Za darmo

Ebook Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku Wojciech Bałus

0,00 zł

Dodaj do ulubionych

Opis treści

Jeszcze do niedawna sztukę sakralną XIX wieku uważano za wytwór niższej kategorii, pozbawiony większej wartości artystycznej i treściowej głębi. Książka stara się pokazać, że było wręcz przeciwnie, że mianowicie architekturze kościelnej w epoce historyzmu przypisywano znaczenia symboliczne niemniej poważne niż w czasach wcześniejszych. Po upadku witruwianizmu jako obowiązującej wykładni budownictwa, co nastąpiło w drugiej połowie XVIII stulecia, na nowo zdefiniowano podstawy architektury, wskazując na rolę charakteru i „mówiącej" formy. Na tej podstawie skonstruowano koncepcję znaczenia stylów historycznych, rozwijaną w kręgu wszystkich konfesji chrześcijańskich. Natomiast w obrębie katolicyzmu sięgać zaczęto do średniowiecznych traktatów teologicznych i liturgicznych, odnajdując w nich podstawy dla symbolicznej wykładni całego budynku kościelnego, jego części i zdobiących go dekoracji. W książce zanalizowano zapomniane i nieprzywoływane od końca XIX wieku teksty rozpraw na temat symbolicznej wymowy świątyń katolickich, pochodzące z Francji, Niemiec, Polski i częściowo Wielkiej Brytanii. Dokonano też próby interpretacji owego materiału w kontekście fundamentalnych pojęć takich jak styl, sacrum i reprezentacja.

Spis treści ebooka Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku

Wprowadzenie / 9

Rozdział 1. Oczyszczanie pamięci / 17
Wiek XIX: koniec czy odrodzenie symboliki w sztuce sakralnej? / 17
Pamięć i historia/ 20

Rozdział 2. Tradycja symboliki architektury sakralnej / 31
Antropologiczne źródła symbolizmu architektury / 31
Symbolika kościołów bizantyńskich / 32
Symbolika średniowiecznych kościołów świata łacińskiego / 36
Renesansowa symbolika architektury sakralnej / 42
Sobór trydencki i kontrreformacja / 52
Barokowa wspaniałość i teatralizacja / 59
Poziomy i odmiany znaczeń symbolicznych / 62

Rozdział 3. Oświecenie i redukcjonizm / 63
Oświeceniowa krytyka baroku / 63
Redukcja totalna i zerwanie z symbolizmem / 64
Charakter i architecture parlante / 69
Reakcja przeciw pobożności barokowej i powrót do źródeł / 73
Skutki oświecenia / 80

Rozdział 4. W poszukiwaniu uniwersalnej podstawy / 85
Odwrót od uniwersalności sztuki klasycznej / 85
Poszukiwanie tożsamości / 94
Koniec witruwianizmu / 99
A jednak grecja? / 104
„Żywa geometria"/ 107
Kosmiczna symbolika figur geometrycznych / 111
Ku symbolice szczegółowej/ 113

Rozdział 5. Mowa stylów i poszukiwanie sacrum / 115
Styl chrześcijański / 115
Styl jako wyraz ducha i tożsamości chrześcijańskiej / 118
Sacrum jako wyraz nowoczesnej religijności / 123
Architektura jako styl / 129

Rozdział 6. W kręgu archeologii i ikonografii chrześcijańskiej / 135
Obecność kościoła w świecie: restauracja i konfesjonalizacja / 135
Dziewiętnastowieczna archeologia i ikonografia chrześcijańska / 140
Symbolika kościoła w świetle studiów nad tradycją / 147
Usytuowanie kościoła - sacrum i profanum / 150
Ryt poświęcenia kamienia węgielnego i podstawy symboliki budowli sakralnej / 151
Sens typologiczny: świątynia Salomona / 153
Sens alegoryczny: symbolika planów i części budowli kościelnych / 155
Od rzutu prostokątnego do formy krzyżowej / 155
Symbolika planu krzyżowego / 157
Skrzywienie osi kościoła / 160
Symbolika części budowli kościelnej / 160
Symbolika liczb / 162
Budowla kościelna jako obraz kościoła / 165
Sens tropologiczny: budowla sakralna jako droga chrześcijanina / 167
Sens anagogiczny: kościół jako wyobrażenie niebiańskiej jerozolimy / 170
Ryt konsekracji kościoła jako summa symboliki budowli sakralnej / 171
Ikonografia i symbolika dekoracji kościelnej / 172
Reprezentacja i mit / 186

Zakończenie / 191
Koniec epoki / 191
Rzut oka na wiek xx / 194
Ostatnie słowo autora / 203
Bibliografia / 205
Summary / 231
Indeks osobowy / 233