Za darmo

ebook Perswazja w wybranych medytacjach siedemnastowiecznych z klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu Katarzyna Kaczor-Scheitler

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2016

Przedmiotem badań i materiałową podstawą prezentowanej monografii są medytacje zamieszczone w dwóch siedemnastowiecznych kodeksach rękopiśmiennych: Pobudkach do zakonnego życia Teresy Petrycówny, wnuczki renesansowego uczonego Sebastiana Petrycego, oraz Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana i Odkupiciela naszego ku naśladowaniu i używaniu dusze nabożnej z inszemi bardzo uciesznemi według czasu kontemplacyjami i naukami. Pisanej Roku Pańskiego 1662 anonimowej norbertanki. Autorka dysertacji wykazała, że obydwa przekazy wiązały się z kulturą retoryczną siedemnastowiecznego społeczeństwa i powstały w celu perswazyjnym – by kształtować postawy odbiorców rozważań. Zasadniczym narzędziem takiej perswazji było powoływanie się na argument z autorytetu, czyli Biblię, pisma Ojców i Doktorów Kościoła, pisarzy starożytności chrześcijańskiej, siedemnastowieczną literaturę ascetyczno-mistyczną, żywoty świętych, a także egzempla. W zakresie elocutio zaprezentowane zostały słowne formy oddziaływania na odbiorców (literackie środki stylistyczne, wyszukane koncepty oraz obrazy-symbole), sposoby mające nakłonić ich do kształtowania właściwych postaw bądź do podjęcia określonego działania.

Norbertańskie medytacje analizowane były z różnych punktów widzenia: jako tekst perswazyjny, jako siedemnastowieczna proza medytacyjna usytuowana w konkretnym obszarze literatury religijnej i pozostająca w związku z innymi dziełami, jako świadectwo ówczesnej religijności i duchowości autorek, wreszcie jako wyraz udziału zakonnic w staropolskiej kulturze literackiej.

Spis treści ebooka Perswazja w wybranych medytacjach siedemnastowiecznych z klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu

Zasady wydania i transkrypcji 9
Wykaz skrótów 11
Wstęp 13

CZĘŚĆ PIERWSZA 29
Zarys kultury i duchowości norbertanek zwierzynieckich 31
Rozdział I. Stan badań 33
Rozdział II. Źródła 49
2.1. Przegląd rękopisów 49
2.2. Teresa Petrycówna – biografia i rękopiśmienna twórczość 60
2.3. Charakterystyka Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana 71
Rozdział III. Klasztor norbertanek zwierzynieckich 75
3.1. Dzieje zakonu od powstania do końca XVII wieku – zarys 75
3.2. Życie duchowe w klasztorze zwierzynieckim w XVII wieku 83
3.3. Lektury norbertanek zwierzynieckich 87
3.4. Kultura umysłowa i twórczość literacka zakonnic 98

CZĘŚĆ DRUGA 107
Tematyczny przegląd omawianych rękopisów 109
Rozdział I. „Już tu trzeba podeptać świat i marności jego, bo tu daleko zacniejsze bogactwa Oblubieńca mego”. O ideale żywota klasztornego na przykładzie Pobudek do zakonnego życia Teresy Petrycówny 111
1.1. Vita contemplativa w świetle pism ascetyczno-mistycznych doby baroku 111
1.2. Doskonałość zakonna w ujęciu Teresy Petrycówny 118
Rozdział II. „Nic nie masz uboższego nad duszę grzesznego”. Grzech w medytacjach Teresy Petrycówny 133
2.1. Pojęcie grzechu w świetle Tradycji 133
2.2. Grzech w ujęciu Teresy Petrycówny 141
Rozdział III. „Przydź, o Panie, a racz łaską swoją wspomóc i ozdobić ubogi dom serca mego”. O idei nawrócenia w medytacjach Teresy Petrycówny 153
Rozdział IV. „bez krzyża Twojego widzę, żem jest obłądzoną na drodze pielgrzymowania mojego”. Męka Pańska w anonimowej Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana 169
4.1. Kult Męki Pańskiej w piśmiennictwie ascetyczno-mistycznym – przegląd wybranych tekstów z XVII wieku 169
4.2. Kontemplacja Męki Pańskiej w kontekście idei applicatio sensuum 177

CZĘŚĆ TRZECIA 201
Źródła argumentów w przekazach norbertańskich 203
Rozdział I. Perswazyjny argument z autorytetu 205
1.1. Tradycja biblijna w Pobudkach do zakonnego życia Teresy Petrycówny 205
1.1.1. Biblia 205
1.1.2. Stary Testament 206
1.1.3. Nowy Testament 220
1.2. Ojcowie Kościoła i pisarze starożytności chrześcijańskiej w Pobudkach do zakonnego życia Teresy Petrycówny 226
1.2.1. Medytacje Teresy Petrycówny o ślubach zakonnych w świetle pism patrystycznych 227
1.2.2. Idee i wartości w przekazach Teresy Petrycówny w świetle myśli patrystycznej 241
1.3. Mikołaj z Mościsk – przewodnik duchowy norbertanek 255
1.4. Hagiograficzne wzory świętości w Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana 273
1.5. Egzempla w przekazach norbertańskich 283
Rozdział II. Elocutio w medytacjach norbertańskich 287
2.1. Literackie narzędzia obrazowania w Pobudkach do zakonnego życia Teresy Petrycówny 287
2.1.1. Alegorie i symbole 288
2.1.2. Analogie i porównania 310
2.1.3. Metafory i epitety 313
2.2. Koncept jako środek oddziaływania słowem w Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana 320
2.2.1. Konceptystyczne obrazowanie w medytacjach o Zmartwychwstaniu Pańskim 321
2.2.2. Koncept w medytacjach o Duchu Świętym 335
2.3. Plastyczno-werbalna forma przekazu w Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana 343
2.3.1. O słowie i obrazie 343
2.3.2. Słowno-obrazowe konstrukcje w Kontemplacyi męki i śmierci Chrystusa Pana 345

Z nowszej perspektywy 363
Funkcja komunikatywna w norbertańskich medytacjach 363

Zakończenie 377
Bibliografia 385
Publikacje Autorki 427
Persuasion in selected 17th century meditations from the Norbertine convent in Zwierzyniec. Summary 429
Spis ilustracji 435
Indeks osób i postaci 439
Nota o Autorce 461