Nowość

ebook Niezależni producenci Emil Sowiński

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2025

Książka poświęcona jest działalności producenckiej Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego w latach 1981–2005. Autor podjął się zadania przeanalizowania polityki programowej i kultury produkcji Studia oraz warunkujących je kontekstów społeczno-politycznych (np. przemiany instytucjonalne polskiej kinematografii). Przedmiotem analizy był zatem proces, który odbywa się w instytucjonalnych ramach rozpiętych pomiędzy zarządczą kontrolą i swobodą twórczą.

Na tle literatury z zakresu historii instytucjonalnej podmiotów odpowiedzialnych za produkcję (zespołów filmowych czy wytwórni) jest to, w moim mniemaniu, publikacja najlepsza. Po pierwsze dlatego, że powstała z wykorzystaniem wszelkich dostępnych źródeł (w tym obszernej kwerendy archiwalnej) […]. Po drugie – ze względu na wiarygodny wywód, w którym wnioski formułowane są na podstawie dużej liczby przesłanek, a jednocześnie ostrożne w przypadku braku przekonujących dowodów. Po trzecie – z powodu bardzo wysokiej sprawności prowadzonej narracji i jakości języka, które sprawiają, że wiele partii książki czyta się niemal jak powieść sensacyjną (w formule „Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego przeciw światu”).
Dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG

Publikacja w znacznej mierze uzupełnia wiedzę o historii polskiego kina. Historia i działalność Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego zostały opisane bardzo kompetentnie, wiedza i świadomość metodologiczna Autora są godne podziwu. Prezentowanej książki z całą pewnością nie będzie można zignorować w kolejnych badaniach. Ponadto jej lektura sprawia dużą przyjemność – zarówno poznawczą, jak i stricte czytelniczą.
Prof. Piotr Zwierzchowski

Spis treści ebooka Niezależni producenci

PODZIĘKOWANIA 11

WYKAZ SKRÓTÓW 13

WSTĘP 15
Stan badań 15
Metodyka rozprawy 21
Struktura wywodu 30

ROZDZIAŁ I. Okoliczności powołania Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego 33
Prawne i instytucjonalne uwarunkowania debiutów 34
Perspektywy zatrudnienia absolwentów szkół filmowych 47
Problem władz z niezależnością: próby powołania Studia Młodych 51
Reformatorskie postulaty środowiska filmowego w okresie karnawału „Solidarności” i powstanie Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego 59

ROZDZIAŁ II. Organizacja i producencka działalność Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego jako zakładu budżetowego 69
Organizacja Studia na tle działalności zespołów filmowych 69
Pierwsza Rada Artystyczna i jej strategia programowa 78
Proces produkcji: od prac literackich do kolaudacji 97

ROZDZIAŁ III. Ryzykowne gry z władzą. Studio w okresie stanu wojennego 113
Przychodzi Waśkowski do młodych, czyli wpływ Komisji Nadzorczej na producencką działalność Studia 113
W ukryciu. Kultura produkcji w czasie stanu wojennego 121
Majorzy, pułkownicy i generałowie wobec półkowników, czyli działalność aparatu bezpieczeństwa wobec Studia 128
Audiencje u decydentów jako element gry o przetrwanie 139

ROZDZIAŁ IV. Trudna droga na ekrany. Problematyka rozpowszechniania pierwszych filmów Studia 153
Cenzura wobec filmów Studia 153
Festiwale i przeglądy jako alternatywny sposób rozpowszechniania i promocji dokonań filmowych Studia 169
Lubuskie Lato Filmowe ’84 i mechanizm „konsekracji” 177
Sala „D” i drugi obieg 184
Pierwsze filmy Studia w repertuarze kinowym i ich promocja 190

ROZDZIAŁ V. Operacja na żywym organizmie bez narkozy. Przyczyny i skutki przemian organizacyjnych 207
Od zakładu budżetowego do przedsiębiorstwa państwowego użyteczności publicznej 207
Walka z wiatrakami o samorządność, czyli dążenie do uchwalenia statutu 215
Dyrektorskie porządki 223
Produkcja filmowa w okresie wewnętrznych przemian 243

ROZDZIAŁ VI. „Mała Puławska” na Mazowieckiej, czyli przedsiębiorstwo państwowe Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego 257
Pilnować i chronić. Dyrektorska polityka zjednywania 257
Zamach na zespoły, czyli operacja „Dom” 268
Studio i „Dom” – nowa strategia programowa 276
Środowisko filmowe i krytyka wobec produkcji Studia i „Domu” 291

ROZDZIAŁ VII. Koniec czy nowy początek? Studio wobec ustawy czasu inflacji 303
Zamach na Studio, czyli ciąg dalszy operacji „Dom” 304
Studio jako instytucja filmowa – powstanie, organizacja, nowa dyrekcja 318
Powrót do źródeł, czyli polityka debiutów 324
Nowa Rada, nowa polityka programowa 337
Tysiące, miliony, miliardy. Produkcja w okresie hiperinflacji 344
Spóźnione premiery, czyli półkowniki na małych i dużych ekranach 347

ROZDZIAŁ VIII. Strategie przetrwania. Studio w nowej rzeczywistości ekonomicznej 361
Prawne i instytucjonalne uwarunkowania debiutów okresu przełomu 362
Studio wobec braku polityki kinematografii względem debiutów 367
Strategia programowa, czyli od niskobudżetowych debiutów do „amerykańskich filmów polskich” 379
Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni i ocena nowej polityki programowej 390

ROZDZIAŁ IX. Ciąg dalszy polityki przetrwania. Studio pod wodzą Janusza Kijowskiego 395
Powrót do źródeł. Studio jako instytucja o specjalnym statusie 396
Próba kontynuacji polityki debiutów 399
Nie tylko debiuty. Studio jako miejsce dla eksdebiutantów 410

ROZDZIAŁ X. Likwidacja poprzez połączenie. Studio jako „ofiara” przemian instytucjonalnych polskiej kinematografii 419
Ekonomiczna i artystyczna pozycja Studia Filmowego im. Karola Irzykowskiego w okresie przemian 420
Szansa, która okazała się zagrożeniem, czyli Studio wobec ustawy o kinematografii z 2005 roku 429

ZAKOŃCZENIE 439

ANEKS 1. Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego w latach 1981–2005: władze i struktura organizacyjna 449
ANEKS 2. Filmy wyprodukowane przez Studio Filmowe im. Karola Irzykowskiego na platformie 35mm.online 453

BIBLIOGRAFIA 455
NOTA EDYTORSKA 479
INDEKS FILMÓW 481
INDEKS NAZWISK 491