ebook Opiekun medyczny w praktyce Elżbieta Szwałkiewcz

Spis treści ebooka Opiekun medyczny w praktyce

1. Wprowadzenie 1
1.1. Co zawiera podręcznik zawodowy? 1
1.2. Opiekun medyczny – charakterystyka zawodu 2
1.3. Kompetencje zawodowe 5
Zadania sprawdzające 8
2. Bezpieczeństwo i higiena pracy 9
2.1. Prawne uwarunkowania bezpieczeństwa i higiena pracy w Polsce 10
2.2.1. Nadzór państwowy nad przestrzeganiem zasad BHP 10
2.2. Podstawowe zasady BHP 12
2.3. Obowiązki i prawa pracownika 13
2.3.1. Obowiązki pracownika 13
2.3.2. Prawa pracownika 14
2.4. Warunki bezpieczeństwa i higieny pracy w zawodzie opiekuna medycznego 15
2.4.1. Przestrzeń pielęgnacyjna jako warunek bezpieczeństwa i ergonomii pracy 16
2.4.2. Podnoszenie i przemieszczanie pacjentów – ryzyko zawodowe i jego ocena z uwzględnieniem poziomu samodzielności pacjentów, zasady postępowania 27
2.4.3. Sprzęt wspomagający podnoszenie i przemieszczanie pacjentów 35
2.4.4. Sprzęt wspomagający w pielęgnacji pacjenta leżącego 51
2.4.5. Zapobieganie zakażeniom 67
Zadania sprawdzające 91
3. Etyka zawodu opiekuna medycznego – Agnieszka Smrokowska-Reichmann 93
3.1. Czym jest etyka? 93
3.2. Etyka zawodu a działania opiekuna medycznego 94
3.3. Zasady etyczne opiekuna medycznego 95
3.4. Dylematy etyczne 96
3.5. Refleksja etyczna w rozwiązywaniu dylematów zawodowych 97
3.6. Antystandardy etyczne 98
3.7. Postać opiekuna spolegliwego a etyka zawodu opiekuna medycznego 99
3.8. Znaczenie refleksji etycznej w zawodzie opiekuna 101
Zadania sprawdzające 102
4. System ochrony zdrowia i pomocy społecznej 103
4.1. System ochrony zdrowia – cele i obszary oddziaływania 106
4.1.1. Zdrowie publiczne 107
4.1.2. Zdrowie i jego promocja 110
4.1.3. Podmioty lecznicze i rynek usług medycznych w Polsce 112
4.1.4. Prawa pacjenta 120
4.2. System pomocy społecznej 121
4.2.1. Domy pomocy społecznej 123
4.2.2. Dzienne domy pomocy 124
4.2.3. Środowiskowe domy samopomocy 126
4.2.4. Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze 128
Zadania sprawdzające 131
5. Standard usług zdrowotnych, medycznych i opiekuńczych 133
5.1. Normalizacja i standaryzacja – informacje ogólne 134
5.1.1. Norma 134
5.1.2. Standard 136
5.2. Standardy usług opiekuńczych – zawody opiekuńcze w Polsce 138
5.2.1. Osoba niesamodzielna a usługi opiekuńcze 141
5.3. Standardy zawodowe opiekuna medycznego 143
5.3.1. Tworzenie opiekuńczych standardów zawodowych – schemat i opisywanie 143
5.3.2. Potrzeby życiowe osoby niesamodzielnej jako przedmiot opieki 152
5.3.3. Pielęgniarskie teorie pielęgnowania – tezy kluczowe dla koncepcji opieki opiekuna medycznego 161
5.3.4. Koncepcja opieki kompensacyjnej 172
Zadania sprawdzające 190
6. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka 191
6.1. Budowa organizmu człowieka – informacje podstawowe 192
6.2. Funkcjonowanie i jakość życia 197
6.2.1. Funkcje organizmu człowieka – informacje kluczowe 198
6.2.2. Funkcje psychiczne 199
6.2.3. Funkcje narządów zmysłów i odczuwania bólu 202
6.2.4. Funkcje głosu i mowy 204
6.2.5. Funkcje układu krążenia, krwiotwórczego, odpornościowego i oddechowego 204
6.2.6. Funkcje układu trawiennego, wewnątrzwydzielniczego i funkcje związane z metabolizmem 207
6.2.7. Funkcje układu moczowego 209
6.2.8. Funkcje nerwowo-mięśniowo-szkieletowe i funkcje związane z ruchem 210
6.2.9. Funkcje skóry i przydatków skóry 213
6.3. Niepełnosprawność 214
6.4. Niesamodzielność 218
6.5. Starość 219
6.6. Funkcjonowanie organizmu człowieka – ocena podstawowych parametrów życiowych 222
6.6.1. Tętno 222
6.6.2. Temperatura ciała 223
6.6.3. Oddech 224
6.6.4. Ciśnienie krwi 224
6.7. Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia zdrowia i życia 225
Zadania sprawdzające 231
7. Komunikowanie się w procesie opieki – Agnieszka Smrokowska-Reichmann 233
7.1. Komunikacja międzyludzka 234
7.2. Rozumienie i komunikowanie się, kontakty interpersonalne 235
7.3. Komunikacja z pacjentem niesamodzielnym – chory po udarze mózgu 236
7.3.1. Afazja 236
7.3.2. Zespół zaniedbywania połowiczego 237
7.3.3. Utrudniona komunikacja z pacjentem 237
7.3.4. Przykładowe sytuacje problemowe 238
7.3.5. Zasady skutecznego komunikowania się z pacjentem po udarze mózgu 239
7.4. Komunikacja z pacjentem niesamodzielnym – pacjent z otępieniem 241
7.4.1. Problemy opieki nad seniorem z otępieniem 241
7.4.2. Wrażliwość na specyficzną sytuację pacjenta z otępieniem 242
7.4.3. Zachowania komunikacyjne seniora i opiekuna 243
7.4.4. Zasady ułatwiające komunikację z pacjentem z chorobą otępienną 245
7.5. Komunikacja z pacjentem agresywnym 247
7.5.1. Problematyczne grupy podopiecznych 247
7.5.2. Zachowania agresywne seniora 247
7.5.3. Przyczyny agresji seniora 248
7.5.4. Wskazówki praktyczne w postępowaniu z agresywnym seniorem 249
7.5.5. Pacjenci z zaburzeniami zdrowia psychicznego 251
7.5.6. Anatomia agresji u pacjenta z zaburzeniami zdrowia psychicznego 252
7.5.7. Komunikacja jako deeskalacja zachowań agresywnych 253
7.5.8. Nie być ofiarą 254
7.5.9. Przymus bezpośredni 255
7.6. Komunikacja z pacjentem niesamodzielnym – pacjent z chorobą Parkinsona 257
7.6.1. Problemy w komunikowaniu się z pacjentem z chorobą Parkinsona 257
7.6.2. Cierpliwość opiekuna 259
7.6.3. Rozmowa z pacjentem – konsekwencja i prostota 259
7.6.4. Komunikacja z milczącym pacjentem 261
7.7. Komunikacja z pacjentem bez kontaktu – pacjent w stanie wegetatywnym i w śpiączce 262
7.7.1. Kompetencje przedwerbalne i pozawerbalne 262
7.7.2. Stymulacja bazalna 263
7.7.3. Dotknięcie inicjujące w stymulacji bazalnej 264
7.7.4. Możliwości dialogu przez bodźce 264
7.7.5. Komunikacja alternatywna dla osób niemówiących i całkowicie unieruchomionych – Elżbieta Szwałkiewicz 268
Zadania sprawdzające 271
8. Dokumentowanie procesu opieki 273
8.1. Dokumentacja medyczna 274
8.1.1. Obowiązek tajemnicy służbowej 275
8.2. Dokumentowanie postępowania zawodowego opiekuna medycznego 276
8.3. Wzory dokumentacji i instrukcje wypełniania 277
8.3.1. Wywiad opiekuna medycznego 278
8.3.2. Diagnoza potrzeb 279
8.3.3. Plan pielęgnowania i opieki 281
Zadania sprawdzające 289
9. Rozpoznawanie problemów pacjentów niesamodzielnych w zakresie mobilności i zaspokajanie ich potrzeb 291
9.1. Osoba niezdolna do samodzielnego poruszania się – zmiana pozycji ciała w łóżku – Elżbieta Szwałkiewicz, Miłosz Asmann 295
9.1.1. Odwracanie pacjenta na boki 295
9.1.2. Stabilizowanie pozycji pacjenta leżącego na boku 299
9.1.3. Układanie osoby po udarze na plecach 300
9.1.4. Przemieszczanie do boku łóżka 301
9.1.5. Przemieszczanie w dół i w górę łóżka 302
9.1.6. Sadzanie pacjenta w łóżku 304
9.1.7. Sadzanie pacjenta na brzegu łóżka 305
9.1.8. Sadzanie pacjenta na brzegu łóżka bezpośrednio z pozycji leżącej 307
9.1.9. Asekuracja pacjenta w trakcie samodzielnego siadania z pozycji leżącej 308
9.2. Osoba z upośledzoną funkcją ruchu – przemieszczanie poza łóżko – Elżbieta Szwałkiewicz, Miłosz Asmann 309
9.2.1. Pacjent niesamodzielny – przemieszczanie ręczne, transfer łóżko–wózek 309
9.2.2. Prawidłowa pozycja pacjenta po udarze na wózku inwalidzkim 314
9.3. Osoba z niedowładem kończyn – podnoszenie i przemieszczanie z użyciem podnośników 315
9.3.1. Technika podnoszenia z zastosowaniem podnośnika nosidłowego 315
9.3.2. Technika podnoszenia z zastosowaniem podnośnika-pionizatora 323
9.3.3. Technika podnoszenia z zastosowaniem podnośników noszowych 326
9.3.4. Technika podnoszenia z zastosowaniem podnośników przywannowych 327
9.3.5. Technika podnoszenia z zastosowaniem podnośników krzesełkowych 329
9.3.6. Technika podnoszenia z zastosowaniem podnośników wewnątrzwannowych 330
9.4. Osoba z niedowładem kończyn – stosowanie sprzętu do ślizgowego przemieszczania (łatwoślizgów) 331
9.4.1. Przemieszczanie na podkładkach ślizgowych 331
9.4.2. Przemieszczanie na podkładach ślizgowych 334
9.4.3. Przemieszczanie na matach ślizgowych 336
9.4.4. Przemieszczanie na materacach ślizgowych 336
9.5. Przemieszczanie pacjentów na wózkach inwalidzkich 339
9.5.1. Technika używania wózka inwalidzkiego 339
9.5.2. Pokonywanie schodów na wózku inwalidzkim – schodołazy 342
9.5.3. Stosowanie nakładek naprogowych, szyn i ramp podjazdowych 344
9.6. Pacjent z upośledzeniem funkcji ruchu w stopniu umiarkowanym – stosowanie sprzętu wspomagającego samodzielne chodzenie 345
9.6.1. Stosowanie podpórek 345
9.6.2. Stosowanie balkoników i chodzików 346
9.7. Osoba z zburzeniem równowagi – asekurowanie pacjenta w trakcie chodzenia, zabezpieczanie w trakcie upadku i podnoszenie po upadku 349
9.7.1. Asekuracja 349
9.7.2. Technika zabezpieczania pacjenta w trakcie upadku 350
9.7.3. Podnoszenie pacjenta po upadku 351
Zadania sprawdzające 355
10. Zapobieganie skutkom długotrwałego unieruchomienia i postępowanie opiekuna w przypadku ich wystąpienia 357
10.1. Pacjenci długotrwale unieruchomieni – informacje kluczowe dla procesu opieki 357
10.1.1. Podstawowe zasady opieki 358
10.1.2. Fizyczne, psychiczne i społeczne następstwa długotrwałego unieruchomienia 359
10.2. Odleżyny – zapobieganie i pielęgnowanie pacjenta z odleżynami 359
10.2.1. Jak dochodzi do powstania odleżyny – informacje kluczowe w profilaktyce 360
10.2.2. Ocena ryzyka i zapobieganie odleżynom – podstawowe zasady postępowania 362
10.2.3. Prawidłowe pozycjonowanie pacjenta leżącego 365
10.2.4. Rodzaje odleżyn 369
10.2.5. Rola opiekuna medycznego w procesie leczenia odleżyn 371
10.3. Zapobieganie skutkom długotrwałego unieruchomienia w układzie kostno-stawowym i mięśniowym – zadania opiekuna medycznego 372
10.3.1. Profilaktyczne pozycjonowanie osoby leżącej z zastosowaniem pozycjonerów piankowych 372
10.3.2. Profilaktyczne odciążanie ciała w pozycji siedzącej 376
10.4. Zapobieganie zakrzepowemu zapaleniu żył – zadania opiekuna 378
10.4.1. Zadania opiekuna w zakresie profilaktyki zakrzepowego zapalenia żył 378
10.5. Zapobieganie zapaleniom płuc u pacjentów leżących 380
10.5.1. Wpływ pozycji leżenia na funkcję oddychania 381
Zadania sprawdzające 382
11. Rozpoznawanie problemów pacjentów niesamodzielnych w zakresie odżywiania i zaspokajanie ich potrzeb 383
11.1. Skutki odwodnienia i niedożywienia 383
11.1.1. Skutki odwodnienia organizmu 383
11.1.2. Bilans wodny 384
11.1.3. Skutki niedożywienia organizmu 384
11.1.4. Ocena stanu odżywienia wskaźnikiem BMI 386
11.1.5. Zapotrzebowanie na pokarm i płyny u pacjentów z upośledzoną funkcją ruchu z uwzględnieniem wieku i powikłań odleżynowych 388
11.2. Podstawowe zasady zdrowego żywienia 389
11.2.1. Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej 389
11.2.2. Błonnik i jego znaczenie 392
11.3. Postępowanie opiekuna w przypadku zaburzeń ze strony układu pokarmowego 394
11.3.1. Niestrawność 394
11.3.2. Wzdęcia 394
11.3.3. Zgaga 395
11.3.4. Biegunka 395
11.3.5. Zaparcia 396
11.4. Udzielanie pomocy w odżywianiu 397
11.4.1. Pomoc pacjentom niesamodzielnym w spożywaniu posiłków 397
11.4.2. Udział opiekuna w karmieniu przez zgłębnik i przetoki odżywcze 400
Zadania sprawdzające 406
12. Rozpoznawanie problemów pacjentów niesamodzielnych w zakresie wydalania i zaspokajanie ich potrzeb 407
12.1. Pacjent niesamodzielny z nietrzymaniem moczu – rola i zadania opiekuna w monitorowaniu wydalania moczu przez pacjentów niesamodzielnych 408
12.1.1. Kluczowe dla procesu opieki informacje o funkcjonowaniu osoby z nietrzymaniem moczu 409
12.1.2. Zadania opiekuna w diagnozowaniu pacjenta z NTM 410
12.2. Zabezpieczenie pacjenta przed skutkami nietrzymania moczu 413
12.2.1. Trening kontroli mikcji 414
12.2.2. Stosowanie produktów chłonnych 417
12.2.3. Stosowanie zestawów do zbiórki moczu 429
12.3. Higiena intymna pacjenta z cewnikiem założonym do pęcherza moczowego 432
12.4. Urządzenia wspomagające korzystanie z toalety 435
12.4.1. Korzystanie z sedesu przez osobę niepełnosprawną 435
12.4.2. Korzystanie z mobilnego sedesu 436
12.4.3. Korzystanie z toalety przez osoby unieruchomione za pomocą podnośników 437
12.5. Pacjent niesamodzielny z zaburzeniami w wydalaniu stolca – rola i zadania opiekuna 438
12.5.1. Defekacja 438
12.5.2. Nietrzymanie stolca – zabezpieczanie produktami chłonnymi 440
12.5.3. Sprzęt medyczny stosowany w zaburzeniach wydalania 442
12.6. Opieka nad pacjentem z wyłonioną stomią 447
12.6.1. Funkcje i rodzaje sprzętu stomijnego 449
12.6.2. Dopasowywanie sprzętu stomijnego 450
12.6.3. Stosowanie wyrobów w systemie jednoczęściowym do zaopatrzenia stomii niepowikłanej 451
12.6.4. Stosowanie wyrobów w systemie dwuczęściowym do zaopatrzenia stomii niepowikłanej 455
12.6.5. Irygacja jelita przez stomię 461
Zadania sprawdzające 467
13. Rozpoznawanie problemów pacjentów niesamodzielnych w zakresie higieny osobistej i zaspokajanie ich potrzeb 469
13.1. Funkcje skóry 469
13.1.1. Higiena ciała 471
13.1.2. Higiena osób z nietrzymaniem moczu i stolca – środki higieniczne 472
13.2. Wykonywanie zabiegów higienicznych w łazience u osób z upośledzoną funkcją ruchu 483
13.2.1. Zintegrowane systemy do higieny osobistej 483
13.2.2. Sprzęt umożliwiający samodzielną kąpiel w wannie osobom niepełnosprawnym 489
13.2.3. Mycie pod prysznicem i organizacja małej łazienki 493
13.2.4. Przyrządy do higieny osobistej dla osób niepełnosprawnych 497
13.3. Higiena i pielęgnacja osób obłożnie chorych w łóżku 503
13.3.1. Zasady obowiązujące we wszystkich algorytmach higieny i pielęgnacji ciała w łóżku 503
13.3.2. Wykonywanie toalety całego ciała w łóżku bez użycia wody 508
13.3.3. Technika wykonywania czynności higienicznych 511
13.4. Wymiana pościeli, ścielenie łóżka i zmiana bielizny osobistej pacjentów niesamodzielnych 531
13.4.1. Zasady obowiązujące we wszystkich algorytmach wymiany pościeli, ścielenia łóżka i zmiany bielizny osobistej 531
13.4.2. Ścielenie łóżka z leżącym pacjentem 535
13.4.3. Zmiana bielizny pościelowej przy leżącym pacjencie 539
13.4.4. Zmiana bielizny osobistej u leżącego pacjenta 551
Zadania sprawdzające 555
14. Rola i zadania opiekuna medycznego w opiece nad osobą przewlekle chorą i niesamodzielną 557
14.1. Choroby przewlekłe – informacje podstawowe 557
14.1.1. Cechy charakterystyczne choroby przewlekłej 558
14.1.2. Przyczyny i czynniki ryzyka chorób przewlekłych – profilaktyka 559
14.2. Rola i zadania opiekuna medycznego w opiece nad osobą przewlekle chorą i niesamodzielną na przykładzie cukrzycy 560
14.2.1. Cukrzyca – choroba społeczna 560
14.2.2. Cukrzyca typu I (insulinozależna) – objawy i postępowanie opiekuńcze 561
14.2.3. Objawy cukrzycy typu II (niezależnej od insuliny) – objawy i postępowanie opiekuńcze 561
14.2.4. Badanie poziomu cukru 562
14.2.5. Planowanie posiłków i kontrola indeksu glikemicznego składników pożywienia 563
14.2.6. Zadania opiekuna w opiece nad osobą z cukrzycą 565
14.3. Zespół stopy cukrzycowej 567
14.3.1. Zespół stopy cukrzycowej – informacje podstawowe 567
Zadania sprawdzające 568
Piśmiennictwo 569
Wykaz rycin udostępnionych dzięki uprzejmości Firm 575
Skorowidz 577