ebook Pseudostabilizacja Patrycja Sasnal

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2017

Stany Zjednoczone mają szczególną możliwość wywierania wpływu na wydarzenia rozgrywające się na Bliskim Wschodzie. Amerykańska polityka, budowana w tradycyjnym modelu stosunków międzynarodowych, w których głównymi aktorami są rządy, a nie społeczeństwa, działała na rzecz stabilizacji. W ostatecznym rozrachunku stabilizacja ta jednak okazała się stagnacją. Przykładów takiego działania dostarcza analiza polityki USA w drugiej kadencji George’a W. Busha (2005–2008). Stagnacja ta osiągnęła apogeum w postaci buntów w świecie arabskim w 2011 roku. Administracja Baracka Obamy (2009–2016) podjęła próbę przełamania stagnacyjnego paradygmatu, lecz opór regionalnych struktur i wolne tempo zmian zatrzymały reformę polityki USA na Bliskim Wschodzie.
Książka podejmuje zagadnienie polityki USA wobec Bliskiego Wschodu, a więc dotyka jednego z najciekawszych rozdziałów historii najnowszej. Głównym założeniem publikacji jest wyjaśnienie motywów i sposobów realizacji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa globalnego supermocarstwa wobec krajów arabskich. Książka ma sprzyjać rozumieniu procesów zachodzących na Bliskim Wschodzie, takich jak:
-wojny, interwencje zbrojne, negocjacje pokojowe
-przetrwanie państwa Izrael
-bezpieczeństwo zasobów, wydobycia i eksportu głównego surowca energetycznego ropy naftowej
-stagnacja i kolejne przebudzenia świata arabskiego
-obalanie dyktatorów
-nieudane próby budowania demokracji
-terroryzm międzynarodowy, zamachy
-rywalizacja o wpływy mocarstw zewnętrznych
Studium dostarcza przykładów „polityki pseudostabilizacji” w konflikcie arabsko-izraelskim oraz w stosunkach USA z władzami palestyńskimi, Izraelem, Egiptem, Jordanią, Syrią, Libanem, Bahrajnem i Arabią Saudyjską. Autorka, uznany w Polsce ekspert zajmujący się tym obszarem, wyjaśnia niemożność znajdujących się tam społeczeństw i państw wejścia na drogę modernizacji według wzoru wyznaczanego od kilkuset lat przez Zachód. Stara się odpowiedzieć, w jakim stopniu odpowiedzialność za stagnację polityczną na Bliskim Wschodzie ponoszą Stany Zjednoczone
i dlaczego pozostają one czynnikiem sprzyjającym utrwaleniu sytuacji politycznej i struktur społecznych w tym regionie.
Zasadnicze znaczenie w książce mają problemy stagnacji i stabilizacji, roli władzy
i społeczeństwa w procesach zachodzących w świecie arabskim, jak również prymat interesów bezpieczeństwa w polityce USA wobec tego regionu. Autorka analizuje też dualizm polityki amerykańskiej wobec rządów i społeczeństw – dylemat, z którym po 2011 roku administracja Obamy chciała sobie poradzić, odchodząc od interwencjonizmu w kierunku legalizmu i multilateralizmu.

Spis treści ebooka Pseudostabilizacja

Wykaz skrótów 9
Wykaz tabel i rysunków 11
Przedmowa 13

Wstęp Historia przyspiesza 15
Stabilność vs. stagnacja oraz struktura vs. podmiotowość 19
Wpływ vs. kontakt oraz sekurytyzacja vs. tradycyjne pojęcie bezpieczeństwa 25
Nowe źródła – wywiady i WikiLeaks 29

Rozdział 1 Mechanizmy formowania polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 2005–2016 wobec Bliskiego Wschodu 37
1.1. Współczesne realia tworzenia polityki zagranicznej w Stanach Zjednoczonych 37
1.2. Kongres a kreowanie polityki Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie w latach 2005–2016 38
1.3. Egzekutywa a kreowanie polityki Stanów Zjednoczonych na Bliskim Wschodzie w latach 2005–2016 45
1.3.1. Administracja George’a W. Busha 2005–2009 46
1.3.1.1. Sekretarz stanu (Condoleezza Rice) 49
1.3.1.2. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego (Stephen Hadley) 52
1.3.1.3. Departament Stanu vs. Biały Dom vs. inni aktorzy 53
1.3.2. Administracja Baracka Obamy w latach 2009–2012 i 2013–2016 55
1.3.2.1. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego (Jim Jones, Tom Donilon i Susan Rice) 56
1.3.2.2. Sekretarz stanu (Hillary R. Clinton i John Kerry) 58
1.3.2.3. Specjalni wysłannicy i multiplikacja odpowiedzialności (George Mitchell) 60
1.3.2.4. Znaczenie Departamentu Stanu i wzrost centralizacji decyzji w Białym Domu 61
1.3.3. Dysproporcja rzeczywistej siły stanowisk 65
1.3.4. Kwestie wizerunkowe 67
1.3.5. Kalendarz prezydencki – czas jako determinanta 70

Rozdział 2 Nowe studium regionu Bliskiego Wschodu oraz jego znaczenie w strategii i doktrynie polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 2001–2016 74
2.1. Potrzeba redefinicji terminu „Bliski Wschód” 74
2.1.1. Tradycyjne rozumienie terminu „Bliski Wschód” 75
2.1.2. Redefinicja regionu: przedrewolucyjna (do 2011 r.) specyfika świata arabskiego 79
2.2. Znaczenie Bliskiego Wschodu a doktryna polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych 96
2.2.1. Znaczenie szerokiego Bliskiego Wschodu w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych 96
2.2.2. Szczególne i mylące znaczenie konfliktu arabsko-izraelskiego 99
2.2.3. Doktryna Busha a doktryna Obamy 101
2.3. Wnioski – stagnacja zamiast stabilizacji 107

Rozdział 3 Wybrane obszary aktywności USA na Bliskim Wschodzie 109
3.1. Utrwalanie stagnacji przez konflikt palestyńsko-izraelski i arabsko-izraelski 109
3.1.1. 2005–2006: lata złych wyborów 111
3.1.2. 2007–2008: Annapolis i „Płynny Ołów” 119
3.1.2.1. Ocena procesu po Annapolis 2007–2008 121
3.1.3. Wojna w Gazie 2008–2009 123
3.1.4. 2009: pierwszy rok „zmiany” 127
3.1.5. 2010–2014: kolejne lata stagnacji 130
3.1.6. Ocena Obamy 134
3.1.7. „Specjalny” związek z Izraelem 135
3.1.8. Teoria połączenia (linkage) 142
3.1.9. Rola Stanów Zjednoczonych – mediator czy strona? 145
3.1.10. Wnioski 146
3.2. „Stabilizacja” interesów przez destabilizację Syrii i Libanu 150
3.2.1. Syria 151
3.2.1.1. Niszczenie dyplomacją 153
3.2.1.2. Presja przez inwazję 155
3.2.1.3. Finansowanie opozycji i odwrotne skutki sankcji 157
3.2.1.4. Przeciw negocjacjom pokojowym 159
3.2.1.5. Stabilizacyjna zmiana Obamy 160
3.2.2. Liban 162
3.2.2.1. Izrael łagodniejszy od USA 164
3.2.2.2. Wojna z 2006 r. umacnia Hezbollah i stagnację 166
3.2.2.3. Patronat z zagranicy jako destabilizator 167
3.2.2.4. Międzynarodowy trybunał na usługach władzy 169
3.2.2.5. Dylemat Obamy 170
3.2.3. Wnioski 171
3.3. Umiarkowany obóz stagnacji: Egipt i Jordania 174
3.3.1. Egipt – filar stabilizacji 175
3.3.1.1. Nierealna „Agenda wolności” 176
3.3.1.2. Zarzucenie projektu demokratyzacji 179
3.3.1.3. Gaza – izraelska polityka Egiptu 183
3.3.1.4. Stany Zjednoczone antagonizują społeczeństwo 186
3.3.1.5. Dwa Egipty: bogaty i biedny 187
3.3.1.6. Polityka stabilizacji Obamy 190
3.3.2. Jordania: cichy stabilizator 192
3.3.2.1. Stagnacja społeczna za sprawą władz i Stanów Zjednoczonych 194
3.3.2.2. Jordański wywiad – gwarant stabilizacji 196
3.3.2.3. Kontynuacja Obamy 197
3.3.3. Wnioski 198
3.4. Umiarkowany obóz radykalnej stagnacji: Arabia Saudyjska i Bahrajn 202
3.4.1. „Królestwo Stagnacji Saudyjskiej” 203
3.4.1.1. Współpraca antyterrorystyczna 204
3.4.1.2. Religia na usługach władzy 205
3.4.1.3. Niewykorzystane zasoby społeczne 207
3.4.1.4. Iranizacja – skoncentrowanie się na Iranie 208
3.4.1.5. Największa transakcja sprzedaży broni w historii USA 209
3.4.1.6. Obama i Arabska Wiosna na Półwyspie Arabskim 210
3.4.2. Bahrajn – wyspa destabilizacji 211
3.4.2.1. Bezpieczeństwo ponad demokracją 213
3.4.3. Wnioski 215

Rozdział 4 Rządy vs. społeczeństwa – dualizm amerykańskiej polityki wobec świata arabskiego 220
4.1. Brutalizacja arabskich autorytaryzmów przez prawo 222
4.2. „Walka o serca i umysły” – amerykańska dyplomacja publiczna w świecie arabskim 229
4.2.1. Geneza i znaczenie dyplomacji publicznej 230
4.2.2. Błędy 232
4.2.3. Charakter amerykańskiej dyplomacji publicznej 234
4.2.4. Instrumenty informacyjne – stosowanie i problemy 235
4.2.4.1. Al-Hurra vs. Al-Dżazira 236
4.2.4.2. Radio, prasa i internet 240
4.2.5. Instrumenty edukacyjne i kulturowe – stosowanie i problemy 241
4.2.6. Osobowości w amerykańskiej dyplomacji publicznej 244
4.3. Sondaże 247
4.4. Wnioski 258

Rozdział 5 Stany Zjednoczone wobec społeczno-politycznych zmian na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej od 2011 r. 262
5.1. Bezpieczne interesy 263
5.2. Przedbieg w Tunezji 266
5.3. Sprawdzian w Egipcie 268
5.4. Szczególny przypadek Libii 272
5.5. Mimo zmian interesy znowu bezpieczne 284
5.6. Próba zerwania z waszyngtońskim podręcznikiem – wojna w Syrii, ISIS i Arabia Saudyjska 286

Zakończenie Ruchome piaski 292

Faustowski pakt: 2005–2011 292
Realizm i internacjonalizm: 2011–2016 300

Bibliografia 307

Indeks 345