ebook Polityka regionalna Unii Europejskiej jako polityka publiczna wobec potrzeby optymalizacji działania publicznego Marek Świstak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania: 2018

Niejasna, mało skuteczna, trudno dostrzegalna, skomplikowana – tak często określa się politykę regionalną Unii Europejskiej. Tymczasem jest ona jedną z najważniejszych polityk publicznych, zwłaszcza ze względu na ilość środków pochodzących z budżetu UE na rozwój i tworzenie wysokiej jakości życia. Jednocześnie Polska jest jednym z największych beneficjentów tej polityki, stąd zasadność podejmowania problematyki optymalizacji unijnej polityki regionalnej. Autorzy najważniejszych opracowań w polskiej literaturze przedmiotu odwołują się głównie do aspektów normatywnych (prawnych i regulacyjnych) bądź rozstrzygnięć administracyjnych. Brakuje natomiast analiz odnoszących się do polityki regionalnej w kontekście procesu politycznego, sposobu jej tworzenia, uzgadniania priorytetów rozwojowych, sposobów podejmowania decyzji.

W coraz bardziej złożonych społeczeństwach, układach regionalnych, w których mamy do czynienia ze zjawiskami o zintegrowanym charakterze, otwarcie się polityki regionalnej na innych – pozapaństwowych i pozaunijnych – aktorów jest działaniem w kierunku zwiększenia jej efektywności. Wiąże się to z koniecznością ustalania instrumentów nie tyle ustandaryzowanych, ile dopasowanych do potrzeb i oczekiwań adresatów, a zarazem osiągających założone cele badanej polityki. Jednocześnie wskazuje to na większe wyzwanie w zakresie sterowania unijną polityką regionalną.

Punktem wyjścia rozważań przedstawionych w niniejszej książce jest spojrzenie na politykę regionalną Unii Europejskiej z punktu widzenia nauki o polityce publicznej. Ta interesująca perspektywa poznawcza pozwala na namysł nad unijną polityką regionalną jako działaniem, w wyniku którego władza oraz obywatele organizują proces rozwiązywania problemów związanych z rozwojem. Mowa tutaj o sferze konkretnych działań, a nie tylko walki o władzę.

Autor dokonuje oceny podejścia opartego na politykach publicznych na podstawie analizy polityki regionalnej w kontekście jej optymalizacji. Nie bez znaczenia pozostaje środowisko instytucjonalne, dekonstrukcja europejskiego procesu politycznego rozumianego jako seria etapów angażujących różnych aktorów, instrumenty, procedury oraz interakcję między nimi. To wszystko składa się na proces tworzenia polityki regionalnej UE także w krajach członkowskich, a zatem i w Polsce.

Spis treści ebooka Polityka regionalna Unii Europejskiej jako polityka publiczna wobec potrzeby optymalizacji działania publicznego

Wykaz użytych skrótów 11
Wykaz tabel, schematów i wykresów 13
Wstęp 15
I. Polityka regionalna Unii Europejskiej i polityka publiczna: ustalenie podstawowych pojęć 33
1.1 Rozwój czy rozdawnictwo: polityka regionalna i rozwój regionalny 33
1.2 Polityki publiczne a optymalizacja działania publicznego 44
1.3 Miejsce polityki regionalnej w systemie polityk publicznych Unii Europejskiej 58
1.4 Aspekty metodologiczne analizy procesu politycznego polityki regionalnej Unii Europejskiej 68
1.5 Model optymalizacji unijnej polityki regionalnej jako polityki publicznej w świetle polskiego postępowania administracyjnego 83
II. Definiowanie problemu, czyli agenda polityki regionalnej 91
2.1 Konceptualizacja agendy polityki regionalnej Unii Europejskiej 91
2.2 Formułowanie agendy w kontekście strategii rozwojowych Unii Europejskiej 94
2.3 Kluczowe elementy ustalania agendy na przykładzie polityki miejskiej jako elementu składowego polityki regionalnej 100
2.4 Agenda polityki regionalnej w świetle programowania Wieloletnich Ram Finansowych 2014–2020 103
III. Formułowanie polityki regionalnej z punktu widzenia usprawniania działania publicznego 109
3.1. Specyfika formułowania kształtu polityki regionalnej 109
3.2 Rola aktorów polityki regionalnej w formułowaniu przedmiotowej polityki 111
3.3 Odbiorca czy twórca polityki: regionalny wymiar formułowania polityki regionalnej 125
3.4 Analiza polityki w roli instrumentu racjonalizacji formułowania polityki regionalnej 127
IV. Podejmowanie decyzji w kontekście optymalizacji polityki regionalnej 131
4.1 Analiza procesu decyzyjnego w ramach polityk publicznych Unii Europejskiej w świetle zastosowania teorii decyzji politycznych 131
4.2 Podejmowanie decyzji a instrumentarium polityki regionalnej 134
4.3 Unijny proces decyzyjny na przykładzie polityki regionalnej 140
4.4 Nowe metody zarządzania w procesie polityki regionalnej 145
4.4.1 Otwarta metoda koordynacji 151
4.4.2 Sieci polityczne i komitety konsultacyjne oraz dialog obywatelski 160
4.4.3 Metoda delegacyjna 164
V. Implementacja instrumentów polityki regionalnej w systemie wielopoziomowego zarządzania unijną polityką regionalną 175
5.1 Pozycja ustrojowa i administracyjna Komisji Europejskiej w procesie implementacji polityki regionalnej 176
5.2 Proces wdrażania polityki regionalnej na poziomie subnarodowym i krajowym 185
5.3 Wdrażanie Programów Operacyjnych na przykładzie Polski 191
VI. Ewaluacja jako narzędzie analityczne optymalizacji polityki regionalnej Unii Europejskiej 203
6.1 Ewaluacja punktem wyjścia oceny unijnej polityki regionalnej: podejście metodologiczne w polityce publicznej 205
6.2 Ewaluacja w polityce regionalnej Unii Europejskiej a efektywność interwencji publicznej 212
6.3 Znaczenie ewaluacji w procesie sterowania polityką regionalną Unii Europejskiej 218
6.4 Kultura ewaluacji polityki regionalnej w Polsce 224
VII. Programowanie polityki regionalnej Unii Europejskiej jako sposób kształtowania polityki publicznej 229
7.1 Determinanty formułowania agendy oraz propozycje rozwiązań 230
7.2 Aspekt teoretyczny procesu programowania polityki regionalnej 236
7.3 Programowanie polityki regionalnej na lata 2014–2020: formalizacja czy podejście strategiczne 240
7.4 Strategia czy formalizacja: programowanie polityki regionalnej na przykładzie Polski na lata 2014–2020 250
VIII. Przegląd śródokresowy Wieloletnich Ram Finansowych 2014–2020 jako przykład korekty polityki publicznej 263
8.1 Kontynuacja czy korekta: o potrzebie optymalizacji Wieloletnich Ram Finansowych 263
8.2 Przegląd śródokresowy jako proces polityczny – propozycje rozwiązań 271
8.3 Zakres przeglądu śródokresowego jako efekt podejmowania decyzji w ramach unijnej polityki regionalnej 279
Zakończenie 289
Bibliografia 307
Streszczenie 339
Indeks rzeczowy 341