ebook Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna Bogusław Bieszczad

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania: 2013

Głównym celem pracy jest rekonstrukcja wybranych wątków współczesnej filozofii postmodernistycznej zorientowanej na kategorię języka w perspektywie możliwych reinterpretacji na gruncie pedagogiki. Inaczej (metaforycznie) rzecz ujmując, cel ten sprowadza się do znalezienia odpowiedzi na pytanie, zadane pierwotnie przez Hilary’ego Putnama, a powtórzone przez Jerzego Kmitę w tytule jego pracy: Jak słowa łączą się ze światem? Interesuje mnie przede wszystkim świat wychowania, ponieważ zakładam, że to właśnie wychowanie jest procesem elementarnym z punktu widzenia edukacji i jej zjawisk. Postmodernizm zasadniczo zakwestionował postrzeganie wychowania w kategoriach waloryzujących jego jakość i poszukujących optymalnej jego postaci na rzecz krytycznego i politycznego opisu tej praktyki w społeczeństwie uwikłanym w mechanizmy wiedzy i władzy. Jednocześnie ponowoczesność zaproponowała zupełnie nowy język owego krytycznego opisu, język, który rezygnując ze statusu narzędzia, uzyskał wymiar konstruowania rzeczywistości, znosząc jej dotychczasowe fundamentalistyczne i esencjalistyczne atrybuty. Ponieważ język już nie tylko opisuje, lecz także tworzy rzeczywistość (wychowania), to pytanie Putnama nabiera w pedagogice szczególnego znaczenia. Taka performatywna i autoreferencyjna perspektywa języka utrzymuje bowiem pytanie o jakość wychowania, a nie tylko opisu, dzięki temu, że proces ten został przynajmniej częściowo przeniesiony na poziom języka z jego nowymi kategoriami w ujęciu postmodernistycznym. Język postmodernistycznie interpretowanej edukacji stał się dzięki temu przestrzenny, performatywny i metaforyczny, a rezygnując z dualistycznych rozróżnień, pozbawił pedagogikę jej tradycyjnych roszczeń przenoszących odpowiedzialność za wychowawcze wybory na tamtą stronę dyskursu.

Spis treści ebooka Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna

WSTĘP 7

1. PEDAGOGIKA I FILOZOFIA. W stronę ponowoczesności 13

1.1. Zakresowe i funkcjonalne rozumienie filozofii a sposoby myślenia o edukacji 13
1.2. Końce filozofii a redefinicje statusu pedagogiki 21
1.3. Punkty orientacyjne epistemologii postmodernistycznej 26
1.3.1. Geneza postmodernizmu – wokół Welschowskich obszarów wieloznaczności pojęcia 27
1.3.2. Epistemologia postmodernizmu w służbie języka ponowoczesnego. Z modernizmem w tle 31
1.3.3. (Post)model pedagogiki – szkic w kontekście języka 40
1.4. (Anty)humanizm ponowoczesny a język. Z edukacją w tle 43
1.5. Od zmierzchu filozofii do końca metafizyki i gloryfikacji języka 56

2. JĘZYK I FILOZOFIA. Wokół zwrotu lingwistycznego 69

2.1. Wprowadzenie 69
2.2. Konteksty problemowo-historyczne filozofii języka. W stronę emancypacji języka 71
2.3. Podstawowe obszary namysłu nad językiem 81
2.3.1. Parole 82
2.3.2. Langue 85
2.3.3. Referencja 89
2.4. Radykalne odwrócenie perspektywy Locke’a a zmiany w uprawianiu filozofii i postrzeganiu kultury 92

3. JĘZYK I METODA. Od teorii do narracji 97

3.1. Paradygmaty, paradogmaty czy zwroty w humanistyce – pedagogice 97
3.1.1. Paradygmat – pomiędzy consensus omnium a „sposobami użycia języka” 100
3.1.2. Paradogmaty 103
3.1.3. Zwroty w humanistyce jako semiosferze 104
3.2. Ponowoczesne spory niekonkluzywne a koherencja i ciągłość wiedzy pedagogicznej 108
3.3. Pedagogika wobec metod analizy problemu języka ponowoczesności 116

4. JĘZYK I PEDAGOGIKA. Od dyskursu o języku do języków dyskursu w pedagogice 123

4.1. Wertykalna i horyzontalna perspektywa języków pedagogiki 123
4.2. Kategorie ponowoczesnego języka pedagogiki 127
4.2.1. Antyfundamentalizm – czy na pewno principiis non est diputandum 127
4.2.2. Antyesencjalizm – od istoty do przygodności 135
4.2.3. Metaforyczność, czyli dlaczego Platon wykluczył poetów z Państwa 143
4.2.4. Performatywność 157
4.2.5. Przestrzenność czająca się na obrzeżach dyskursu 166

5. EGZEMPLIFIKACJE. W stronę praktyk i konsekwencji używania języka ponowoczesnego 175

5.1. Josef Mitterer i nie-dualizujący sposób mówienia 175
5.2. Stanley Fish i wspólnoty interpretacyjne 184
5.3. Richard Rorty – człowiek jako istota opisująca 193

ZAKOŃCZENIE. Jak słowa łączą się ze światem… wychowania 199

BIBLIOGRAFIA 205