ebook O ustroju idealnym Jacek Hołówka

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2021

Czy może istnieć doskonały system polityczny?

W drugim tomie swoich „Dzienników” Jacek Hołówka zajmuje się idealistycznie nastrojoną myślą polityczną. Jej wstępna wiarygodność nie budzi zastrzeżeń. Znamy odrażające systemy polityczne – np. ustroje totalitarne, które dopuszczały się ludobójstwa, oraz systemy działające niemal bez zarzutu – jak bezpośrednie, anonimowe rządy w kantonach Szwajcarii. Czy realne systemy mogą być ucieleśnieniem jakichś idealnych wzorów? To jest obiecująca koncepcja polityki, twierdzi autor, jeśli się zgodzimy, że doskonałość ma różne wersje – w szczególności: metafizyczną, teoretyczną i normatywną.

Doskonałość metafizyczna to niezmienna tożsamość, niezmienność w czasie lub istnienie poza czasem. Taki status przypisujemy liczbom. Jakąś wersję państwa doskonałego w tym pierwszym, metafizycznym sensie proponują Platon, Max Weber i Włodzimierz Lenin. Doskonałość teoretyczna to opis odróżniający w jakimś fragmencie świata to, co istotne, od tego, co wymienialne. Takie opisy znajdujemy w technicznych zasadach funkcjonowania rozmaitych urządzeń. Coś podobnego proponują też utopiści polityczni: św. Augustyn, Tomasz More, Leon Trocki. Chcą urządzić świat w taki sposób, by umożliwić realizację obranych wysokich celów, bez względu na koszty. Z kolei doskonałość normatywna to możliwość prowadzenia takiego stylu życia, którego moralnie prześcignąć się nie da. Wersję państwa doskonałego w tym sensie proponują ci teoretycy, dla których wyznacznikiem doskonałości w życiu społeczności jest przestrzeganie standardów i oparcie praktycznych działań na cnocie, która pozwala wszystkim optymalnie funkcjonować, bez względu na cele ich działania. Tej wersji idealnego państwa bronił Arystoteles, Cyceron, św. Tomasz i Hannah Arendt. Zdaniem Autora, spośród politycznych idealistów, to właśnie ta ostatnia, najbardziej liczna grupa jest jednocześnie najbardziej rozważna, co w filozofii nie zawsze się zdarza.

Spis treści ebooka O ustroju idealnym

1. CZYM JEST IDEALIZM POLITYCZNY? 7
2. O PAŃSTWIE IDEALNYM – Platon (424/423–348/347 p.n.e.) 41
3. O CNOCIE OBYWATELSKIEJ – Arystoteles (384–322 p.n.e.) 69
4. O USTROJU MIESZANYM – Cyceron (106–43 p.n.e.) 91
5. O PAŃSTWACH PIELGRZYMUJĄCYCH – święty Augustyn (354–430) 127
6. O DOBRU WSPÓLNYM – święty Tomasz (1225–1274) 143
7. O UTOPII– Tomasz More (1478–1535) 165
8. O ŻYCIU DLA PAŃSTWA – Max Weber (1864–1920) 191
9. O KOMUNIZMIE – Włodzimierz Lenin (1870–1924) 217
10. O ZDRADZONEJ REWOLUCJI – Leon Trocki (1879–1940) 245
11. O O TOTALITARYZMIE – Hannah Arendt (1906–1975) 273