ebook Podstawy poznawcze procesu kształcenia Ewa Szadzińska

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Rok wydania: 2012

W pracy przedstawiono podstawy poznawcze procesu kształcenia w aspekcie teoretycznym oraz praktycznym. Zaprezentowano stan wiedzy o procesie kształcenia w dydaktyce ogólnej. Poszukiwania badawcze skoncentrowano na podstawach poznawczych – niezbędnym, istniejącym w każdym procesie elemencie decydującym o przebiegu procesu kształcenia. W jego określeniu znaczenie ma związek ucznia będącego podmiotem z przedmiotem jego poznania. Odwołano się do uznawanych w dydaktyce aspektów poznania: aksjologicznego – decydującego o ukierunkowaniu procesu według wartości poznawczych, społecznego – wskazującego stosunek wiedzy do rzeczywistości, filozoficznego – opisującego właściwości świata i ich reprezentacje poznawcze, psychologicznego – określającego czynności indywidualnego poznawania. Przedstawiono teoretyczne i metodologiczne założenia badania podstaw poznawczych. Uzasadniono przeprowadzanie badań dwufazowo. W pierwszej, teoretycznej fazie zrekonstruowano rodzaje czynności ucznia oraz nauczycieli, cechy ich przedmiotu poznania oraz zamieszczono opis czynności poznawczych ujętych w psychologii i logice. W drugiej fazie badań – empirycznej – przedstawiono wyniki badań nad wykorzystaniem przekształcania wiedzy do opisu przebiegu procesu kształcenia w praktyce edukacyjnej w gimnazjum. Opisano dominujące typy przekształcania wiedzy w praktyce edukacyjnej oraz ich związek ze zróżnicowaniem indywidualnych doświadczeń poznawczych uczniów. Przedstawiono sposób konstruowania teoretycznego modelu poznania oraz jego wykorzystanie do waloryzacji procesu kształcenia w praktyce edukacyjnej. Ukazano perspektywę badań nad podstawami poznawczymi procesu kształcenia.

Spis treści ebooka Podstawy poznawcze procesu kształcenia

Spis treści

Wprowadzenie / 7

1. Zagadnienie procesu kształcenia w dydaktyce ogólnej / 11
1.1. Ustalenia terminologiczne związane z procesem kształcenia / 11
1.2. Proces kształcenia w perspektywie historycznej / 17
1.3. Współczesne sposoby ujmowania procesu kształcenia / 24
1.4. Współczesne tendencje badań nad procesem kształcenia / 43

2. Miejsce i rola poznania w kształceniu / 55
2.1. Ogólna charakterystyka ludzkiego poznania / 55
2.2. Wartości poznawcze i ich funkcjonowanie w kształceniu / 62
2.3. Społeczny wymiar wiedzy w kształceniu / 70
2.3.1. Charakterystyka form wiedzy w socjologii wiedzy / 72
2.3.2. Procesy zdobywania wiedzy w społeczeństwie / 74
2.4. Filozoficzne założenia poznania w kształceniu / 80
2.4.1. Wybrane aspekty wiedzy z epistemologii wykorzystywane w kształceniu / 81
2.4.2. Zakresy wiedzy w epistemologii / 89
2.4.3. Składniki wiedzy według koncepcji Michała Hempolińskiego / 95
2.5. Indywidualny wymiar poznawania w kształceniu / 98
2.5.1. Charakterystyka czynności poznawczych w kształceniu szkolnym / 100
2.5.2. Czynności poznawcze w nabywaniu wiedzy / 107

3. Teoretyczne i metodologiczne założenia badań podstaw poznawczych procesu kształcenia / 115

4. Założenia teoretyczne i metodologiczne modelu poznania / 125
4.1. Podział struktury procesu kształcenia / 128
4.2. Typy wiedzy w procesie kształcenia / 131
4.3. Przekazywanie wiedzy / 137
4.4. Przetwarzanie wiedzy / 147
4.5. Wykorzystanie wiedzy w praktyce / 153

5. Metodologia badań empirycznych wykorzystania modelu poznania procesu kształcenia w praktyce szkół gimnazjalnych / 161
5.1. Ogólne założenia problematyki badawczej / 161
5.1.1. Problemy badawcze / 166
5.1.2. Zmienne i ich wskaźniki / 167
5.1.3. Zastosowane metody badawcze / 167
5.1.4. Charakterystyka badanych osób / 171
5.1.5. Organizacja i przebieg badania empirycznego / 172
5.1.6. Charakterystyka zgromadzonego materiału / 173
5.2. Analiza procesu kształcenia według projektu modelu poznania w praktyce szkół gimnazjalnych w świetle badań własnych / 174
5.2.1. Zgodność stosunku poznawczego nauczycieli oraz uczniów w sytuacjach dydaktycznych / 175
5.2.2. Zróżnicowanie typów przekształceń wiedzy w praktyce szkół gimnazjalnych / 183
5.2.2.1. Przekazywanie wiedzy w procesie kształcenia / 185
5.2.2.2. Przetwarzanie wiedzy w procesie kształcenia / 194
5.2.2.3. Wykorzystywanie wiedzy / 199
5.2.2.4. Częstotliwość występowania typów przekształcania wiedzy w gimnazjum / 205
5.2.3. Doświadczenia poznawcze uczniów z lekcji / 207
5.2.3.1. Składniki poznania w doświadczeniach uczniów / 207
5.2.3.2. Zróżnicowanie doświadczeń poznawczych uczniów / 211
5.2.4. Typy przekształceń wiedzy a doświadczenia poznawcze uczniów / 217
5.2.5. Perspektywy badawcze: model przekształcania wiedzy w procesie kształcenia / 219

Podsumowanie / 221

Bibliografia / 227

Summary / 243
Zusammenfassung / 244