ebook Prawo bliższości krewnych w dawnym prawie litewskim od drugiej połowy XIV wieku do schyłku XVIII wieku Michał Czaykowski

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2013

Publikacja prezentuje formy i zasady funkcjonowania prawa bliższości krewnych w Wielkim Księstwie Litewskim od XIV do XVIII w.: powszechność i okres występowania, operacje majątkowe objęte tym prawem, sposoby jego wykonywania. Określa też jego genezę i rolę w Wielkim Księstwie wchodzącym w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Instytucja prawa bliższości krewnych, mimo mocnego zakorzenienia w praktyce, należała głównie do kręgu instytucji prawa zwyczajowego. Prawo stanowione traktowało ją bardzo lakonicznie, pomimo powszechności jej występowania.

Autor przeanalizował publikacje źródłowe z zakresu prawodawstwa cywilnego i historii Wielkiego Księstwa Litewskiego wydane do czasów współczesnych. Kwerendą objęto źródła rękopiśmienne i akty Metryki Litewskiej.

Spis treści ebooka Prawo bliższości krewnych w dawnym prawie litewskim od drugiej połowy XIV wieku do schyłku XVIII wieku

Wykaz skrótów 9
Wstęp 13

Rozdział I – Kształtowanie się prawa bliższości krewnych w Wielkim Księstwie Litewskim 25

1. Wpływy innych systemów prawnych na kształtowanie się prawa bliższości krewnych w Wielkim Księstwie Litewskim 25
2. Zasady prawne prawa bliższości krewnych 28

Rozdział II – Uwarunkowania prawne możliwości funkcjonowania prawa bliższości krewnych w Wielkim Księstwie Litewskim 31

1. Powstawanie własności i rozwój prawodawstwa, wpływających na możliwość obrotu ziemią na Litwie 31
1.1. Początki własności i prawodawstwa na Litwie 31
1.2. Rozwój przywilejów ziemskich wpływających na możliwość obrotu ziemią 45
1.3. Wpływ przywilejów dzielnicowych na prawo obrotu ziemią 48
2. Przemiany w prawie na przestrzeni od XIV do końca XVIII w., wpływające na funkcjonowanie prawa bliższości krewnych w Wielkim Księstwie Litewskim 51
2.1. Tworzenie się w XIV w. podstaw prawnych umożliwiających funkcjonowanie prawa bliższości krewnych 51
2.2. Uwarunkowania prawne umożliwiające rozwój prawa bliższości krewnych pod koniec XV i do połowy XVI w. 53
2.3. Zmiany prawne przyczyniające się do stopniowego zanikania prawa bliższości krewnych od drugiej połowy XVI w. 53

Rozdział III – Podmioty prawa bliższości krewnych 55

1. Warstwy i grupy etniczno-prawne zdolne do czynności prawnych, mogące korzystać z prawa bliższości krewnych 55
2. Krąg uprawnionych podmiotów prawa bliższości krewnych 64
2.1. Krąg krewnych uprawnionych do prawa bliższości krewnych w innych krajach 64
2.2. Uprawnieni krewni 69
3. Zestawienia osób występujących z tytułu prawa bliższości krewnych 83
4. Rozwój uprawnień kobiet z tytułu prawa bliższości krewnych 108
5. Uprawnienia chłopów z tytułu prawa bliższości krewnych 115

Rozdział IV – Czynniki ograniczające zdolność do czynności prawnych z tytułu prawa bliższości krewnych 122

1. Obce pochodzenie 122
2. Religia 126
3. Stan 129
4. Zdrowie 132
5. Płeć 135
6. Cześć 138
7. Wyjęcie spod prawa 142
8. Wiek 144

Rozdział V – Przedmiot prawa bliższości krewnych 147

1. Podział nieruchomości 147
1.1. Nabywanie prawa do ziemi 147
1.2. Rodzaje posiadanych dóbr a prawo bliższości krewnych 152
2. Dobra nadane a prawo bliższości krewnych 159
2.1. Dobra lenne a prawo bliższości krewnych 165
3. Nieruchomości dziedziczne podlegające prawu bliższości krewnych 167

Rozdział VI – Operacje majątkowe objęte prawem bliższości krewnych 172

1. Darowizna 172
1.1. Patronat dóbr kościelnych 180
2. Zastaw 185
3. Sprzedaż 190
4. Zamiana 193
5. Dzierżawa 198
6. Pokład 199
7. Sekwestr 200
8. Adopcja 201

Rozdział VII – Formy wykonywania prawa bliższości krewnych 206

1. Prawo pierwokupu 206
2. Zgoda na alienację 216
2.1. Zasady uzyskiwania zgody na alienację w krajach europejskich 216
2.2. Praktyka uzyskiwania zgody na alienację w Wielkim Księstwie Litewskim 220
3. Retrakt 239
4. Terminy na dokonanie retraktu 267
4.1. Terminy na dokonanie retraktu w Wielkim Księstwie Litewskim 267
4.2. Zarys terminów dokonania retraktu w innych krajach 276

Rozdział VIII – Środki przedsiębrane w celu zapewnienia trwałości transakcji 280

1. Ewikcja 280
2. Prymactwo 294
3. Oddawanie dwóch trzecich dóbr dziedzicznych w zastaw z dzierżeniem 297
4. Konfirmacja 301
5. Wwiązanie 305
6. Pośrednictwo hospodara w alienacji 308

Rozdział IX – Nadużycia w prawie bliższości krewnych 310

Rozdział X – Relikty prawa bliższości po sejmie brzeskim z 1566 r. 315

1. Ostateczne zniesienie prawa bliższości krewnych 315
2. Relikty prawa bliższości 318

Rozdział XI – Uwagi o genezie i roli prawa bliższości krewnych 327

1. Uwagi o genezie prawa bliższości krewnych 327
2. Uwagi o roli prawa bliższości krewnych 335

Podsumowanie 340
Bibliografia 349
Terminologia 369
Summary 371
Išvados 373