ebook Hipoteka umowna na wierzytelności hipotecznej - subintabulat umowny Karol Szadkowski

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2020

W książce kompleksowo omówiono instytucję hipoteki na wierzytelności hipotecznej, zwanej również subintabulatem (art. 108(1) – 108(5) ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Praktyczne znaczenie subintabulatu wyraża się w tym, że umożliwia on podmiotowi niedysponującemu prawem własności nieruchomości, lecz dysponującemu wierzytelnością hipoteczną, zaoferowanie kontrahentowi pewnego i wartościowego zabezpieczenia, które uprawnia zabezpieczonego w ten sposób wierzyciela do skierowania egzekucji bezpośrednio do nieruchomości.

Poruszono tutaj takie kwestie jak:

sposób ustanowienia hipoteki na wierzytelności hipotecznej oraz jej treść,
zagadnienie wpisu tego prawa do księgi wieczystej,
dochodzenie wierzytelności zabezpieczonej subintabulatem na drodze sądowej,
skutki prawne, zalety oraz ryzyka wynikające z zastosowania tego zabezpieczenia.

Prezentowana publikacja ma na celu całościowe ujęcie problematyki subintabulatu powstającego w drodze umowy i obejmuje zbiór praktycznych informacji poświęconych temu instrumentowi zabezpieczenia wierzytelności. Opracowanie ilustruje, w jaki sposób cywilnoprawna konstrukcja hipoteki na wierzytelności hipotecznej sprawia, że podmiot niedysponujący prawem własności nieruchomości może ustanowić zabezpieczenie, które pozwalać będzie wierzycielowi skierować egzekucję do nieruchomości, a w rezultacie wzmocni pozycję wierzyciela w stopniu zbliżonym do hipoteki na nieruchomości.

Adresaci:
Książka będzie cenną lekturą dla adwokatów, radców prawnych i sędziów orzekających w wydziałach cywilnych, gospodarczych oraz egzekucyjnych, gdyż podejmuje takie problemy jak możliwość łącznego pozwania wielu osób zobowiązanych wobec subintabulanta z tytułu hipoteki na wierzytelności hipotecznej czy zasady spłaty wierzytelności hipotecznej obciążonej hipoteką. Publikacja zainteresuje również notariuszy i zatrudnionych w wydziałach ksiąg wieczystych referendarzy sądowych uczestniczących w procesie ustanawiania hipoteki na wierzytelności hipotecznej.

Spis treści ebooka Hipoteka umowna na wierzytelności hipotecznej - subintabulat umowny

Wykaz skrótów , str. 13

Słowo wstępne , str. 17

Wprowadzenie , str. 19
§, 1. Znaczenie terminu &bdquo,subintabulat&rdquo, , str. 19
§, 2. Funkcje subintabulatu , str. 21
§, 3. Przyczyny braku zainteresowania subintabulatem , str. 23
§, 4. Zakres pracy , str. 24
I. Poruszane zagadnienia , str. 24
II. Cel pracy , str. 25
III. Wykorzystywane metody , str. 25
IV. Uwagi prawnoporównawcze , str. 27

Rozdział I
Technika redakcyjna regulacji subintabulatu , str. 31
§, 1. Uwagi ogólne o przepisach odsyłających w kontekście regulacji subintabulatu , str. 31
§, 2. Granice zakresu odesłania przepisów odsyłających , str. 35
§, 3. Granice zakresów odesłania i odniesienia art. 1085 u.k.w.h. , str. 36

Rozdział II
Ustanowienie subintabulatu , str. 41
§, 1. Uwagi ogólne , str. 41
I. Przedmiot i struktura rozważań , str. 41
II. Pojęcie czynności prawnej , str. 42
1. Wprowadzenie , str. 42
2. Oświadczenie woli a skutki czynności prawnej , str. 43
3. Dodatkowe elementy czynności prawnej , str. 44
§, 2. Charakterystyka umowy ustanawiającej subintabulat , str. 44
I. Ustanowienie subintabulatu jako czynność prawna rozporządzająca , str. 44
1. Skutek rozporządzający czynności prawnych , str. 44
A. Pojęcie rozporządzenia prawem , str. 44
B. Obciążenie prawa podmiotowego , str. 45
2. Skutek rozporządzający umowy o ustanowienie subintabulatu , str. 50
II. Ustanowienie subintabulatu jako czynność prawna przysparzająca , str. 51
1. Pojęcie przysporzenia oraz czynności prawnej przysparzającej , str. 51
2. Umowa o ustanowienie subintabulatu jako czynność prawn przysparzająca , str. 53
III. Umowa o ustanowienie subintabulatu jako czynność kauzalna , str. 54
1. Czynności prawne kauzalne i abstrakcyjne w polskim piśmiennictwie prawniczym , str. 54
2. Pojęcie kauzy , str. 55
3. Katalog kauz , str. 56
4. Problem obowiązywania zasady kauzalności czynności przysparzających , str. 57
5. Kauzalność umowy ustanawiającej subintabulat , str. 59
A. Ogólne uwagi o czynnościach kreujących ograniczone prawa rzeczowe , str. 59
B. Krytyka stanowiska doktryny w przedmiocie kauzalności umów ustanawiających ograniczone prawa rzeczowe , str. 60
C. Kauzalność ustanowienia hipoteki , str. 61
6. Wnioski , str. 63
IV. Ustanowienie subintabulatu a podział czynności prawnych na odpłatne i nieodpłatne , str. 65
1. Stanowisko dominujące , str. 65
2. Odpłatność czynności prawnej w kontekście rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych , str. 66
3. Odpłatność ustanowienia hipoteki , str. 67
4. Wnioski , str. 70
V. Umowa ustanawiająca subintabulat jako czynność konsensualna , str. 70

Rozdział III
Treść umowy ustanawiającej subintabulat , str. 72
§, 1. Uwagi ogólne o treści czynności prawnej , str. 72
§, 2. Treść umowy ustanawiającej hipotekę , str. 75
I. Minimalny zakres treści , str. 75
II. Charakterystyka poszczególnych elementów minimalnej treści umowy ustanawiającej hipotekę , str. 79
1. Oznaczenie stron , str. 79
2. Oświadczenie o obciążeniu prawa , str. 79
3. Oznaczenie sumy hipoteki , str. 80
4. Oznaczenie zabezpieczonych wierzytelności , str. 82
A. Uwagi ogólne , str. 82
B. Wierzytelności pieniężne , str. 83
C. Dopuszczalność zabezpieczenia hipoteką wierzytelności przyszłych , str. 84
D. Przedmiot obciążenia subintabulatem i jego oznaczenie w umowie ustanawiającej , str. 94
III. Elementy treści umowy ustanawiającej subintabulat , str. 105
1. Essentialia negotii umowy ustanawiającej subintabulat , str. 105
2. Naturalia negotii umowy ustanawiającej subintabulat , str. 106
3. Accidentalia negotii umowy ustanawiającej subintabulat , str. 106
A. Warunek i termin , str. 106
B. Powstanie subintabulatu na podstawie umowy obejmującej zastrzeżenie warunku zawieszającego lub terminu początkowego , str. 107
C. Uzależnienie zmiany sumy subintabulatu od warunku lub terminu , str. 107

Rozdział IV
Forma i zawarcie umowy ustanawiającej subintabulat , str. 110
§, 1. Forma umowy ustanawiającej subintabulat w obrocie powszechnym , str. 110
§, 2. Forma umowy ustanawiającej subintabulat w obrocie bankowym , str. 115
§, 3. Strony umowy , str. 119
I. Wprowadzenie , str. 119
II. Ustanowienie subintabulatu na wierzytelności hipotecznej należącej do wspólników spółki cywilnej , str. 120
III. Ustanowienie subintabulatu na wierzytelności hipotecznej należącej do majątku wspólnego małżonków , str. 121
IV. Ustanowienie subintabulatu przez nieuprawnionego , str. 122
§, 4. Rola wpisu do księgi wieczystej , str. 125
I. Konstytutywny charakter wpisu , str. 125
1. Uwagi ogólne , str. 125
2. Wpis do księgi wieczystej jako element czynności prawnej? , str. 126
II. Charakter prawny wpisu do księgi wieczystej , str. 129
1. Wpis do księgi wieczystej jako czynność konwencjonalna , str. 129
2. Charakterystyka wpisu hipoteki jako orzeczenia , str. 130
3. Treść wpisu hipoteki , str. 131
A. Treść wpisu hipoteki w ogólności , str. 131
B. Treść wpisu subintabulatu , str. 133
4. Wadliwość wpisu hipoteki , str. 134
5. Wpis hipoteki a rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych , str. 137
6. Wpis hipoteki a domniemanie związane z wpisem , str. 139
A. Uwagi ogólne , str. 139
B. Domniemanie związane z wpisem a rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych , str. 140
C. Możliwość obalenia domniemania związanego z wpisem do księgi wieczystej , str. 142
III. Wnioski , str. 146
§, 5. Problem zawiadomienia dłużników , str. 147
I. Wprowadzenie , str. 147
II. Brak zawiadomienia o ustanowieniu subintabulatu a sytuacja prawna dłużnika wierzytelności obciążonej i właściciela nieruchomości , str. 148
III. Propozycja rozwiązania prawnoprocesowego , str. 149
§, 6. Kompetencja do ustanowienia subintabulatu a kompetencja do ustanowienia zastawu na wierzytelności hipotecznej , str. 150
I. Subintabulat a zastaw rejestrowy na wierzytelności hipotecznej , str. 150
II. Subintabulat a zastaw zwykły na wierzytelności hipotecznej , str. 153

Rozdział V
Treść sytuacji prawnej subintabulanta , str. 157
§, 1. Treść hipoteki w ogólności , str. 157
§, 2. Struktury podmiotowe powstające w wyniku ustanowienia subintabulatu , str. 167
§, 3. Specyficzne elementy sytuacji prawnej subintabulanta , str. 169
I. Wprowadzenie , str. 169
II. Podstawowe skutki ustanowienia subintabulatu , str. 170
III. Dodatkowe skutki ustanowienia subintabulatu , str. 170
1. Uwagi ogólne , str. 170
2. Sytuacja subintabulanta względem pierwotnego dłużnika osobistego , str. 171
A. Subintabulat a umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej , str. 171
B. Roszczenie subintabulanta względem pierwotnego dłużnika osobistego , str. 173
3. Subintabulant jako wierzyciel pierwotnego dłużnika osobistego , str. 174
A. Wprowadzenie , str. 174
B. Problem skargi pauliańskiej , str. 175
C. Wymagalność roszczenia subintabulanta , str. 178
D. Pozostałe zagadnienia wiążące się z zakwalifikowaniem subintabulanta jako wierzyciela pierwotnego dłużnika osobistego , str. 181
4. Sytuacja subintabulanta względem właściciela nieruchomości , str. 182
5. Moc wiążąca regulacji wyznaczających dodatkowe skutki ustanowienia subintabulatu , str. 183
6. Problem zastosowania do subintabulatu art. 335 k.c. , str. 184
7. Problem zastosowania do subintabulatu art. 313 k.c. , str. 186
8. Problem zastosowania do subintabulatu art. 319 k.c. , str. 187
9. Ochrona subintabulatu , str. 191
A. Ochrona subintabulatu w ramach czynności zachowawczych (art. 330 k.c.) , str. 191
B. Podmiotowy i przedmiotowy zakres ochrony subintabulatu , str. 192
C. Czynności zachowawcze zmierzające do przerwania biegu przedawnienia roszczenia obciążonego , str. 194
§, 4. Wygaśnięcie subintabulatu , str. 195
§, 5. Kwalifikacja subintabulatu w ramach podziału na zabezpieczenia osobiste i rzeczowe , str. 196
§, 6. Wnioski , str. 197

Rozdział VI
Sytuacje prawne podmiotów zobowiązanych wobec subintabulanta , str. 199
§, 1. Pierwotny dłużnik osobisty , str. 199
I. Uwagi wprowadzające , str. 199
1. Pierwotny dłużnik osobisty a ustanowienie subintabulatu , str. 199
2. Regulacje wyznaczające sytuację prawną pierwotnego dłużnika osobistego , str. 199
II. Spłata roszczenia obciążonego subintabulatem , str. 201
1. Zawartość normatywna art. 1081 ust. 2 zdanie pierwsze u.k.w.h. , str. 201
A. Umiejscowienie przyczyn wygaśnięcia zobowiązania w strukturze norm prawnych , str. 201
B. Krąg podmiotów upoważnionych do spłaty wierzytelności obciążonej do rąk subintabulanta , str. 202
C. Artykuł 1081 ust. 2 zdanie pierwsze u.k.w.h. a kompetencja wierzyciela hipotecznego do odbioru świadczenia , str. 203
D. Artukuł 1081 ust. 2 zdanie pierwsze u.k.w.h. a obowiązek świadczenia , str. 205
2. Zakres przedmiotowy kompetencji do spłaty wierzytelności obciążonej subintabulantowi , str. 205
A. Spłata do wysokości hipoteki na wierzytelności hipotecznej , str. 205
B. Spłata po ustanowieniu subintabulatu , str. 206
III. Złożenie świadczenia do depozytu sądowego , str. 209
1. Zawartość normatywna art. 1081 ust. 2 zdanie drugie u.k.w.h. &ndash, wprowadzenie , str. 209
2. Skutki złożenia świadczenia do depozytu sądowego , str. 211
3. Okoliczności, w jakich aktualizuje się kompetencja wynikająca z art. 1081 ust. 2 zdanie drugie u.k.w.h. , str. 212
A. Kompetencja do złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego a wymagalność roszczeń , str. 212
B. Tytuł wykonawczy upoważniający do spłaty wierzytelności do rąk subintabulanta , str. 213
C. Zakres podmiotowy kompetencji wynikającej z art. 1081 ust. 2 zdanie drugie u.k.w.h. , str. 215
D. Zawartość normatywna art. 1081 ust. 2 zdanie drugie u.k.w.h. &ndash, wnioski , str. 217
IV. Ochrona pierwotnego dłużnika osobistego w ramach rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych , str. 218
V. Zarzuty przysługujące pierwotnemu dłużnikowi osobistemu , str. 220
1. Uwagi ogólne , str. 220
2. Problematyka zarzutów w ramach rozważań o umowie na rzecz osoby trzeciej i subintabulacie &ndash, porównanie , str. 221
A. Uwagi ogólne , str. 221
B. Zarzuty wynikające ze zmiany treści stosunku pokrycia , str. 222
C. Zarzuty wynikające z pozorności umów kreujących stosunek pokrycia , str. 222
D. Zarzut przedawnienia , str. 224
E. Problem potrącenia , str. 230
F. Zarzuty wynikające ze stosunku waluty , str. 236
VI. Wnioski , str. 236
§, 2. Właściciel nieruchomości , str. 237
I. Zasadnicze elementy sytuacji prawnej właściciela nieruchomości , str. 237
1. Właściciel nieruchomości jako podmiot zobowiązany wobec subintabulanta , str. 237
2. Powstanie i wygaśnięcie zobowiązania właściciela nieruchomości wobec subintabulanta &ndash, wygaśnięcie hipoteki na , str. 238
3. Zakres długu i odpowiedzialności wobec subintabulanta , str. 239
II. Zarzuty służące właścicielowi nieruchomości , str. 241
1. Zarzut przedawnienia , str. 241
A. Przedawnienie roszczenia głównego , str. 241
B. Przedawnienie roszczeń ubocznych , str. 241
2. Zarzuty związane z ograniczeniami odpowiedzialności wynikającymi z prawa spadkowego , str. 244
A. Zakres podmiotowy regulacji zawartej w art. 74 u.k.w.h. , str. 244
B. Ograniczenia odpowiedzialności wynikające z prawa spadkowego , str. 245
C. Zakres przedmiotowy regulacji zawartej w art. 74 u.k.w.h. , str. 246
D. Wnioski , str. 247
3. Inne zarzuty , str. 248
A. Zarzuty właściciela nieruchomości w świetle regulacji art. 73 u.k.w.h. , str. 248
B. Katalog zarzutów dłużnika osobistego przysługujących również dłużnikowi rzeczowemu , str. 248
C. Dopuszczalność przedstawienia do potrącenia przez dłużnika rzeczowego roszczenia przysługującego dłużnikowi osobistemu , str. 250
D. Katalog zarzutów przysługujących z mocy art. 73 w zw. z art. 65 ust. 4 u.k.w.h. właścicielowi nieruchomości wobec subintabulanta , str. 254
E. Wypowiedzenie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką względem właściciela nieruchomości (art. 78 u.k.w.h.) , str. 257
III. Problematyka skargi pauliańskiej w relacji subintabulant &ndash, właściciel nieruchomości , str. 260
1. Uwagi ogólne , str. 260
2. Problem pokrzywdzenia wierzyciela przez dłużnika rzeczowego , str. 261
A. Specyficzny charakter zobowiązania dłużnika rzeczowego wobec wierzyciela hipotecznego , str. 261
B. Podsumowanie , str. 264
IV. Wnioski , str. 264
§, 3. Wierzyciel hipoteczny , str. 265
I. Wprowadzenie , str. 265
II. Czynności wierzyciela hipotecznego mogące pogorszyć sytuację subintabulanta , str. 265
1. Stanowisko doktryny , str. 265
2. Zagadnienia szczegółowe , str. 269
A. Problem konfuzji (konsolidacji) , str. 269
B. Brak kompetencji wierzyciela hipotecznego do odbioru świadczenia , str. 269
C. Czynności wierzyciela hipotecznego niewymagające zgody subintabulanta , str. 270
§, 4. Dłużnik osobisty , str. 270

Rozdział VII
Stosunek wewnętrzny pomiędzy zobowiązanymi wobec subintabulanta , str. 272
§, 1. Uwagi ogólne , str. 272
§, 2. Prawna kwalifikacja przypadku wielości dłużników zobowiązanych wobec subintabulanta , str. 273
I. Ogólna charakterystyka zobowiązań in solidum , str. 273
II. Ustanowienie subintabulatu jako źródło zobowiązania in solidum? , str. 275
III. Analogia z przepisów o solidarności biernej , str. 276
1. Artykuł 373 k.c. , str. 276
2. Artykuł 372 k.c. , str. 278
3. Artykuł 371 k.c. , str. 278
§, 3. Współuczestnictwo procesowe pomiędzy zobowiązanymi wobec subintabulanta , str. 279
I. Wprowadzenie , str. 279
II. Kwalifikacja współuczestnictwa procesowego podmiotów zobowiązanych wobec subintabulanta , str. 279
1. Współuczestnictwo materialne , str. 279
2. Współuczestnictwo zwykłe (niejednolite) , str. 280
3. Współuczestnictwo dowolne , str. 280
§, 4. Roszczenia zwrotne pomiędzy zobowiązanymi wobec subintabulanta , str. 281
I. Wprowadzenie , str. 281
II. Zasady subrogacji w przypadku spłaty wierzytelności zabezpieczonej subintabulatem , str. 281

Rozdział VIII
Praktyczne zastosowania subintabulatu , str. 284
§, 1. Wprowadzenie , str. 284
§, 2. Subintabulat a przelew wierzytelności hipotecznej na zabezpieczenie , str. 285
§, 3. Subintabulat jako zabezpieczenie roszczeń podwykonawcy robót budowlanych , str. 287
§, 4. Subintabulat jako zabezpieczenie roszczeń uczestników konsorcjum kredytowego w stosunku do banku &ndash, organizatora , str. 288
§, 5. Prawo właściwe dla subintabulatu , str. 291

Podsumowanie , str. 294

Bibliografia , str. 305