
Cystersi w Wielkopolsce 44
Chór katedry wrocławskiej 46
Faza klasyczna na Śląsku 49
Faza redukcyjna na Śląsku 63
Architektura municypalna 75
Kamienice 79
Zamki 81
Bazyliki śląskie 84
Wiek XIV 89
Małopolska 89
Architektura początku XIV wieku 89
Katedra wawelska 91
Patronat Kazimierza Wielkiego 98
Prezbiteria krakowskie 99
Hale 104
Kościoły pseudodwunawowe 104
Kościoły jednofilarowe 114
Bazyliki krakowskie 116
Korpus kościoła św. Katarzyny w Krakowie – Kazimierzu 120
Klasztor Augustianów w Krakowie – Kazimierzu 125
Oblicowanie elewacji krakowskich 129
Architektura świecka 131
Zamki 134
Ruś Halicko-Włodzimierska (XIV–XV wiek) 141
Wielkopolska 144
Katedra gnieźnieńska 145
Sztuczny kamień 149
Korpus nawowy katedry i fara w Poznaniu 150
Katedra we Włocławku 152
Chór katedry poznańskiej 153
Kościoły klasztorne 155
Fary 155
Mazowsze (XIV–XV wiek) 157
Zamki 157
Kościoły 161
Wiek XV 165
Małopolska 165
Zmiana patronatu 166
Architektura prowincjonalna 167
Nowe zakony kanonicze 169
Patronat Zbigniewa Oleśnickiego 172
Fundacje Jana Długosza 174
Hale 179
Sklepienia 180
Kamieniarka (do ok. 1480) 184
Kamienice i pałace Krakowa 185
Kolegia i bursy uniwersyteckie 190
Obwarowania 194
Zamki 195
Wielkopolska 197
Wysoki chór 198
Kościół w Gosławicach 199
Hale obejściowe 201
Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym 205
Hale tradycyjne 209
Pseudobazyliki 210
Bazyliki 212
Zamki 213
Bernardyni 214
Wiek XVI 217
Wielkopolska 217
Hale 217
Kościoły jednonawowe i salowe 220
Sklepienia 221
Wieże 223
Szczyty 223
Małopolska 225
Kościół w Szydłowcu 225
Kościół w Bieczu i kościoły w małych miastach 227
Ruś Czerwona 231
Mazowsze 232
Pseudobazyliki 232
Zachodni wielobok 235
Wieże, empory, szczyty 236
Sklepienia 237
Prusy Królewskie 240
Gdańsk 240
Kościół Mariacki 242
Sklepienia gwiaździsto-sieciowe 244
Sklepienia kryształowe 246
Inne hale 250
Szczyty 253
Ratusz 256
Dwór Artusa 257
Dwór św. Jerzego 260
Bramy miejskie 262
Kamienice 264
Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Warmia 265
Epilog: postgotyk 271
Prusy Królewskie 272
Małopolska 275
Dominikanie 275
Synagogi 277
Ziemie ruskie Korony 278
Barthel Ranisch 280
Indeks nazw geograficznych i obiektów
architektonicznych 281
Spis ilustracji 301