ebook Promocja zdrowia w praktyce John Hubley, June Copeman, James Woodal

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2025

Promocja zdrowia jest kluczowym komponentem zdrowia publicznego, który łączy edukację zdrowotną skierowaną do jednostek i społeczności, poprawę świadczeń oraz rzecznictwo ukierunkowane na wywieranie wpływu na polityki dotyczące zdrowia. Promocja zdrowia stanowi istotną część działań większości pracowników ochrony zdrowia i służb społecznych, w tym pielęgniarek, lekarzy, przedstawicieli pokrewnych zawodów związanych z opieką zdrowotną, rehabilitantów, pracowników społeczności, służb sanitarnych i zdrowia publicznego. Niniejsza książka zawiera ilustracje, studia przypadków, wskazówki i listy kontrolne z instrukcjami „krok po kroku” i przedstawia:
• praktyczne wprowadzenie do promocji zdrowia, debaty oraz kwestie etyczne związane z promowaniem zdrowia i zachęcaniem ludzi do prozdrowotnego stylu życia, zagadnienia dotyczące reorientacji służb, rozwijania działań społeczności na rzecz zdrowia, stawiania czoła społecznym i ekonomicznym uwarunkowaniom zdrowia oraz wpływu na politykę,
• powiązania z niektórymi kluczowymi kompetencjami w zakresie zdrowia publicznego, komunikowania na rzecz zdrowia oraz promocji zdrowia określonymi w Skills for Health Programme i National Occupational Standards,
• przewodnik dotyczący promocji zdrowia w społeczności, miejscu pracy, szkolnictwie, podstawowej opiece zdrowotnej, szpitalu i innych instytucjach,
• ustrukturyzowane zadania umożliwiające czytelnikowi zastosowanie treści książki do jego sytuacji,
• punkt wyjścia dla dalszych studiów w zakresie promocji zdrowia – na końcu każdego rozdziału zaproponowano warte przeczytania pozycje piśmiennictwa dotyczącego promocji zdrowia, a w ostatnim rozdziale zawarto przegląd piśmiennictwa z tej dziedziny.

Z tekstu

Książkę Promocja zdrowia w praktyce napisali wykładowcy i pracownicy naukowi z Leeds Beckett University– mający znaczący dorobek i doświadczenia w tej dziedzinie. Zaprezentowali nowoczesne, wielostronne podejście do promocji zdrowia, jej strategię, kwestie etyczne oraz zasady planowania i skutecznego działania. Wartością książki jest ścisłe powiązanie naukowych i teoretycznych założeń promocji zdrowia z jej praktyką w różnych siedliskach. Struktura i organizacja tekstu ułatwiają korzystanie z książki – na początku każdego rozdziału podano kluczowe elementy treści i oczekiwane efekty uczenia się, w tekście jest wiele tabel, wykresów, modeli, ramek, przykładów dobrej praktyki, studiów przypadku, fotografii oraz sugerowane pozycje piśmiennictwa.

Z przedmowy do polskiego wydania

Spis treści ebooka Promocja zdrowia w praktyce

Wstęp XIII

Przedmowa do wydania polskiego XVII

CZĘŚĆ I. OCENA POTRZEB W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA 1

Rozdział 1. Promocja zdrowia i zdrowie publiczne 3
Czym jest promocja zdrowia? 4
Wdrożenie promocji zdrowia do praktyki – reorganizacja pięciu obszarów działań z Karty Ottawskiej 5
Promocja zdrowia jako działalność multidyscyplinarna 8
Uzasadnienie dla promocji zdrowia 10
Przegląd historyczny promocji zdrowia 11
Krytyka edukacji zdrowotnej i narodziny promocji zdrowia 13
Nierówności w zdrowiu 14
Nowe Zdrowie Publiczne 17
Debaty dotyczące promocji zdrowia 19
Proces planowania promocji zdrowia 27
Definiowanie strategii promocji zdrowia 29
Kilka uwag końcowych na temat promocji zdrowia 31
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 32

Rozdział 2. Narzędzia epidemiologiczne w promocji zdrowia 33
Czym jest epidemiologia? 34
Ocena potrzeb w zakresie promocji zdrowia 35
Ocena priorytetów 36
Wskaźniki zdrowia i choroby 37
Międzynarodowe klasyfikacje Światowej Organizacji Zdrowia 39
Skąd czerpiemy dane na temat zdrowia i chorób? 40
Analizowanie danych dotyczących zdrowia – „ludzie” 41
Analizowanie danych dotyczących zdrowia – „miejsce” 43
Profilaktyka 43
Ustalanie przyczyn 47
Przeglądy systematyczne 51
Debaty na temat epidemiologii i promocji zdrowia 51
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 53

Rozdział 3. Zrozumienie zachowań związanych ze zdrowiem i chorobą 55
Wprowadzenie 56
Czym są zachowania? 57
Zachowanie związane z chorobą – perspektywa antropologii medycznej 58
Modele zachowania 60
Zindywidualizowana promocja zdrowia i wykorzystanie teorii w promocji zdrowia 74
Rola badań w zrozumieniu zachowania 75
Modele, teorie i debaty w promocji zdrowia 76
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 77

Rozdział 4. Promocja zdrowia przez całe życie 79
Kluczowe kwestie związane z podejściem uwzględniającym cały okres życia 81
Od etapu przedkoncepcyjnego do narodzin 89
Dziecko w wieku przedszkolnym, 0–4 lata 92
Dziecko w wieku szkolnym przed okresem dojrzewania płciowego, 5–9 lat 94
Dziecko w wieku szkolnym dojrzewające płciowo i dorastające, 10–17 lat 94
Młody dorosły, 18–24 lata 96
Człowiek na środkowym etapie dorosłości, 25–49 lat 97
Człowiek na starszym etapie dorosłości, 50–69 lat 98
Człowiek starszy, 70 i więcej lat 100
Podejście w promocji zdrowia uwzględniające cały okres życia 101
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 101

CZĘŚĆ II. DEFINIOWANIE STRATEGII PROMOCJI ZDROWIA: METODY PROMOCJI ZDROWIA 103

Rozdział 5. Komunikacja w relacji jeden na jeden (komunikacja indywidualna) 105
Komunikacja werbalna i niewerbalna 107
Język i komunikacja 108
Komunikacja między pracownikiem ochrony zdrowia a pacjentem 110
Uczestnicząca komunikacja indywidualna 112
Samozarządzanie 113
Wypalenie zawodowe 114
Porady telefoniczne i internetowe 116
Komunikacja indywidualna i promocja zdrowia 116
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 117

Rozdział 6. Promocja zdrowia w grupach 119
Dlaczego grupy są ważne w promocji zdrowia? 120
Dynamika grupy 121
Podejmowanie decyzji w grupie 123
Nauczanie w małych grupach 123
Grupy zwiększające świadomość, wzmacniające upodmiotowienie zdrowotne i rozwijające asertywność 128
Metody partycypacyjnego uczenia się 129
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 132

Rozdział 7. Środki masowego przekazu 133
Rodzaje środków masowego przekazu 134
Wpływ środków masowego przekazu na zdrowie 135
Media lokalne i na poziomie społeczności 143
Formaty mediów 144
Wykorzystanie teorii do planowania komunikacji w środkach masowego przekazu: sześcioetapowy model komunikacji 144
Apelowanie i środki masowego przekazu 146
Edukacja przez rozrywkę – dramaty filmowe i muzyka popularna 147
Jak skuteczne są środki masowego przekazu w promocji zdrowia? 148
Proces planowania promocji zdrowia w środkach masowego przekazu 149
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 150

Rozdział 8. Materiały drukowane 151
Ogólny alfabetyzm i umiejętność liczenia 152
Alfabetyzm zdrowotny 153
Zrozumiałość materiału drukowanego 155
Ulotki 157
Komunikacja wizualna i alfabetyzm wizualny 159
Plakaty 160
Eksponowanie materiałów drukowanych 161
Wykorzystywanie materiałów w różnych grupach kulturowych i językowych 161
Proces tworzenia ulotki 162
Materiały drukowane i debaty w promocji zdrowia 167
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 168

Rozdział 9. Media elektroniczne i internet 169
Promocja zdrowia za pośrednictwem internetu 170
Czy internet należy uważać za nowe siedlisko dla promocji zdrowia? 179
Komunikacja elektroniczna i przyszłość 180
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 181

Rozdział 10. Rzecznictwo 183
Polityka i zdrowie 184
Wpływy na politykę zdrowotną w Wielkiej Brytanii 185
Globalizacja i zdrowie 186
Ruchy na rzecz zdrowia 187
Ustalanie agendy zdrowotnej 191
Planowanie programów rzecznictwa 193
Tworzenie koalicji, sojuszy i partnerstw 195
Lobbing 196
Współpraca z prasą 197
Akcje bezpośrednie 200
Rzecznictwo i debaty w promocji zdrowia 202
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 203

CZĘŚĆ III. DEFINIOWANIE STRATEGII PROMOCJI ZDROWIA: SIEDLISKA W PROMOCJI ZDROWIA 205

Rozdział 11. Siedliska społecznościowe 207
Czym jest społeczność? 208
Docieranie ze wsparciem do osób i grup w potrzebie 209
Teoretyczne podstawy pracy w społeczności 210
Ocenianie poziomu uczestnictwa społeczności 216
Praca ze społecznościami 217
Grupy „rzadko słyszane” w społeczeństwie 221
Program zdrowych miast 222
Rewitalizacja obszarów 223
Praca z wolontariuszami i edukacja rówieśnicza 224
Sztuka i zdrowie w społeczności 224
Siedlisko społecznościowe i debaty w promocji zdrowia 227
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 228

Rozdział 12. Siedliska placówek ochrony zdrowia 231
Podejście siedliskowe i placówki ochrony zdrowia 232
Siedliska podstawowej opieki zdrowotnej 233
Edukacja pacjentów 234
Debaty dotyczące promocji zdrowia w siedliskach opieki zdrowotnej 238
Ośrodki zdrowia 241
Farmaceuta 242
Szpital jako siedlisko 244
Kluczowe kwestie dla promocji zdrowia w siedliskach opieki zdrowotnej 248
Realizacja potencjału promocji zdrowia w ramach świadczeń zdrowotnych 250
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 250

Rozdział 13. Miejsce pracy jako siedlisko 251
Czym jest miejsce pracy? 252
Wpływ miejsca pracy na zdrowie 253
Debaty dotyczące promocji zdrowia w miejscu pracy 255
Polityki zdrowotne w miejscu pracy 256
Jakie rodzaje działań w zakresie promocji zdrowia mogą być prowadzone w miejscu pracy? 259
Praca zespołowa w promocji zdrowia w miejscu pracy 260
Placówki ochrony zdrowia jako miejsce pracy 260
Wyzwania dla promocji zdrowia w miejscach pracy 262
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 264

Rozdział 14. Siedliska, w których przebywają dzieci i młodzi ludzie 265
Wkład szkół w zdrowie publiczne 266
Edukacja przedszkolna 267
Szkoły i promocja zdrowia 271
Świadczenia szkolnej opieki zdrowotnej 271
Środowisko szkoły 273
Edukacja zdrowotna w programie nauczania 274
Szkoła promująca zdrowie 278
Przemoc w szkołach 278
Interwencje w zakresie zdrowia psychicznego w szkole 279
Docieranie do młodych ludzi w środowiskach pozaszkolnych 279
Siedliska w szkolnictwie wyższym 281
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 287

Rozdział 15. Siedliska instytucjonalne 289
Instytucja promująca zdrowie 291
Przejście – transfer między siedliskami 291
Instytucje dla osób starszych 292
Instytucje dla dzieci 298
Instytucje dla osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi 299
Więzienia i zakłady dla młodocianych przestępców 301
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 303

CZĘŚĆ IV. IMPLEMENTACJA, EWALUACJA I REFLEKSJA 305

Rozdział 16. Planowanie i zarządzanie promocją zdrowia 307
Kim jest menedżer? 308
Przywództwo/liderowanie 310
Kluczowe umiejętności zarządzania 310
Wyznaczanie celów ogólnych i szczegółowych 312
Podejmowanie decyzji strategicznych 314
Określanie ról i obowiązków 315
Delegowanie i nadzór 315
Udzielanie i przyjmowanie krytyki 316
Koordynacja i efektywna komunikacja 317
Szkolenie 320
Zarządzanie czasem 322
Monitorowanie i ewaluacja 324
Ocena potrzeb dotyczących zasobów i mobilizacja zasobów 324
Wprowadzanie zmiany 325
Uwagi końcowe 326
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 326

Rozdział 17. Ewaluacja i refleksja 327
Refleksyjny praktyk 328
Ewaluacja 329
Zarządzanie własnym rozwojem 335
Uczenie się o promocji zdrowia 336
Zawodowy networking poprzez udział w grupach dyskusyjnych 339
Stowarzyszenia zawodowe 339
Uwagi końcowe 340
Sugerowane pozycje piśmiennictwa 340

Bibliografia 341

Indeks rzeczowy 353

O Autorach 361