-17%

ebook Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce Małgorzata Sikorska

Wydawca: Scholar

Rok wydania: 2020

Twórczy, intelektualny ferment i badawczy boom w polskiej familiologii ostatnich lat musiały w końcu zaowocować taką pracą. (...) Największą wartością książki jest zebrany przez Sikorską „materiał dowodowy”. To z niego pochodzą choćby nowe metafory (np. dziecko dyktator, dziecko bestyjka, dziecko Maverick), które mają wszelkie szanse, by wejść do kanonu słów kluczy opisujących po nowemu proces socjalizacji. Co jednak istotniejsze od nowej metaforyki, w końcu ktoś opisał za pomocą przekonującego materiału badawczego opresyjność życia rodzinnego w Polsce i ciężką pracę emocjonalną, jaką się wykonuje w rodzinie (zarówno z perspektywy kobiet, jak i mężczyzn). Ktoś końcu zaprezentował badawczą argumentację na rzecz tezy o rodzinie jako katastrofie dla życia prywatnego (…). W końcu ktoś opisuje postbadawczo to specyficzne napięcie, jakie rodzi się w głowach rodziców rozdartych między wiarą w umysł dziecka jako tabula rasa a wychowawczą bezsilnością. W końcu ktoś opisuje dzisiejsze rodzicielskie strategie nadopiekuńczości.

Sikorska zderza to, co jest wyobrażeniem na temat norm w życiu rodzinnym i norm wychowawczych, z widocznymi jak na dłoni praktykami rodzicielskimi. To ewidentne nowe cegiełki dodane do gmachu wiedzy socjologicznej, a może i całej dziedziny nauk społecznych.

Z recenzji prof. dr. hab. Tomasza Szlendaka

Indywidualizacja jednostki powoduje, że rodzina zmienia swój kształt i staje się grupą negocjowalną, obieralną, zmultiplikowaną. (…) Obserwowane we współczesnych społeczeństwach epizodyczność i płynność, niestabilność oraz niepewność, denormalizacja ról społecznych czy szybkie tempo rozwoju nowych technologii, zwłaszcza technologii komunikacji medialnej, są wyzwaniem dla badaczy rzeczywistości. Zdaniem Sikorskiej, teorie praktyk oferują ramy metodologiczne dopasowane do analizowania współczesności.

Z recenzji dr hab. Marioli Bieńko

Podstawowym celem książki jest analiza i opis przemian socjologii rodziny jako subdyscypliny naukowej, rozwoju metodologii badania sfery życia rodzinnego, wreszcie przemian praktyk rodzinnych i rodzicielskich we współczesnej Polsce.

W części empirycznej autorka przeanalizowała: sposoby konstruowania definicji rodziny, społeczne otoczenie rodzin, aspekty opresyjności życia rodzinnego, normatywne oczekiwania dotyczące matek, ojców i dzieci w zestawieniu z codziennymi doświadczeniami i praktykami, strategie rodzicielskie, rolę urządzeń elektronicznych używanych przez dzieci w kształtowaniu relacji rodzice–dzieci, zróżnicowanie obowiązków i ról matek i ojców.

Małgorzata Sikorska, dr, pracuje w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się przede wszystkim socjologią życia rodzinnego oraz przemianami współczesnego społeczeństwa polskiego. Jest autorką książki Nowa matka, nowy ojciec, nowe dziecko – o nowym układzie sił w polskich rodzinach (2009). Wspólnie z Anną Giza wydała podręcznik akademicki Współczesne społeczeństwo polskie (2012).

Spis treści ebooka Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce

Spis treści
Wstęp 11
Część I. Od socjologii rodziny do socjologii praktyk życia rodzinnego
Rozdział 1. Historia przemian socjologii rodziny jako subdyscypliny
naukowej – od socjologii problemów społecznych do socjologii
życia rodzinnego i intymności 23
Początki socjologii rodziny jako subdyscypliny naukowej 23
Socjologia rodziny – prekursorzy 27
Auguste Comte 27
Émile Durkheim 29
Georg Simmel 31
Max Weber 32
Ewolucjonizm 34
Karol Marks, Fryderyk Engels 36
Frédéric Le Play 37
Socjologia rodziny – instytucjonalizacja subdyscypliny
naukowej 38
Zmiana paradygmatu w socjologii rodziny – od bycia rodziną
do praktykowania rodziny 40
Paradygmat strukturalno-funkcjonalny jako przykład podejścia
bycia rodziną 42
Krytyka paradygmatu strukturalno-funkcjonalnego
w familiologii 44
Nowa rzeczywistość społeczna rodzin 45
Feminizm jako przykład podejścia praktykowania rodziny 47
Podejście praktykowania rodziny – punkty wspólne 49
Czy socjologia rodziny jako subdyscyplina naukowa
ma współcześnie sens? 53
Podsumowanie 57
Rozdział 2. Teorie praktyk jako alternatywa dla prowadzenia badań
nad życiem rodzinnym – perspektywa praktykowania rodziny 58
Teorie praktyk – podstawowe pojęcia i założenia 62
Czym są praktyki? 63
Rola języka i dyskursu 67
Teoria praktyk rodzinnych 67
Displaying families 68
Teorie praktyk – potencjał badawczy 70
Wrażliwość na dynamikę życia społecznego 70
Chwytanie sprzeczności 72
Rozpoznawanie lokalnych oraz niszowych zjawisk
społecznych 73
Koncentracja na badaniu zjawisk stosunkowo łatwo
obserwowalnych 74
Praktyki cielesne (ciało i ucieleśnienie), praktyki
dyskursywne 74
Znaczenie materialności 74
Dyskurs jako zbiór i źródło znaczeń społecznych 75
Metodologia badania „Praktyki rodzicielskie we współczesnych
polskich rodzinach – rekonstrukcja codzienności” 76
Techniki badawcze 76
Dobór próby 79
Wykorzystanie pojęć z teorii praktyk w badaniu 80
Inne istotne kwestie dotyczące realizacji badań i analizy
materiału empirycznego 84
Część II. Praktyki rodzinne
Rozdział 3. „Rodzina się buduje, jak powstaje dziecko” – sposoby
definiowania rodziny 89
Dziecko, „więzy krwi”, „papier” i „więzi mentalne” – konstruowanie
społecznej definicji rodziny 90
Dziecko i wspólne zamieszkanie – konstruowanie
zindywidualizowanych definicji rodziny 97
„Grono takie dosyć małe” – kto tworzy rodzinę 98
Pępuszek, zdjęcia i korale po babci – rodzinne pamiątki 104
Podsumowanie 107
Rozdział 4. „Bardzo jesteśmy jacyś tacy hermetyczni” – wymiary
społecznej izolacji rodzin 109
Otoczenie społeczne rodzin – osoby 110
Instytucja dziadków 110
Rodzeństwo 114
Przyjaciele i znajomi 115
Inne znaczące osoby 118
Osoby nieznane osobiście 119
Otoczenie społeczne rodzin – instytucje społeczne 119
Przedszkola i szkoły 119
Miejsce pracy 125
System służby zdrowia 127
Politycy (program „Rodzina 500+”), instytucje administracji publicznej 129
Kościół katolicki 131
Inne znaczące instytucje 133
Podsumowanie 134
Rozdział 5. „Już tak na poważnie się życie zaczęło” – wymiary
opresyjności życia rodzinnego i rodzicielstwa 140
„Były wieczne podróże, imprezy, sielanka totalna. […]
Teraz jest życie” 141
„Się żyje pod dziecko, jak by nie było” 144
„Tego czasu ciągle jest za mało” – deficyt czasu 145
„Umieć wypośrodkować” – potrzeba równowagi 149
Podsumowanie 151
Część III. Praktyki rodzicielskie
Rozdział 6. Empatyczny samolub i posłuszny indywidualista –
jakie powinno być i jakie jest dziecko 155
Dziecko idealne – jakie dziecko powinno być 156
Dziecko empatyczne 156
Dziecko dobrze wychowane 158
Dziecko maverick (indywidualista) 161
Dziecko rzeczywiste – rekonstrukcja relacji rodzice–dzieci
(jakie dzieci są i jak się zachowują) 164
Dziecko bestyjka 164
Dziecko jako dyktator 167
Dziecko jako maminsynek 170
Dziecko jako słodziak 173
Dziecko jako osoba 174
Podsumowanie 175
Rozdział 7. „Wyegzekwować fajne zachowanie” – strategie wychowawcze
rodziców 180
Dziecko – biała kartka 180
Rodzic – bezsilny demiurg 183
Strategie wychowawcze 188
Strategia karania 189
Zakazy 190
Izolowanie 191
Krzyk 193
Kary fizyczne 194
Powody karania 198
Kary – „w ogóle nie stosujemy” 199
Kary – podsumowanie 199
Strategia nagradzania 200
Przekupywanie 200
Pozytywne motywowanie 202
Sposoby nagradzania 203
Powody nagradzania 204
Nagrody – system czy spontaniczne działanie? 205
Nagrody – podsumowanie 206
Strategie nadopiekuńczości i nadzoru 207
Strategia unikania 208
Strategia tłumaczenia 208
Podsumowanie 210
Rozdział 8. Uzależniacze dzieci, pomocnicy dorosłych – urządzenia
elektroniczne jako nieludzcy aktorzy w relacji rodzice–dzieci 214
Sprawstwo urządzeń w relacji z dziećmi 215
Sprawstwo urządzeń w odniesieniu do rodziców 217
Emocje rodziców wobec urządzeń elektronicznych 219
Racjonalizacje stosowane przez rodziców 221
Podsumowanie 222
Rozdział 9. „Mama, jeść. Tata, bawić” – praktyki macierzyńskie
i ojcowskie 226
Dobra/zła matka, dobry/zły ojciec –
rekonstrukcja modeli normatywnych 226
Matka – poświęcająca się opiekunka 227
Ojciec – kochający, obecny i wychowujący 231
Źródła różnic między normatywnymi modelami matki i ojca 233
Praktyki macierzyńskie i ojcowskie 238
Matki – menadżerki opieki i codzienności 238
Ojcowie – eksperci od zabaw 242
Podział obowiązków domowych 243
Idealny podział obowiązków 247
„Wyjścia na zewnątrz” 248
Marudzenie dziecka i „jest harmider, jest szybko” 250
Podsumowanie 251
Zakończenie 253
Załączniki 265
Załącznik 1. Scenariusz do I tury wywiadów 265
Załącznik 2. Spis prac domowych wykonywanych przez respondentów
indywidualnie na platformie internetowej 271
Załącznik 3. Scenariusz do II tury wywiadów 273
Załącznik 4. Informacje o respondentach 279
Bibliografia 281
Wykaz rycin i tabel 291
Indeks nazwisk 292