ebook Prace Filologiczne (2024) Tom okolicznościowy

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2024

Tom okolicznościowy został przygotowany z okazji jubileuszu czterdziestolecia pracy naukowej Profesora Zbigniewa Grenia, bohemisty i śląskoznawcy, socjolingwisty i etnolingwisty, badacza składni i członka redakcji naszego czasopisma. W publikacji, oprócz biogramu naukowego Jubilata i bibliografii Jego prac, znajdują się 22 artykuły z zakresu językoznawstwa oraz jeden wykraczający poza tematykę ściśle lingwistyczną, w którym zrekonstruowano paradygmat Polaka i polskości, jaki wyłania się z broszury Ľudovíta Štúra o Słowiańszczyźnie i jej przyszłości.

Tematyka tekstów językoznawczych jest różnorodna. Dotyczą różnych języków słowiańskich, przede wszystkim polszczyzny współczesnej (np. współczesnych derywatów czasownikowych, zmian znaczeń czasownika oswajać i oswajania jako aktu retorycznego, języka wartości – czasownika szanować, językowych przejawów pesymizmu Polaków, językowego obrazu ojca i ojcostwa w mediach czy obrazu świata utrwalonego w nazwach domów wybranej wsi w Beskidzie Niskim). Badacze pochylili się także nad kondycją gwar ludowych używanych dziś w Polsce w związku z refleksją na temat \"Słownika bronowskiego\". Prace o polszczyźnie historycznej obejmują m.in. analizę słowniczków terminów w gramatykach XVI–XIX wieku, refleksję o podstawie i dziejach polskiego przekładu \"Historii o Magielonie, królewnie neapolitańskiej\" czy kwestię germanizmów w okresie powojennym w języku potomków osadników niemieckich.

Kilka artykułów poświęcono różnym aspektom języka czeskiego, np. funkcjonowaniu verbów dicendi we współczesnym mówionym języku czeskim, obrazowi językowemu czeskiej mniejszości żydowskiej utrwalonemu w prasie w latach 1989–2020 czy sposobowi ujęcia produktywności słowotwórczej w syntezie słowotwórstwa współczesnej czeszczyzny. W tomie omówiono także działania istniejącej w latach 2005–2012 centralnej chorwackiej instytucji językowej \"Vijeće za normu hrvatskoga standardnog jezika\". Rozważane są w nim również zagadnienia tożsamości językowej, kulturowej, religijnej i etnicznej grup oraz wspólnot mniejszościowych na obszarze Polski i Naddniestrza. Część tekstów z zakresu językoznawstwa konfrontatywnego zawiera opis wybranych elementów systemów gramatycznych i leksykalnych języków polskiego i bułgarskiego, polskiego i chorwackiego oraz chorwackiego i serbskiego.

Dopełnieniem tomu jest zapis panelu dyskusyjnego prowadzonego przez prof. dra hab. Zbigniewa Grenia, poświęconego zagadnieniom tradycji i nowoczesności w językoznawczej bohemistyce w Polsce i polonistyce w Czechach.

Publikacja na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC BY-NC-ND 3.0 PL) (pełna treść wzorca dostępna pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/).

*********

Publication under the Creative Commons Attribution 3.0 PL license (CC BY-NC-ND 3.0 PL) (full license available at: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/deed.en).

Spis treści ebooka Prace Filologiczne (2024)

OD REDAKCJI 13

Jerzy Molas
Sylwetka naukowa Profesora Zbigniewa Grenia 17

Bibliografia prac Profesora Zbigniewa Grenia za lata 1979–2024 31

Iwona Burkacka
Refleksy współczesności uchwycone w nowszych czasownikach polszczyzny 43

Wanda Decyk-Zięba
Niesamoistne dawne nomenklatory gramatyczne 59

Nicole Dołowy-Rybińska
Etnoligwistyczna żywotność społeczności posługujących się językami kolateralnymi. Niewidoczna wielojęzyczność Polski? 79

Joanna Goszczyńska
„Ide napokon o ľudstvo...” Polacy w panslawistycznym koncepcie Ľudovíta Štúra 97

Milena Hebal-Jezierska
Wizerunek czeskiej społeczności żydowskiej we współczesnej czeszczyźnie – analiza korpusowa 111

Jana Hoffmannová
Verba dicendi v současné mluvené češtině 131

Dominik Jachimczyk
Najnowsze zapożyczenia z języka angielskiego w języku graczy gier wideo na obszarze Serbii i Chorwacji 145

Krystyna Kleszczowa, Zofia Zaron
Z szacunkiem dla poprzedników. Analiza czasownika szanować 177

Małgorzata Korytkowska
O prognozach rozwoju cech analitycznych w języku polskim wobec zmian dystrybucji form fleksyjnych 189

Helena Krasowska
Wielojęzyczność Polaków we wsi Słoboda-Raszków w Naddniestrzu 203

Halina Kurek
Obraz pogranicznej wsi i jej mieszkańców utrwalony w nazwach domów (na przykładzie Cergowej k. Dukli w Beskidzie Niskim) 219

Maciej Mętrak
Język śląski w przestrzeni publicznej: zabawa słowem, chwyt marketingowy czy narzędzie emancypacji? 233

Jerzy Molas
Vijeće za normu hrvatskoga standardnog jezika (2005–2012) – historia nieudanej instytucjonalizacji języka chorwackiego 253

Koji Morita
Wybrane aspekty wielojęzyczności w powojennej twórczości prozatorskiej Czesława Miłosza i jej recepcja w Japonii 273

Dorota Piekarczyk
Czy jesteśmy pesymistami? O tym, co zdradza polszczyzna 283

Neda Pintarić
Funkcije hrvatskoga pragmema baš u usporedbi s poljskim akurat 299

Roman Roszko
Świadectwa zanikającego dziedzictwa językowego w mowie potomków osadników niemieckich na Mazowszu na podstawie notatek służbowych i pamiętników nauczycielki szkoły podstawowej z lat 50.–70. XX wieku 315

Kazimierz Sikora
\"Słownik bronowski\" Włodzimierza Tetmajera po latach 333

Jan Sosnowski
O nieoficjalnych urbanonimach Łodzi. Nostalgia i dzień dzisiejszy 347

Magdalena Trysińska
Współczesny obraz ojca i ojcostwa na przykładzie internetowego serwisu parentingowego „dadHero” 369

Krystyna Waszakowa
O produktywności słowotwórczej w nowej czeskiej gramatyce (na tle teorii Miloša Dokulila) 387

Elżbieta Wierzbicka-Piotrowska
Oswajanie jako akt retoryczny (analiza językowa na przykładzie wypowiedzi z czasów pandemii postulujących oswojenie kryzysu) 399

Krystyna Wierzbicka-Trwoga, Izabela Winiarska-Górska
Język dwóch siedemnastowiecznych drukowanych przekazów \"Historii o Magielonie, królewnie neapolitańskiej\" w odniesieniu do pytań o pochodzenie i modernizację
polskiej wersji tekstu 423

DYSKUSJA PANELOWA
Tradycja i nowoczesność w językoznawczej bohemistyce w Polsce i polonistyce w Czechach. Aspekt teoretyczny, metodologiczny i stosowany. Dyskusja panelowa 459

WYTYCZNE DLA AUTORÓW 477

*********

FROM THE EDITORS 13

Jerzy Molas
Professor Zbigniew Greń: A research profile 17

Bibliography of works by Professor Zbigniew Greń for the period 1979–2024 31

Iwona Burkacka
Reflections of the present day captured in the newly coined verbs of Polish 43

Wanda Decyk-Zięba
Non-self-contained old grammatical nomenclatures 59

Nicole Dołowy-Rybińska
Ethnolinguistic vitality of communities using collateral languages. The invisible multilingualism of Poland 79

Joanna Goszczyńska
“End of the end it’s all about humanity ...”. Poles in the panslavist concept of Ľudovít Štúr 97

Milena Hebal-Jezierska
The image of the Czech Jewish community in Czech language: A corpus analysis 111

Jana Hoffmannová
Verba dicendi in the contemporary spoken Czech 131

Dominik Jachimczyk
Recent loanwords from English in the language of gamers from the region of Serbia and Croatia 145

Krystyna Kleszczowa, Zofia Zaron
With respect for our predecessors. Analysis of the Polish verb szanować (‘to respect’) 177

Małgorzata Korytkowska
On hypothetic growth of analytical features in Polish in context of inflection forms distributive changes 189

Helena Krasowska
Multilingualism of Poles in the village of Słoboda-Raszków in Transnistria 203

Halina Kurek
The image of a frontier village and its inhabitants preserved in the names of houses (based on Cergowa near Dukla in the Low Beskids) 219

Maciej Mętrak
Silesian language in the public space: playing with words, a marketing trick or a tool of emancipation? 233

Jerzy Molas
Vijeće za normu hrvatskoga standardnog jezika (2005–2012): A history of the failed institutionalization of the Croatian language 253

Koji Morita
Selected aspects of multilingualism in the post-war prose works of Czesław Miłosz and its reception in Japan 273

Dorota Piekarczyk
Are we pessimists? Revelations from the Polish language 283

Neda Pintarić
Functions of the Croatian pragmeme baš compared to the Polish akurat 299

Roman Roszko
Evidence of a vanishing linguistic heritage in the speech of the descendants of German settlers in Mazovia, based on the business notes and diaries of a primary school teacher in the 1950s–70s. 315

Kazimierz Sikora
Włodzimierz Tetmajer’s \"Słownik bronowski\" in retrospect 333

Jan Sosnowski
On the unofficial urbanonyms of Łódź. Nostalgia and the present day 347

Magdalena Trysińska
A contemporary image of fathers and fatherhood based on the online parenting service “dadHero” 369

Krystyna Waszakowa
On word-formative productivity in the new Czech grammar (as compared with Miloš Dokulil’s theory) 387

Elżbieta Wierzbicka-Piotrowska
Taming as a rhetorical act. A linguistic analysis exemplified by statements dating back to the COVID-19 pandemic that proposed taming the crisis 399

Krystyna Wierzbicka-Trwoga, Izabela Winiarska-Górska
The language of two seventeenth-century prints of \"Historia o Magielonie, królewnie neapolitańskiej\" in regard to questions of origin and modernisation of the Polish version of the text 423

Dyskusja Panelowa
Tradition and modernity in Bohemian linguistics in Poland and Polish studies in the Czech Republic. Theoretical, methodological and applied perspectives 459

GUIDELINES FOR AUTHORS 477