ebook Kosmochemia Ewolucja i budowa Wszechświata Andrzej Kabziński

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2023

Kosmochemia. Ewolucja i budowa Wszechświata, jest pierwszą książką dotyczącą kosmochemii, która ukazała się po blisko 50 latach od wydania popularnej pracy B. Kuchowicza pod tytułem Kosmochemia. Omówiono w niej zagadnienia dotyczące ewolucji Wszechświata i jej implikacje dla ogólnej chemii Wszechświata. Obok wstępu historycznego przedstawiono chemizm na poszczególnych stopniach budowy Wszechświata. Zaczynając od ogólnej budowy chemicznej całego Wszechświata jako konsekwencji Wielkiego Wybuchu, a następnie poszczególnych stopni jego struktury to znaczy galaktyk, gwiazd i planet oraz materii rozproszonej występującej w postaci obłoków pyłowo-gazowych, aż po chemię pozostałości po stworzeniu Układu Słonecznego w postaci komet, meteoroidów czy planetoid. Osobny rozdział poświęcono wpływowi budowy chemicznej Wszechświata na możliwość powstania życia nie tylko na Ziemi, ale także na innych planetach.

Publikacja jest skierowana do wszystkich zainteresowanych szeroko pojętą astronomią, planetologią, astrofizyką czy kosmochemią. Ograniczenie do minimum aparatury matematycznej powoduje, że będzie zrozumiała dla młodszych wielbicieli astronomii. Przedstawiony materiał jest bogato ilustrowany, co ułatwia zrozumienie wielu trudnych zagadnień, a większość danych starano się przedstawić w tabelach. Odnośniki do ponad półtora tysiąca cytowanych publikacji w postaci artykułów i książek czynią ją także pomocniczym źródłem wiedzy dla studentów astronomii czy geochemii.

Spis treści ebooka Kosmochemia Ewolucja i budowa Wszechświata

1. Historia rozwoju podstawowych pojęć kosmogonicznych i kosmologicznych 1
1.1. Rozwój podstawowych idei i mitów kosmogonicznych 1
1.2. Rozwój wczesnych idei filozoficzno-kosmologicznych 12
1.2.1. Grecka filozofia przyrody 12
1.2.2. Rzymska filozofia przyrody 22
1.2.3. Chrześcijańska filozofia przyrody 23
1.3. Rozwój filozofii przyrody a podstawy przyrodoznawstwa 29
1.4. Literatura uzupełniająca 36
Literatura polskojęzyczna 36
Literatura zagraniczna 37

2. Historia rozwoju nowoczesnych teorii kosmogonicznych i kosmologicznych 39
2.1. Historia rozwoju teorii kosmogonicznych opisujących powstanie Układu Słonecznego 41
2.2. Historia rozwoju teorii kosmologicznych opisujących powstanie Wszechświata 53
2.3. Literatura uzupełniająca 74
Literatura polskojęzyczna 74
Literatura zagraniczna 75

3. Teoria Wielkiego Wybuchu a początkowa chemia Wszechświata 77
3.1. Historia poznania Wielkiego Wybuchu 77
3.2. Dzieje Wielkiego Wybuchu od początku do dziś 100
3.3. Ogólny bilans materii i energii Wszechświata 107
3.4. Wielki Wybuch a ogólna chemia Wszechświata 113
3.5. Ogólna budowa chemiczna galaktyk i gromad galaktyk 120
3.6. Literatura uzupełniająca 125
Literatura polskojęzyczna 125
Literatura zagraniczna 128

4. Ewolucja gwiazd a ich budowa chemiczna 131
4.1.Historia początków badania gwiazd 131
4.2 Historia badań optycznych i radiowych Słońca i gwiazd 141
4.3. Budowa i ewolucja gwiazd 155
4.3.1. Od obłoku pyłowo-gazowego do protogwiazdy 156
4.3.2. Ewolucja gwiazd ciągu głównego 163
4.3.3. Końcowe etapy ewolucji gwiazd 174
4.4. Przemiany jądrowe w gwiazdach 183
4.5. Chemiczna budowa Słońca i gwiazd 195
4.5.1. Chemiczna budowa Słońca 195
4.5.2. Chemiczna budowa gwiazd 200
4.6. Literatura uzupełniająca 210
Literatura polskojęzyczna 210
Literatura zagraniczna 211

5. Geneza powstania i budowa planet 213
5.1. Historia badania planet 213
5.2. Geneza powstania układów planetarnych i planet oraz ogólna budowa Układu Słonecznego 220
5.2.1. Powstanie Układu Słonecznego 221
5.2.2. Ogólna budowa Układu Słonecznego i typy planet 227
5.2.3. Ogólny skład chemiczny Układu Słonecznego 231
5.3. Ziemia w środowisku kosmicznym 234
5.3.1. Ziemia jako planeta 235
5.3.2. Powstanie układu Ziemia–Księżyc 239
5.3.3. Pochodzenie ziemskich zasobów wody 245
5.4. Ziemia – budowa i skład chemiczny 253
5.4.1. Budowa i skład chemiczny atmosfery ziemskiej 253
5.4.2. Budowa i skład chemiczny hydrosfery 259
5.4.3. Budowa i skład chemiczny geosfery ziemskiej 265
5.4.4. Ziemski bilans energetyczny 271
5.5. Struktura, budowa geologiczna oraz skład chemiczny planet typu ziemskiego 274
5.5.1. Merkury 277
5.5.2. Wenus 280
5.5.3. Mars 285
5.6. Struktura, budowa geologiczna oraz skład chemiczny planet typu jowiszowego 291
5.6.1. Jowisz 298
5.6.2. Saturn 303
5.6.3. Uran 309
5.6.4. Neptun 314
5.6.5. Ważniejsze księżyce planet jowiszowych 319
5.7. Planety karłowate 332
5.7.1. Planeta karłowata Ceres 338
5.7.2. Planeta Karłowata Pluton 340
5.7.3. Planeta karłowata Haumea 342
5.7.4. Planeta karłowata Makemake 343
5.7.5. Planeta karłowata Eris 344
5.8. Planety poza Układem Słonecznym 345
5.8.1. Historia badania planet pozasłonecznych 345
5.8.2. Metody poszukiwania i badania egzoplanet 356
5.8.3. Klasyfikacja, podział i charakterystyka egzoplanet 380
5.8.4. Powstanie egzoplanet i ich przemieszczenia 415
5.8.5. Chemia planet pozasłonecznych 428
5.8.6. Planety pozasłoneczne przyjazne życiu 439
5.8.7. Planety swobodne i pozagalaktyczne 454
5.9. Literatura uzupełniająca 457
Literatura polskojęzyczna 457
Publikacje i artykuły (wybrane) 458
Literatura zagraniczna (Układ Słoneczny) 460
Literatura zagraniczna (Ziemia) 462
Literatura zagraniczna (Egzoplanety) 463

6. Materia rozproszona – budowa i chemia komet, meteorów i materii międzygwiazdowej 465
6.1. Planetoidy, komety i meteory – historia poznania 465
6.1.1. Historia badania planetoid 465
6.1.2. Historia badania komet 467
6.1.3. Historia badania meteorów i meteorytów 474
6.2. Przyczyny powstania planetoid, komet i meteoroidów 479
6.2.1. Geneza planetoid 481
6.2.2. Geneza komet 487
6.2.3. Geneza meteoroidów 490
6.3. Budowa i skład chemiczny asteroid 495
6.3.1. Budowa i właściwości planetoid i asteroid 495
6.3.2. Skład chemiczny planetoid i asteroid 497
6.4. Budowa i skład chemiczny komet 502
6.4.1. Powstanie i właściwości komet 502
6.4.2. Budowa komet 504
6.4.3. Historia badania składu chemicznego komet 509
6.4.4. Skład chemiczny komet 513
6.5. Budowa i skład chemiczny meteorytów 526
6.5.1. Ogólny podział i klasyfikacja meteorytów 526
6.5.2. Skład mineralny meteorytów 533
6.5.3. Skład chemiczny meteorytów 536
6.5.4. Skład izotopowy meteorytów 544
6.6. Drobna materia międzyplanetarna 547
6.6.1. Budowa i morfologia materii międzyplanetarnej 548
6.6.2. Skład mineralny materii międzyplanetarnej 551
6.6.3. Skład chemiczny materii międzyplanetarnej 553
6.7. Materia międzygwiazdowa i międzygalaktyczna 556
6.7.1. Historia badania materii międzygwiazdowej i międzygalaktycznej 556
6.7.2. Podstawowe właściwości materii międzygwiazdowej 567
6.7.3. Skład i budowa materii międzygwiazdowej 569
6.7.4. Właściwości i skład materii międzygalaktycznej 590
6.8. Materia kosmiczna jako nośnik życia 592
6.8.1. Upadek asteroid, komet i meteorytów 596
6.8.2. Komety jako nośnik życia 600
6.8.3. Meteoroidy i meteoryty jako nośnik życia 602
6.8.4. Rozproszone formy transportu nośników życia 609
6.9. Literatura uzupełniająca 610
Literatura polskojęzyczna 610
Publikacje i artykuły (wybrane) 610
Literatura zagraniczna 611

7. Chemia życia ziemskiego oraz możliwości powstania życia we Wszechświecie 615
7.1. Definicja życia 615
7.2. Historia rozważań dotyczących powstania i rozwoju życia 618
7.3. Wiek Ziemi a ewolucja organiczna 622
7.4. Powstanie życia na Ziemi i jego ewolucja 627
7.4.1. Badanie procesu powstania życia ziemskiego 627
7.4.2. Badanie etapów rozwoju życia ziemskiego 646
7.5. Chemia życia ziemskiego 684
7.5.1. Elementarny skład chemiczny żywych organizmów 684
7.5.2. Woda w organizmach żywych 686
7.5.3. Biochemia ustrojów żywych 690
7.5.4. Ziemska biosfera i produkcja pierwotna 697
7.6. Życie na innych planetach 701
7.6.1. Poszukiwanie życia w Układzie Słonecznym 703
7.6.2. Poszukiwanie życia na planetach pozasłonecznych 708
7.6.3. Ogólna charakterystyka egzoplanet nadających się do powstania życia 715
7.6.4. Problemy i zagrożenia dla powstania i istnienia życia 723
7.6.5. Problemy rozwoju i istnienia życia inteligentnego 729
7.7. Inne egzotyczne formy życia – życie niewęglowe 736
7.7.1. Alternatywne związki wielkocząsteczkowe i polimery 738
7.7.2. Alternatywne rozpuszczalniki 743
7.7.3. Egzotyczne formy życia 752
7.8. Poszukiwanie życia we Wszechświecie 753
7.9. Przyjazny Wszechświat – zasada antropiczna 763
7.10. Literatura uzupełniająca 768
Literatura polskojęzyczna 768
Publikacje i artykuły (wybrane) 770
Literatura zagraniczna 771

Źródła rysunków 773

Źródła tabel 795

Bibliografia 815