ebook Polski system szkolny po roku 1989 W kręgu demokratyzacji, centralizacji oraz komercjalizacji Rafał Pląsek

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2024

Zagadnienie przemian zachodzących w polskiej szkole od wielu lat nie traci na aktualności, nie zbliżając się do choćby częściowego badawczego nasycenia. Tym bardziej, że w naszej rzeczywistości edukacyjnej „reforma goni reformę”, nowelizacje przyjmowane są w tempie ekspresowym i trudno oczekiwać, by inaczej działo się w najbliższej przyszłości. Zawarte w niniejszej książce analizy – poświęcone przedstawieniu zmian, jakie zachodziły w polskiej szkole w ciągu ponad trzydziestu minionych lat – podporządkowane zostały ideom, które – zdaniem autora – niejednokrotnie stały u podstaw konstruowania i rekonstruowania systemowych rozwiązań: mowa o demokratyzacji, centralizacji oraz komercjalizacji.

******

The Polish School System after 1989. Democratization, Centralization and Commercialization

The problem of changes occurring in Polish schools has not lost its relevance for many years, without approaching even a partial research saturation. In our educational reality, a reform “chases” another reform, amendments are accepted at a fast pace and it can hardly be expected to be otherwise in the foreseeable future. The analyses contained in this book – devoted to the presentation of changes that took place in the Polish school over the last thirty years – were subordinated to the ideas, which, in the author’s opinion, have often been the basis for constructing and reconstructing system solutions, i.e. democratization, centralization and commercialization.

Spis treści ebooka Polski system szkolny po roku 1989

Wprowadzenie 7

ROZDZIAŁ I. Demokratyzacja, centralizacja i komercjalizacja jako płaszczyzny analiz edukacyjnych 12
1. Rozważania o naturze współczesnych demokracji 13
1.1. Wolność, równość i sprawiedliwość w fi lozofi
i społecznej 15
1.2. Demokracja liberalna 19
1.3. Modele państwa opiekuńczego jako podstawa
rozważań o współczesnych odmianach demokracji
liberalnej 23
1.4. Modele demokracji liberalnej 25
1.5. Demokratyzacja 30
1.6. Demokratyzacja systemu szkolnego 31

2. Pomiędzy centralizacją a decentralizacją 35

3. Komercjalizacja jako jeden z postulatów
neoliberalnych 38
3.1. Neoliberalizm i jego społeczne implikacje 41
3.2. Zagadnienia prywatyzacji i komercjalizacji
jako postulaty (neo)liberalne 45

ROZDZIAŁ II. Dobra publiczne i prywatne a kontekst
edukacyjny 51
1. Dobro publiczne – dobro prywatne 51
1.1. Klasyczna teoria dóbr publicznych 53
1.2. Rywalizacyjność oraz wykluczalność 54
1.3. „Zatorowość” 57
1.4. Zawodności państwa i rynku 60
1.5. Dobro publiczne w ujęciu prawno-
administracyjnym 64
1.6. Rozstrzygnięcie podstawowych charakterystyk
65

2. Edukacja – między dobrem publicznym a prywatnym 66

ROZDZIAŁ III. Rozważania o metodzie 75
1. Rola wyboru stanowiska badawczego 75

2. Struktura procesu badawczego 82

ROZDZIAŁ IV. Przeobrażenia polskiego szkolnictwa w świetle procesów demokratyzacji, centralizacji i komercjalizacji 90
1. Struktura systemu szkolnego 91
1.1. Przemiany struktury systemu szkolnego 91
1.2. Miejsce placówek niepublicznych w systemie
szkolnym 100

2. Relacja szkoły, samorządu oraz administracji
centralnej 106
2.1. Szkoła a samorząd terytorialny 107
2.2. Szkoła w relacji z administracją centralną
112
2.3. Pozycja i kompetencje dyrektora szkoły 119

3. Instytucje i procedury demokratyczne 127
3.1. Dostęp do systemu 127
3.2. Demokratyczne treści systemu szkolnego 131
3.3. Alternatywne formy i programy nauczania 138
3.4. Przedstawicielstwo 140

4. Elementy finansowania systemu szkolnego 149

5. Podsumowanie i wnioski 156
5.1. Przemiany w zakresie demokratyzacji i
centralizacji 156
5.2. Komercjalizacja systemu 160
5.3. Przemiany polskiego systemu szkolnego w
perspektywie teorii dóbr 163

Zakończenie 167
Bibliografia 171
Spis tabel i schematów 179