ebook Określanie horyzontu. Studia o polskiej aforystyce literackiej XIX wieku Daniel Kalinowski

Wydawca: Uniwersytet Pomorski w Słupsku

Rok wydania: 2003

Określanie horyzontu. Studia o polskiej aforystyce literackiej XIX wieku – to tytuł i zarazem formuła pracy naukowej, które wymagają komentarza. Pierwsza część tytułu – Określenie horyzontu – jest grą słowną, wykorzystującą antyczny źródłosłów terminu „aforyzm” (gr. aphorismós). Aphoridzein oznacza tyle, co odgraniczać, określać, definiować. Ten sam rdzeń zawarty jest również w słowie horyzont (gr. horidzein – rozdzielać, odgraniczać, definiować). Tytuł Określanie horyzontu sugeruje więc różne i nigdy do końca nie zadowalające próby nazwania rzeczywistości, podejmowane przez autorów aforyzmów, a także przez naukowe próby opisu. (Fragment Wstępu)

Spis treści ebooka Określanie horyzontu. Studia o polskiej aforystyce literackiej XIX wieku

Uwagi wstępne 5

Problemy definicyjne 9

I. Między aforyzmem a aforystyką. Współczesne problemy metodologiczne 11
1. Definicje słownikowe 12
2. Definicje okazjonalne 15
3. Definicje językoznawcze 19
4. Definicje syntetyczne 22
5. Wybór definicji 27
6. Wobec genologii współczesnej 32

II. Dziewiętnastowieczne rozumienie aforyzmu w literaturze polskiej 35
1. Wiara w całość 37
2. Rysy na całości 42
3. Preromantyczna wrażliwość na małą formę literacką 48
4. Romantyzm i określenia gatunku 51
5. Aforyzm w pozytywizmie 54

III. Aforyzm w Europie XIX wieku 61
1. Twórcy i teoretycy we Francji 61
2. Niemiecki krąg kulturowy 65
3. Tradycja anglojęzyczna 70
4. Aforyzm w innych literaturach 71

Problemy kultury literackiej 77

I. Aforystyka wobec tradycji biblijnej i retoryki 79
1. Tradycja biblijna jako źródło formalne i tematyczne 79
2. Retoryczność formy Zdań i uwag A. Mickiewicza 82

II. Aforyzmy wśród bons modèles, sztambuchów i immortaliów polskiej literatury XIX wieku 88
1. Oświeceniowe wzory 89
2. Romantyczne pamiątki 91
3. Pozytywistyczne immortalia 95

III. Aforyzm wśród humoru, satyry i dowcipu literatury XIX wieku 110
1. Aforyzm i dziewiętnastowieczny humor 110
2. Aforyzm w satyrze politycznej i społecznej. „Momus” i „Pot-pourri” 118
3. Aforyzm wśród dowcipów. Wydawnictwa K. Bartoszewicza 124

IV. Aforystyka w drukach okolicznościowych XIX wieku 135
1. Jednodniówki i książki zbiorowe 136
2. Albumy literackie 144
3. Kalendarze, almanachy i noworoczniki 145

V. Aforystyka wobec przysłów i synonimów 153
1. Aforystyka dla „ludu” 153
2. Zbieractwo synonimów 160

Problemy kompozycji i narracji 165

Aforyzm wobec tekstu 167
1. Aforyzm i motto 168
2. Aforyzm i cytat 171
3. Struktury aforystyczne w technice narracji 178
4. Aforyzm metaliteracki i jako element krytyki literackiej 187

Mode le poetyki w aforys tyc e l i terackiej XIX wieku 195
1. Poetyka perswazji 199
2. Poetyka autoekspresji 201
3. Poetyka zabawy 204
4. Poetyka metatekstu 206

Bibliografia 209
Summary 247