ebook Inżynieria wymagań w praktyce Bartosz Chrabski, Karolina Zmitrowicz

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2015

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie dziedziną inżynierii wymagań i zagadnień z nią bezpośrednio związanych, takich jak modelowanie biznesowe czy zarządzanie projektem. Istniejące książki i publikacje z reguły koncentrują się na wybranych aspektach czy narzędziach inżynierii wymagań, brak jest natomiast publikacji opisujących całościowo proces inżynierii wymagań, jego kontekst w wytwarzaniu produktu, czynności i ich praktyczne zastosowanie, możliwe ryzyka i sposoby ich uniknięcia. Książka skierowana jest do osób zawodowo zajmujących się analizą biznesową i systemową, odpowiedzialnych za jakość oprogramowania i systemów oraz architektów czy kierowników projektów, jak również osób pragnących zrozumieć wyzwania związane z inżynierią wymagań i jej wzajemne zależności z innymi procesami w ogólnym procesie wytwarzania produktu.
Dowiesz się: - jak zarządzać wymaganiami w różnych projektach od formalnych po zwinne (ang.
Agile), - jak przekładać język i potrzeby biznesu na ich realizację w systemach informatycznych, - jak łatwo weryfikować możliwość realizacji wymagań przed rozpoczęciem projektu, - jak zadawać pytania klientowi, aby uniknąć problemów po zakończeniu projektu.
Powinieneś znać: - podstawowe zagadnienia inżynierii oprogramowania, - podstawowe zagadnienia zarządzania projektami informatycznymi, - realia pracy z klientami i wyzwania z tym związane.

Spis treści ebooka Inżynieria wymagań w praktyce

Od Autorów 11

1. Wprowadzenie do inżynierii wymagań 13

1.1. Wyzwania związane z projektami IT 15
1.1.1. Cele i wizja 16
1.1.2. Złe planowanie projektu 16
1.1.3. Słaba komunikacja 19
1.1.4. Złe zarządzanie oczekiwaniami interesariuszy 20
1.1.5. Problemy z wymaganiami i ich zakresem 21
1.1.6. Brak umiejętności miękkich 22
1.1.7. Nierealistyczne oczekiwania 23
1.1.8. Brak zasobów ludzkich 24
1.1.9. Brak odpowiedniego wsparcia narzędziowego i metodycznego 26
1.2. Podstawowe definicje oraz klasyfikacje 27
1.2.1. Wymagania biznesowe 29
1.2.2. Wymagania interesariuszy 29
1.2.3. Wymagania rozwiązania 30
1.2.4. Wymagania przejścia 30
1.3. Atrybuty wymagań 31
1.4. Kryteria jakości wymagań 34
1.5. Wymagania w procesie zapewnienia jakości oprogramowania 36
1.6. Inżynieria wymagań oraz jej znaczenie w projekcie 37
1.7. Podstawowe role w procesie inżynierii wymagań 39
1.8. Koncepcja interesariuszy 40
1.9. Standardy oraz normy 42
1.9.1. ISO 9000 43
1.9.2. ISO/IEC 25000 – Software Engineering – Software Product Quality Requirements and Evaluation (SQuaRE) – Guide to SQuaRE 43
1.9.3. ISO 9241 43
1.9.4. ISO 31000: Risk Management 44
1.9.5. IEEE 610:1990: Standard Glossary of Software Engineering Terminology 44
1.9.6. IEEE 828-2012: Standard for Configuration Management in Systems and Software Engineering 44
1.9.7. IEEE 830-1998: Recommended Practice for Software Requirements Specifications . 44
1.9.8. IEEE 1233-1996: Guide for Developing of System Requirements Specifications 45
1.9.9. IEEE 1362-1998: Guide for Information Technology – System Definition – Concept of Operations (ConOps) Document 45
1.9.10. IEEE 29148-2011 – Systems and software engineering – Life cycle processes – Requirements engineering 45
1.9.11. IEEE 1028:2008 Standard for Software Reviews and Audits 45
1.9.12. SWEBOK: The Guide to the Software Engineering Body of Knowledge (ISO Technical Report 19759) 46
1.9.13. CMMI 46
1.9.14. BABOK – A Guide to the Business Analysis Body of Knowledge 46
1.10. Słowniki 47

2. Proces inżynierii wymagań 49

2.1. Definicja procesu 51
2.2. Inżynieria wymagań a analiza biznesowa 56
2.3. Zasady tworzenia udanych wymagań 58
2.3.1. Zrozum krytyczne cele najwyższego poziomu 59
2.3.2. Koncentruj się na dostarczeniu wartości 60
2.3.3. Zdefiniuj wymaganie jako „stan końcowy o wartości dla interesariusza” 60
2.3.4. Wyrażaj wymagania ilościowo 61
2.3.5. Nie mieszaj środków z celami 63
2.3.6. Skup się na pożądanej jakości systemu, nie tylko na jego funkcjonalności 65
2.3.7. Zapewnij „bogatą specyfikację” 65
2.3.8. Wykonuj kontrolę jakości specyfikacji 68
2.3.9. Uznaj, że wymagania się zmieniają 69

3. Inżynieria wymagań a inne procesy 71

3.1. Zarządzanie projektem 73
3.2. Zarządzanie ryzykiem 77
3.3. Testowanie i zapewnienie jakości 83
3.4. Wpływ wymagań na inne artefakty projektu 86

4. Inżynieria wymagań w procesach tworzenia oprogramowania 89

4.1. Model V jako przykład kaskadowego wytwarzania systemów 91
4.2. IBM Rational Unified Process 94
4.2.1. Zarządzania wymaganiami w IBM Rational Unified Process 96
4.2.2. Przepływ prac dla wymagań w IBM Rational Unified Process 97
4.2.3. Role i artefakty w IBM Rational Unified Process 99
4.3. Zwinne metodyki w zarządzaniu wymaganiami 100
4.4. Programowanie ekstremalne 102
4.5. Scrum (według Scrum.org) 107
4.5.1. Rejestr produktowy, czyli metoda na zorganizowanie wymagań 111
4.5.2. Wyzwania związane z migracją do Scrum 114
4.6. Disciplined Agile Delivery 115
4.7. Przypadek biznesowy 116
4.7.1. Informacja o firmie i sytuacja rynkowa 116
4.7.2. Potrzeba 116
4.7.3. Rozwiązanie 116
4.7.4. Zyski 117

5. Identyfikacja wymagań 119

5.1. Źródła wymagań 122
5.2. Wizja oraz cel przedsięwzięcia 122
5.3. Identyfikacja interesariuszy projektu 128
5.4. Techniki identyfikacji wymagań 130
5.4.1. Warsztat wymagań 131
5.4.2. Wywiad 134
5.4.3. Ankieta – kwestionariusz 138
5.4.4. Samodzielna rejestracja 142
5.4.5. Reprezentant klienta po stronie dostawcy 144
5.4.6. Identyfikacja na podstawie istniejących dokumentów 147
5.4.7. Ponowne użycie specyfikacji 150
5.4.8. Obserwacja w terenie 153
5.4.9. Mentorowanie/praktykowanie 156
5.4.10. Burza mózgów 158
5.4.11. Prototypowanie 163
5.4.12. Przypadki użycia 166
5.4.13. Scenorys 171
5.5. Wymagania funkcjonalne i niefunkcjonalne 174

6. Analiza wymagań 183

6.1. Analiza problemu biznesowego 186
6.2. Oganizacja wymagań 189
6.3. Powiązania i zależności między wymaganiami 190
6.4. Usuwanie konfliktów i duplikatów wymagań 194
6.5. Kontrola jakości 198
6.6. Szacowanie wysiłku 198
6.6.1. Techniki wykorzystujące algorytmy 200
6.6.2. Techniki wykorzystujące przybliżenia 207
6.7. Priorytetyzacja wymagań 210
6.8. Modelowanie rozwiązania 213
6.8.1. Model dziedziny 214
6.8.2. Diagram przepływu danych (ang. Data Flow Diagram) 216
6.8.3. Diagram związków encji (ang. Entity Relationship Diagram) 216
6.8.4. Modelowanie interfejsu użytkownika 218
6.8.5. Unified Modeling Language (UML) 219
6.8.6. System Modeling Language (SysML) 228
6.8.7. Inne notacje do modelowania 231
6.9. Akceptacja wymagań 235

7. Specyfikacja wymagań 239

7.1. Pojęcie specyfikacji 241
7.2. Rodzaje specyfikacji 241
7.2.1. Specyfikacja wymagań 242
7.2.2. Specyfikacja rozwiązania 243
7.2.3. Specyfikacja techniczna 245
7.3. Szablony dla specyfikacji wymagań (na podstawie IEEE 830) 246
7.3.1. IEEE 830 246
7.3.2. Wzorzec Volere 251
7.3.3. Historie użytkownika 252
7.3.4. Przypadki użycia jako sposób na wymagania funkcjonalne 252
7.4. Jakość specyfikacji wymagań 256

8. Zarządzanie wymaganiami 259

8.1. Śledzenie wymagań 261
8.2. Zarządzanie konfiguracją 268
8.3. Zarządzanie zmianą 271
8.4. Zarządzanie wymaganiami dotyczącymi projektu oraz systemu 275
8.5. Plan zarządzania wymaganiami 277
8.6. Przypadek biznesowy – wdrożenie procesu zarządzania wymaganiami 278
8.6.1. Informacja o firmie i sytuacja rynkowa 278
8.6.2. Potrzeba 278
8.6.3. Rozwiązanie 279
8.6.4. Zyski 284

9. Wymagania a zarządzanie jakością 287

9.1. Planowanie jakości 289
9.2. Kontrola jakości 295
9.2.1. Przeglądy 296
9.2.2. Inspekcje 304
9.2.3. Listy kontrolne 307
9.3. Miary jakości wymagań 309
9.4. Doskonalenie procesu 311

10. Narzędzia wspierające proces inżynierii wymagań 315

10.1. Narzędzia służące do zarządzania wymaganiami 317
10.1.1. IBM Rational Requirements Composer 317
10.1.2. Borland Caliber RM 319
10.1.3. Serene Dimensions 320
10.1.4. Rational DOORS (Dynamic Object Oriented Requirements System) 321
10.1.5. Blueprint Requirements Center 322
10.1.6. Open Source Requirements Management Tool/aNimble Platform 323
10.1.7. Cechy dobrego narzędzia do zarządzania wymaganiami 324
10.1.8. Wdrożenie narzędzia do zarządzania wymaganiami 325
10.2. Czynniki istotne przy doborze odpowiednich narzędzi 328
10.3. Narzędzia do modelowania wymagań 329
10.3.1. Sparx Enterprise Architect 329
10.3.2. IBM Rational Software Architect 330
10.3.3. StarUML 331
10.4. Narzędzia służące do modelowania procesów biznesowych 332
10.4.1. Boc Group Adonis 332
10.4.2. iGrafx Process 333
10.4.3. BizAgi Process Modeler 334
10.4.4. Rational System Architect 335
10.5. Narzędzia do zarządzania konfiguracją 336
10.5.1. GIT 336
10.5.2. Subversion 337
10.5.3. IBM ClearCase 339
10.6. Narzędzia do zarządzania zmianami 339
10.6.1. Atlassian Jira 339
10.6.2. IBM Rational Team Concert 340
10.7. Zarządzanie procesem testowania oprogramowania 342
10.7.1. HP Quality Center 342
10.7.2. IBM Rational Quality Manager 343
10.7.3. Testia Tarantula 344
10.7.4. Requirements Testing Hub 345
10.7.5. TestLink 346
10.8. Ryzyko związane ze złym zakupem narzędzia 347

Podsumowanie 349

Przypadki biznesowe 353

Projekt 1 - Wdrażanie procesu inżynierii wymagań 355

Informacja o firmie i sytuacja rynkowa 355
Potrzeba 355
Rozwiązanie 356
Zyski 361

Projekt 2 – Integracja narzędzi w procesie wytwarzania 362

Informacja o firmie i sytuacja rynkowa 362
Potrzeba 362
Rozwiązanie 362
Etap 1 – Integracja wymagań z procesem zarządzania testami 364
Etap 2 – Integracja wymagań z zarządzaniem konfiguracją 365
Etap 3 – Integracja wymagań z zarządzaniem zmianami 366
Zyski 368

Projekt 3 – Kontrola jakości wymagań na wczesnych etapach projektu 370

Informacja o firmie i sytuacja rynkowa 370
Potrzeba 370
Skutek 371
Przyczyna 371
Rozwiązanie 371

Projekt 4 – Zarządzanie wymaganiami przy użyciu historii użytkownika 372

Informacja o firmie i sytuacja rynkowa 372
Potrzeba 372
Rozwiązanie 372
Zyski 373

Bibliografia 375
Spis rysunków 377
Spis tabel 379
Indeks 380