-17%

ebook Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym Wojciech Woźniak

Wydawca: Scholar

Rok wydania: 2012

Nierówności płacowe w długim okresie, mierzone stosunkiem dochodów górnego decyla do najniższego, w ostatnich dwóch dekadach wzrosły w Polsce najbardziej ze wszystkich krajów należących do OECD. Jednocześnie problematyka wzrastających nierówności ekonomicznych była w publicznym dyskursie pierwszych piętnastu lat transformacji właściwie nieobecna. Bardzo rzadko również ten – klasyczny przecież – temat sporów filozoficznych i politycznych pojawiał się w polskiej debacie politycznej.
Książka Wojciecha Woźniaka podejmuje ważny poznawczo i społecznie problem związany z percepcją nierówności społecznych i ich dziedziczenia przez reprezentantów gremiów politycznych na szczeblu centralnym i lokalnym. Obydwie te grupy mają istotny wpływ na formułowanie polityki społecznej: pierwsi na poziomie krajowym poprzez stanowienie prawa i jego monitoring, drudzy na poziomie lokalnym, oraz – w przypadku drugich – na realizację tej polityki wobec konkretnych społeczności, jednostek i rodzin. Znaczenie przypisywane nierównościom społecznym przez rządzących warunkuje działania w różnych dziedzinach (np. podatkowej, finansowej, pomocy społecznej, edukacyjnej, zdrowotnej itd.) i ma istotny wpływ na zróżnicowanie jakości życia obywateli i szanse życiowe ich potomków. Praca ta jest oryginalnym i nowatorskim opracowaniem naukowym.

Prof. dr hab. Wielisława Warzywoda-Kruszyńska
Uniwersytet Łódzki

Wybór tematu książki jest bardzo aktualny. Jeżeli założymy za Millsem, że celem nauk społecznych jest nie tylko gromadzenie faktów, lecz także próba wyjaśniania prywatnych trosk ludzi językiem problemów społecznych i systemowych, to refleksja nad nierównościami społecznymi w dobie kryzysu finansowego, socjalnego i politycznego jest ze wszech miar uzasadniona i wskazana. Każda kolejna podpowiedź ze strony socjologii – szczególnie potwierdzona solidnie zebranym materiałem empirycznym – wzbogaca debatę publiczną.

Dr hab. prof. UWr. Piotr Żuk
Uniwersytet Wrocławski

Wojciech Woźniak (ur. 1978) – socjolog, pracuje w Katedrze Socjologii Ogólnej na Wydziale Ekonomiczno--Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Autor lub współautor ponad 30 artykułów opublikowanych w tomach zbiorowych i czasopismach naukowych. Wchodził w skład zespołu koordynującego projekt PROFIT, pierwszy w historii projekt badawczy finansowany ze środków programów ramowych w dziedzinie nauk społecznych, koordynowany przez uczelnię z krajów, które przystąpiły do UE w roku 2004.
Jego zainteresowania badawcze i wynikające z nich publikacje dotyczą problematyki nierówności społecznych, edukacji, polityki społecznej, dyskursu publicznego wobec kwestii społecznych (m.in. zjawiska paniki moralnej), fińskiego modelu społeczno-gospodarczego, a także socjologii sportu. Jest członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego (ISA), Brytyjskiego Towarzystwa Socjologicznego (BSA), Europejskiej Sieci Badaczy Polityki Społecznej (ESPAnet) oraz Westermarck Society, czyli Fińskiego Towarzystwa Socjologicznego. Prowadził gościnne wykłady na uniwersytetach w Niemczech (Wolny Uniwersytet w Berlinie i Uniwersytet Justusa Liebiga w Giessen) oraz w estońskim Tartu i fińskim Tampere.

Spis treści ebooka Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym

WSTĘP 9
Podziękowania 12
ROZDZIAŁ I
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE W IDEOLOGIACH POLITYCZNYCH
I REFLEKSJI SOCJOLOGICZNEJ 15
1. Nierówności społeczne – wprowadzenie 15
1.1. Typy dystrybucji a zasada równości 17
1.2. Równość i sprawiedliwość a moralność 19
1.3. Równość prosta 21
1.4. Przyrodzony charakter nierówności 22
1.5. Merytokracja 24
1.6. Nierówności a prawo i polityka 28
2. Ideologie polityczne a równość społeczna i ekonomiczna 30
2.1. Liberalizm klasyczny 32
2.2. Społeczna nauka Kościoła katolickiego i idee konserwatywne 39
2.3. Lewica 42
2.4. Neokonserwatywny neoliberalizm 47
2.4.1. Triumf 1989 roku 60
2.4.2. Nierówności w neoliberalizmie 62
3. Nierówności społeczne w refleksji socjologicznej 67
3.1. Socjologiczne analizy nierówności – podejście strukturalne 67
3.2. Najnowsza refl eksja o nierównościach 72
3.3. Socjologia jakościowa – krytyczna refleksja o biedzie
i nierównościach jako tematach w dyskursie publicznym
i politycznym 79
ROZDZIAŁ II
RAMA ANALITYCZNA I METODOLOGICZNE ZAŁOŻENIA
PROJEKTU BADAWCZEGO 88
1. Wprowadzenie 88
2. Polityka jako element kultury welfare. Próba konceptualizacji 90
3. Koncepcja społecznej świadomości elit Abrama de Swaana 95
4. Elementy krytycznej analizy dyskursu.
Pytania problemowe i hipotezy badawcze 98
5. Metodologia badania 104
5.1. Założenia metodologiczne. Projekt PROFIT 104
5.2. Wywiad swobodny ukierunkowany z parlamentarzystami 108
5.2.1. Kompozycja próby badawczej i sposób
realizacji badania 109
5.3. Wywiady fokusowe z lokalnymi elitami
i pracownikami lokalnych instytucji 110
5.3.1. Kompozycja próby w badaniach fokusowych.
Problemy metodologiczne 110
5.3.2. Tomaszów Mazowiecki jako teren badania 113
5.4. Programy partyjne jako materiał empiryczny 114
5.5. Audycje radiowe jako materiał empiryczny 115
5.6. Triangulacja danych 116
ROZDZIAŁ III
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE
W REFLEKSJI POLSKICH PARLAMENTARZYSTÓW 119
1. Uwagi ogólne 119
2. Grupy zagrożone transmisją nierówności społecznych 121
3. Czynniki stymulujące i przeciwdziałające reprodukcji
nierówności społecznych 122
4. Relatywna odpowiedzialność państwa za przeciwdziałanie
nierównościom społecznym 124
5. Samorządy i trzeci sektor – kluczowe i niewydolne 128
5.1. Negatywna ocena reformy administracyjnej 128
5.2. Kluczowa rola samorządu w programowaniu i realizacji
polityki społecznej 129
5.3. Słabość trzeciego sektora 130
6. Czynniki wpływające na proces polityczny 131
7. Postrzeganie wpływu poszczególnych elementów polityki społecznej
na skalę nierówności społecznych 135
7.1. Polityka edukacyjna 135
7.2. Polityka rynku pracy 137
7.3. Pomoc społeczna 139
ROZDZIAŁ IV
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE W PROGRAMACH PARTYJNYCH
I PREZYDENCKICH W LATACH 2001–2005 142
1. Wybory parlamentarne 2001 142
1.1. Sojusz Lewicy Demokratycznej 142
1.2. Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy 143
1.3. Unia Wolności 144
1.4. Prawo i Sprawiedliwość 145
1.5. Polskie Stronnictwo Ludowe 146
1.6. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej 147
1.7. Samoobrona i Liga Polskich Rodzin 149
2. Wybory parlamentarne 2005 150
2.1. Sojusz Lewicy Demokratycznej 150
2.2. Socjaldemokracja Polska 151
2.3. Partia Demokratyczna – demokraci.pl 151
2.4. Polskie Stronnictwo Ludowe 152
2.5. Liga Polskich Rodzin 152
2.6. Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej 153
2.7. Prawo i Sprawiedliwość 153
2.8. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej 154
3. Programy wyborcze kandydatów na urząd Prezydenta RP 155
3.1. Henryka Bochniarz 155
3.2. Marek Borowski 156
3.3. Włodzimierz Cimoszewicz 156
3.4. Lech Kaczyński 157
3.5. Jarosław Kalinowski 158
3.6. Andrzej Lepper 159
3.7. Donald Tusk 159
3.8. Inni kandydaci 161
ROZDZIAŁ V
MEDIALNA DEBATA PUBLICZNA – PROBLEMY SPOŁECZNE
W DEBATACH RADIOWYCH 162
1. Polityka fi skalna, czyli jak dzielić PKB 163
2. Pomoc społeczna, czyli jak walczyć z biedą 168
3. Dyktatura urzędników, czyli państwo wrogiem obywatela 174
ROZDZIAŁ VI
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE I ICH REPRODUKCJA JAKO SPOŁECZNY
PROBLEM W TOMASZOWIE MAZOWIECKIM W PERCEPCJI
LOKALNYCH ELIT 178
1. Uwagi ogólne 178
2. Grupy i osoby zagrożone reprodukcją nierówności 184
3. Skala i głębokość problemu 185
4. Przeciwdziałanie narastaniu nierówności 186
4.1. Aktorzy 186
4.2. Grupy objęte wsparciem 189
4.3. Ocena podejmowanych działań 192
5. Zróżnicowanie poszczególnych sesji fokusowych 194
5.1. Fokus nr 1 – pracownicy „pierwszej linii”: frustracja 194
5.2. Fokus nr 2 – przedstawiciele trzeciego sektora:
mentalność charytatywna 196
5.3. Fokus nr 3 – kierownicy: urzędowy optymizm 196
5.4. Fokus nr 4 – lokalni politycy: obojętność/SEP-izacja 197
ROZDZIAŁ VII
POLSKA POLITYKA A NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE. PODSUMOWANIE 199
1. Wprowadzenie 199
2. Nierówności społeczne w świadomości polityków 207
2.1. Konwergencja ku liberalizmowi 211
2.2. Programy partyjne jak ulotki reklamowe 219
2.3. Elity samorządowe – alienacja lokalna 224
2.4. Chaos ideowy i przymus ekonomiczny 228
ZAKOŃCZENIE 233
BIBLIOGRAFIA 240
O AUTORZE 256