ebook Portrety psychologiczne Roman Zawadzki

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2010

Portretowanie psychologiczne ma w sobie coś z zimnej diagnozy, werdyktu, etykiety, klasyfikacji typologicznej. Wszystko w nim powinno zostać nazwane - często w trudnym dla laika języku, wedle ustalonych arbitralnie miar opisu. Wbrew pozorom owe miary nie wywodzą się z wieloznacznych kodów kulturowych, a są jedynie konstruktami teoretycznymi, odzwierciedlającymi zracjonalizowane mniemania czy domniemania na temat hipotetycznie założonej konstrukcji ludzkiej psychiki [...]. To, co się temu zabiegowi wymyka, bywa kwalifikowane jako "reszta" o marginalnym lub bliżej nieznanym znaczeniu, wymykająca się definicyjnemu domknięciu czy uchwyceniu w związki przyczynowe. A przecież to w niej właśnie zwykle kryje się to, co najistotniejsze - cała wieloznaczność natury człowieka, wszystkie zawirowania emocji, meandry i niuanse myślenia i kojarzenia, wahania decyzyjne, konflikty sumienia, siła wiary lub rozpacz pustki duchowej, wreszcie świadomość i wola tworzenia.
Fragment książki

W prezentowanym tomie zostały zamieszczone szkice analityczne poświęcone Virginii Woolf, Johnowi Irvingowi, Józefowi Henowi, Augustowi Strindbergowi i Józefowi Piłsudskiemu, poprzedzone studiami wstępnymi z obszernymi rozważaniami na temat portretu psychologicznego wybitnej i niezwykłej osobowości oraz związku twórczości i zaburzeń psychicznych. Całość stanowi interesujący dowód naukowych poszukiwań i wykorzystywania w postępowaniu badawczym narzędzi różnych dyscyplin: psychologii, antropologii, socjologii, literaturoznawstwa. Zawiera wiedzę istotną nie tylko dla psychologów, lecz również reprezentantów innych specjalności zajmujących się psychologiczną analizą dzieł literackich czy znaczących twórców, postaci. To zbiór tekstów o dużej swobodzie w wyrażaniu własnych poglądów, inspirujących, skłaniających do refleksji, choć niekiedy niełatwych do przyjęcia.

Spis treści ebooka Portrety psychologiczne

Przedmowa (Tadeusz Gałkowski) 9
O wielowymiarowym portretowaniu 9

Część I. Czym jest i czym może być portret psychologiczny (Roman Zawadzki) 13

Rozdział 1. Psychologia i sztuka – dwie strony medalu 13

Rozdział 2. Psychobiografia – portret czy diagnoza 32

Rozdział 3. Trójdzielność opisu postaci – funkcje, struktura, kultura 60

Rozdział 4. Tożsamość i jej rozwój 75
Początki odmienności 75

Tożsamość zadana i własna – społeczna i psychologiczna 94
Tożsamość moralna – świat dobra i zła 119
Tożsamość przekłamana 137
Rozdział 5. Kilka uwag o metodzie 145
Zakończenie 151
Bibliografia 154

Część II. Jakie bywają portrety psychologiczne 159

Rozdział 1. Problematyka związku twórczości i zaburzeń psychicznych (Judyta Urszulak) 159

Wstęp 159
Teorie psychologiczne dotyczące związku zaburzeń psychicznych i twórczości 160
Badania psychologiczne dotyczące związku twórczości i zaburzeń psychicznych 163
Rola emocji w procesie twórczym 168
Problem pojęcia zdrowia psychicznego a wyniki twórców w testach psychologicznych 172
Ograniczenia psychologii w badaniach nad twórczością (i szaleństwem) 175
Bibliografia 179

Rozdział 2. Czego się bała Virginia Woolf – studium depresji kobiety i artystki (Magdalena Dybek) 181

Wstęp 181
Depresja 182
Pozycja kobiety w społeczeństwie XIX wieku 90
Przypadek Virginii Woolf w ujęciu psychoanalizy 195
Fenomen samobójstwa 202
Biografia Virginii Woolf według psychodynamicznego modelu depresji 204
Zakończenie 223
Bibliografia 224

Rozdział 3. Powieściopisarstwo jako autoterapia – analiza dzieł i biografii Johna Irvinga (Joanna Burgiełł) 227

Wstęp 227
Teoria Erika Eriksona 230
Poszukiwanie autoterapeutycznych aspektów prozy Johna Irvinga 237
Powieść debiutancka – nieobecny ojciec 238
Powieść, która przyniosła sławę – problem ojca przez relację z matką 242
Kolejna powieść – problem ojca i relacja z ojczymem 244
Najnowsza powieść – ostateczny rozrachunek z przeszłością 247
Podsumowanie 252
Wnioski 253
Bibliografia 254

Rozdział 4. Józef Hen – życie w konfrontacji z historią (Judyta Urszulak) 256

Wstęp 256
Fazy przeżyć i fazy dokonań według teorii Charlotte Buhler 257
Rola przeszłości: autonarracje i tożsamość 267
Pisarz i historia – dylematy etyczne 273
Bibliografia 277

Rozdział 5. August Strindberg – zespolenie życia i twórczości (Paweł Tomczuk) 279

Wstęp 279
Życie i dzieło Strindberga 285
Podsumowanie 311
Bibliografia 312

Rozdział 6. Czy psychologia może wyjaśniać historię? Szkic psychobiograficzny postaci Józefa Piłsudskiego (Anna Pietruszewska) 314

Wstęp 314
Psychobiografia Józefa Piłsudskiego 315
Ocena Piłsudskiego jako człowieka i jako działacza politycznego 331
Bibliografia 339