ebook Prawo podmiotowe w prawie pracy - a względem „kogo”? Spór o prawny charakter prawa pracy Anna Musiała

Wydawca: Uniwersytet im.Adama Mickiewicza w Poznaniu

Rok wydania: 2022

Monografia prezentuje nowatorskie spojrzenie na prawo pracy. Autorka podejmuje się przedsięwzięcia na gruncie polskiej nauki prawa niezwykle odważnego, nowatorskiego i zmierzającego w kierunku pozwalającym adekwatniej ująć rzeczywistość. Proponuje Ona spojrzeć na prawo pracy w perspektywie kategorii prawa podmiotowego, sugerując opisywanie tego prawa z perspektywy praw podmiotowych pracownika – czy szerzej – „człowieka pracy”, pozostawiając opis prawa w sensie przedmiotowym pojętym jako zbiór nakazów i zakazów.

W prezentowanej monografii Autorka, podążając szlakiem wyznaczonym tytułowym zagadnieniem, sięga do koncepcji prawa podmiotowego w prawie cywilnym, do koncepcji prawa podmiotowego w prawie publicznym, a także do koncepcji tego prawa przedstawianych w ramach teorii prawa. Za opracowaniem tych zagadnień stoi wręcz tytaniczna praca, która prowadzi Autorkę do spojrzenia na problemy z niezwykle szerokiej perspektywy – całego systemu prawnego. Dochodzi Ona do wniosku, że koncepcją najbardziej adekwatną dla ujęcia problematyki prawa pracy, pozwalającą także na „porządkowanie” innych koncepcji prawa podmiotowego, jest ta, która w centrum takiego prawa umieszcza stan rzeczy należnych podmiotowi prawa, zatem wartość czy dobro prawnie doniosłe. Jest to też koncepcja wypracowana na potrzeby teoretycznego ujęcia praw człowieka (międzynarodowo i konstytucyjnie chronionych).

Spis treści ebooka Prawo podmiotowe w prawie pracy - a względem „kogo”?

Wprowadzenie 11
Rozdział I. Zagadnienia wstępne 15
1. Wyjaśnienie i uzasadnienie wyboru tematyki 15
2. Stan badań w zakresie tematu 20
3. Założenia wyjściowe dla sformułowania koncepcji i hipoteza badawcza oraz podstawowe wątki problemowe 22
4. Konstrukcja opracowania 23
Rozdział II. Sytuacje prawne – sytuacje regulowane przez normy prawne. Prawo podmiotowe. O „problemie” praw podmiotowych w prawie pracy 27
1. Uwagi wstępne 27
2. Podstawowe i pochodne sytuacje prawne. Złożone sytuacje prawne 27
3. Prawo podmiotowe jako kompleks sytuacji prawnych 33
3.1 Prawo podmiotowe „w ogólności”. Spór o „istotę” prawa podmiotowego – spór o wartości. Krytyczne spojrzenie na proces formalnej analizy praw podmiotowych 33
3.2 Prawo podmiotowe jako kompleks sytuacji prawnych na gruncie praw człowieka. Koncepcja: prawa człowieka do stanu należnego 39
4. „Problem” praw podmiotowych w prawie pracy 44
4.1 Multicentryczność praw podmiotowych w prawie pracy. „Wielość” podmiotów zobowiązanych „z tytułu” realizacji praw podmiotowych „człowieka pracującego” 44
4.2 O przydatności koncepcji prawa człowieka do stanu należnego, czyli w odpowiedzi na złożoną strukturę systemu ochrony praw człowieka „człowieka pracującego” w prawie pracy 50
4.3 Prawo a wolność w prawie pracy 56
5. Podsumowanie 59
Rozdział III. Prawa podmiotowe w prawie pracy: czy rzeczywiście alternatywa dla ich publicznoprawnego bądź prywatnoprawnego charakteru? 61
1. Uwagi wstępne 61
2. Prawa podmiotowe prywatne – sens i istota konstrukcji, rodzaje 62
3. Prawa podmiotowe publiczne – sens i istota konstrukcji, rodzaje 68
4. Prawa podmiotowe „w ogólności”. Dobro (wartość) jako fundament prawnej konstrukcji prawa podmiotowego 77
5. Prawa podmiotowe w prawie pracy: prywatne czy publiczne? O doktrynalnym ujęciu tych praw 85
6. O przydatności konstrukcyjnej prywatnych/publicznych praw podmiotowych na gruncie prawa pracy 88
6.1. Teoretyczna konieczność wskazywania na prawa podmiotowe w prawie pracy 88
6.2. Jeśli prawa podmiotowe: „publiczne”, to znaczy…względem państwa? Władzy publicznej? Pracodawca w „formule” władzy publicznej 93
6.3. a jeśli „prywatne”? To znaczy jakie? Prywatne podmioty jako zobowiązani z tytułu publicznych (konstytucyjnych) praw podmiotowych. Horyzontalność oddziaływania publicznych (konstytucyjnych) praw podmiotowych 101
7. Koegzystencja publicznych i prywatnych praw podmiotowych w prawie pracy. Przykład dobra (wartości) satysfakcji z pracy jako dobra budującego ogólnie pojęte prawo podmiotowe, zarówno publiczne, jak i prywatne. Ale przede wszystkim o potrzebie „czuwania” nad koniecznością ciągłości procesu wyodrębniania kolejnych dóbr (wartości) w prawie pracy 106
8. Państwo jako adresat publicznego prawa podmiotowego z zakresu prawa pracy a zadania publiczne państwa – uwagi porządkujące w kontekście prawa pracy. O społecznych „półperyferyjnych” stosunkach pracy w Polsce i szansach na ich zmianę w kontekście poszerzenia zadań publicznych związanych z pracą 112
9. Podsumowanie 117
Rozdział IV. Konstytucyjne (publiczne) prawa podmiotowe na gruncie prawa pracy – o prawach człowieka „człowieka pracującego” z perspektywy Konstytucji RP – „treść i procedura” 119
1. Uwagi wstępne 119
2. Określenie treści praw człowieka „człowieka pracy” (praw społecznych) – zagadnienia materialne 125
2.1. Warunki ustalenia treści konstytucyjnych praw socjalnych. Zasady: godności, równości, nienaruszalności istoty praw i wolności człowieka 125
2.2. Granice ingerencji w prawa i wolności człowieka pracującego 131
2.3. Znaczenie art. 81 Konstytucji w określaniu treści praw i wolności człowieka „pracującego” 135
3. Określenie treści praw człowieka „człowieka pracy” (praw społecznych) – zagadnienia formalne 138
3.1. Perspektywa jednostki: art. 77, 79 Konstytucji. Horyzontalne stosowanie praw konstytucyjnych. Normy samowykonalne 138
3.2. Perspektywa „sądu”: art. 8, 178 ust. 1 Konstytucji. Dochodzenie konstytucyjnych praw socjalnych na drodze sądowej w zakresie rdzenia tych praw oraz tzw. elementów peryferyjnych 147
4. Podsumowanie 156
Rozdział V. „Podmiotowe” prawo pracy. Prawo pracy w sensie podmiotowym – odpowiedź na realizację praw człowieka 159
1. Uwagi wstępne 159
2. Prawo pracy – prawem podmiotowym! Szkodliwość utrzymywania pojęcia prawa pracy jako prawa przedmiotowego i przyczynach tego stanu rzeczy 160
3. Spór o charakter prawa pracy: czy rzeczywiście kluczowy? 165
3.1. Czy stosunek prywatny może być „publiczny”? O publicznym charakterze norm powszechnie obowiązujących w prawie. Porządek publiczny 165
3.2. Prywatnoprawny „pracodawca” w systemie administracji publicznej w związku z realizacją praw człowieka „człowieka pracującego”. „Administracyjny” stosunek pracy? 171
4. Stosunek pracy: czy rzeczywiście centralna instytucja prawa pracy? 174
4.1. Pracownik we wspólnocie realizującej prawa człowieka. Zakładowa wspólnota pracy w strukturze państwa. A czy zakład administracyjny? 174
4.2. Prawa podmiotowe jako podstawowe teoretycznoprawne narzędzie prawa pracy w realizacji polityki społecznej 178
5. Podsumowanie 181
Zakończenie 183
Bibliografia 187
Summary (Subjective rights in labour law - and towards ‚whom’? The dispute over the nature of labour law) 193