ebook Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych Longin Majdecki, Anna Majdecka-Strzeżek

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2018

Ogrody są wyjątkowymi dziełami sztuki, które pierwiastki żywy w postaci przyrody i nieożywiony łączą twórczą myślą planisty ogrodowego. Warunkiem przetrwania założeń ogrodowych jest zapewnienie stałej ochrony, właściwej opieki i odpowiedniego użytkowania. Narastające zróżnicowane zagrożenia powodują, że problematyka ochrony i konserwacji zabytkowych założeń ogrodowych jest stale aktualna, tak w kraju, jak i na świecie. Stan zabytków ogrodowych w Polsce pokazuje jak ważne i pilne są to zagadnienia.
Z przedmowy do pierwszego wydania
Poprzednie wydanie niniejszej książki ukazało się w 1993 roku i była to pierwsza kompleksowa publikacja dotycząca ochrony i rewaloryzacji zabytków ogrodowych w Polsce. Zawarto niej wyniki badań konserwatorskich ośrodków polskich i zagranicznych, oraz bogate doświadczenia własne autora publikacji. Longin Majdecki to wybitny planista ogrodowy, a także niekwestionowany autorytet w dziedzinie ochrony i rewaloryzacji ogrodów. Drugie wydanie, bogato ilustrowane, ukazuje się po 26 latach i zawiera uzupełnienia wynikające ze zmian w prawodawstwie, teorii konserwacji i stosowanych metodach, oraz przedstawia realizacje konserwatorskie aż do czasów współczesnych.
Książka polecana miłośnikom sztuki ogrodowej, profesjonalistom zajmującym się problematyką ochrony i konserwacji ogrodów historycznych, pracownikom służb konserwatorskich, właścicielom i opiekunom zabytkowych parków i ogrodów, przydatna dla studentów kierunków: architektura krajobrazu, architektura i urbanistyka, historia sztuki.

Spis treści ebooka Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych

Przedmowa 11
1. Podstawy ogólne 13
1.1. Dynamika kształtowania ogrodów 13
1.2. Trwałość ogrodu i zabytku ogrodowego 16
1.3. Ogród zabytkowy 18
1.4. Wartości ogrodu zabytkowego 19
1.5. Zakres konserwacji ogrodów 20
1.6. Substancja zabytkowa ogrodu 22
1.7. Cel i zadania konserwacji ogrodów 24
1.8. Konserwacja a dzieło sztuki ogrodowej 25
2. Ochrona i konserwacja ogrodów w różnych krajach 27
2.1. Francja 27
2.2. Wielka Brytania 34
2.3. Niemcy 41
2.4. Belgia 51
2.5. Holandia 52
2.6. Austria 55
2.7. Włochy 59
2.8. Hiszpania 65
2.9. Portugalia 67
2.10. Dania 70
2.11. Szwecja 71
2.12. Norwegia 72
2.13. Rosja 73
2.14. Czechy 75
2.15. Słowacja 80
2.16. Węgry 82
2.17. Litwa 85
2.18. Łotwa 86
2.19. Estonia 89
2.20. Niektóre kraje pozaeuropejskie 90
3. Rozwój konserwacji ogrodów w Polsce 97
3.1. Początki konserwacji ogrodów do połowy wieku XIX 97
3.2. Konserwacja ogrodów w latach 1863–1918 101
3.3. Rozwój konserwacji ogrodów w okresie międzywojennym 1918–1939 104
3.4. Rozwój konserwacji ogrodów w okresie powojennym, po roku 1945 106
3.5. Konserwacja ogrodów na przełomie XX i XXI w 116
3.6. Ochrona prawna i struktura służby ochrony zabytków 129
3.7. Opieka społeczna nad zabytkami 134
3.8. Ośrodki naukowe i badawcze 137
3.9. Zasoby ogrodów i parków zabytkowych 140
3.10. Ewidencjonowanie zabytkowych ogrodów i parków 141
4. Współpraca międzynarodowa w dziedzinie ochrony i konserwacji ogrodów 145
4.1. Działalność UNESCO 145
4.2. Działalność ICOMOS 146
4.3. Działalność IFLA 150
4.4. Działalność innych organizacji 151
4.5. Międzynarodowe dokumenty i uchwały 153
4.6. Ochrona światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego 157
5. Metodologia badań ogrodowych 163
5.1. Metoda dendrochronologiczna 164
5.2. Archeologia ogrodowa 171
5.3. Metoda florystyczna 178
5.4. Metoda przekrojów historycznych 180
5.5. Metoda porównawcza 182
5.6. Metoda historyczna 184
6. Przyczyny zniszczeń ogrodów i rodzaje działań konserwatorskich 187
6.1. Przyczyny wewnętrzne 188
6.2. Przyczyny zewnętrzne 196
6.3. Przyczyny ogólne 200
6.4. Działania zabezpieczające 204
6.5. Działania pielęgnacyjno-konserwacyjne 205
6.6. Działania rewaloryzacyjne 206
6.7. Działania adaptacyjne 207
7. Adaptacja zabytkowych założeń ogrodowych na potrzeby współczesne 209
7.1. Zasady ogólne adaptacji 211
7.2. Wykorzystanie bez zmiany pierwotnego przeznaczenia i sposobu użytkowania 212
7.3. Wykorzystanie bez zmiany pierwotnego przeznaczenia, ale ze zmianą sposobu użytkowania 213
7.4. Wykorzystanie ze zmianą przeznaczenia, ale z utrzymaniem pierwotnego sposobu użytkowania 213
7.5. Wykorzystanie ze zmianą zarówno pierwotnego przeznaczenia, jak i sposobu użytkowania 214
7.6. Wykorzystanie w powiązaniu z rozbudową o nowe części terenu, bez naruszania historycznego układu przestrzennego 215
7.7. Wykorzystanie w układzie urbanistycznym przy kształtowaniu ogólnomiejskich systemów terenów zieleni 216
7.8. Wykorzystanie w systemie ekoprzestrzennym miasta oraz kompleksach obszarów chronionych 216
7.9. Wykorzystanie w kształtowaniu warunków optymalizujących klimatyczno-zdrowotnego środowiska życia człowieka 217
7.10. Przesłanki kulturowego oddziaływania 218
8. Ochrona i pielęgnowanie drzew i drzewostanów parkowych 219
8.1. Dynamika rozwoju drzew i drzewostanów 219
8.2. Kształtowanie drzewostanu parkowego 221
8.3. Ocena stanu zdrowotnego drzew 222
8.4. Zapobieganie uszkodzeniom 224
8.5. Bieżące usuwanie szkód 228
8.6. Regulacja zagęszczenia i trzebieże 232
8.7. Leczenie uszkodzeń drzew z ubytkiem drewna 234
8.8. Choroby i szkodniki drzew oraz możliwości ich zwalczania 239
8.9. Ochrona drzew pomnikowych 242
9. Partery ogrodowe z czasów renesansu i baroku 245
9.1. Przemiany i formy występowania parterów 245
9.2. Główne typy parterów ogrodowych 253
9.3. Odtwarzanie parterów 263
9.4. Technologia urządzania parterów 270
10. Formy kwiatowe w parkach krajobrazowych 283
10.1. Rozwój form kwiatowych 283
10.2. Klomby i grupy kwiatowe 290
10.3. Kosze kwiatowe 292
10.4. Kobierce kwiatowe i partery kobiercowe 295
10.5. Ozdoby kwiatowe 302
10.6. Odtwarzanie form kwiatowych 304
11. Rewaloryzacja układów alejowych 317
11.1. Uzupełnianie ubytków w alejach 320
11.2. Dobór drzew alejowych 324
11.3. Odtwarzanie alei 325
11.4. Aleje i promenady miejskie 326
11.5. Adaptacja układów alejowych 329
12. Rewaloryzacja żywopłotów i szpalerów 331
12.1. Uzupełnianie ubytków żywopłotów i szpalerów 335
12.2. Odmładzanie żywopłotów 339
12.3. Wymiana żywopłotów 339
12.4. Przywracanie formy szpalerów 340
12.5. Odtwarzanie żywopłotów i szpalerów 340
12.6. Adaptacja form przekształconych 342
12.7. Utrzymywanie żywopłotów obwódkowych 343
12.8. Rekonstrukcja form szczególnych i zabezpieczenie materiałowe 343
12.9. Warunki ogólne 345
13. Syngieltony, grupy i klomby 347
13.1. Pielęgnowanie i rewaloryzacja syngieltonów (samotników) 352
13.2. Pielęgnowanie i rewaloryzacja grup drzewiastych 357
13.3. Przejawy deformacji klombów 359
13.4. Rewaloryzacja klombów 361
14. Ochrona i kształtowanie runa parkowego 365
14.1. Znaczenie runa w ogrodach historycznych 365
14.2. Rozpoznanie wytworzonego runa 367
14.3. Wymagania konserwatorskie 368
14.4. Kierunki działań adaptacyjnych 370
14.5. Urządzanie i odtwarzanie runa parkowego 371
15. Trawniki i łąki parkowe 375
15.1. Rodzaje i formy występowania 375
15.2. Mieszanki i dobór traw 378
15.3. Urządzanie i renowacja 382
15.4. Pielęgnowanie trawników 383
16. Szata roślinna parków historycznych 385
16.1. Zasady kształtowania doboru gatunkowego 385
16.2. Udział drzew i krzewów introdukowanych w wieku XVII i XVIII 388
16.3. Udział drzew i krzewów introdukowanych oraz form ogrodowych w wieku XIX 391
16.4. Nowe formy drzew i krzewów w wieku XX 396
16.5. Formy pnączy drzewiastych 397
16.6. Rośliny kwietnikowe 398
17. Drogi i nawierzchnie parkowe 405
17.1. Rozwój form drogowych 405
17.2. Konserwacja układu dróg parkowych 410
17.3. Nawierzchnie dróg parkowych 412
17.4. Elementy i urządzenia drogowe 419
18. Układy i elementy wodne w założeniach ogrodowych 427
18.1. Rozwój i przemiany form wodnych 427
18.2. Zasoby miejscowe wody 432
18.3. Poziom lustra wody 434
18.4. Utrzymanie czystości wody 435
18.5. Umacnianie brzegów zbiorników wodnych 438
19. Ochrona i konserwacja rzeźb ogrodowych 443
19.1. Rozwój form rzeźbiarskich 443
19.2. Przenoszenie rzeźb 450
19.3. Kopie rzeźb ogrodowych 450
19.4. Konserwacja rzeźb 450
20. Mała architektura ogrodowa 455
20.1. Rozwój i przemiany form małej architektury ogrodowej 455
20.2. Wyposażenie ogrodowe: ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, znaki informacyjne 462
21. Przestrzenne formy ochrony konserwatorskiej 473
21.1. Tezy główne ochrony 473
21.2. Zagrożenia zewnętrzne 474
21.3. Zagrożenia wewnętrzne 476
21.4. Formy ochrony zabytków 477
21.5. Strefy ochrony zabytków 478
21.6. Struktura strefy ochrony konserwatorskiej 478
21.7. Wyznaczanie strefy ochrony konserwatorskiej 479
21.8. Funkcja i formy działań ochronnych w strefie konserwatorskiej 485
21.9. Skuteczność stref ochrony konserwatorskiej 486
21.10. Powiązanie z planowaniem przestrzennym 487
22. Dokumentacja konserwatorska 489
22.1. Dokumentacja historyczna 489
22.2. Inwentaryzacja dendrologiczna 497
22.3. Dokumentacja realizacyjna 499
23. Wykonywanie robót konserwatorskich 505
23.1. Tryb wykonywania robót 505
23.2. Uwarunkowania realizacyjne 506
23.3. Gospodarka drzewostanem 508
23.4. Operaty konserwatorskie 510
23.5. Dokumentacja powykonawcza 511
Literatura 513
Indeks nazw 521
Indeks nazwisk 529