ebook Psychologia stresu Irena Heszen

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2013

Najlepszy podręcznik wprowadzający w problematykę psychologii stresu Irena Heszen, ceniony ekspert w dziedzinie psychologii stresu, prowadzi nas przez krytyczny przegląd teorii stresu, analizę procesu radzenia sobie, jego efektywności, kosztów i konsekwencji. Przybliża kwestionariuszowe i alternatywne metody badania tych zagadnień, a także nowe wątki teoretyczne w badaniach nad stresem i radzeniem sobie. Treść podręcznika wzbogacona jest o bloki rozszerzające, biogramy najważniejszych postaci, wypowiedzi ekspertów. Trudniejsze problemy zilustrowano barwnymi przykładami. Naukę i utrwalanie wiedzy ułatwią pytania i problemy do dyskusji kończące każdy rozdział. Tak o stresie nie pisał jeszcze nikt. Profesor dr hab. Irena Heszen prowadziła badania naukowe jako kierownik zespołów badawczych w Akademii Medycznej w Warszawie, na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej, gdzie pracuje od 2003 roku. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i międzynarodowych towarzystw naukowych, między innymi, International Society for Stress and Anxiety Research STAR. Opublikowała ponad 150 prac, w tym ponad 20 książek jako autor lub redaktor. Zainteresowania naukowe Autorki obejmują problematykę psychologii stresu i radzenie sobie, a ponadto podstawy psychologii zdrowia, psychologiczne aspekty relacji lekarz–pacjent oraz duchowość z perspektywy psychologicznej. W ostatnich latach prowadzi badania nad korzystnymi stronami stresu oraz źródłami emocji pozytywnych w sytuacji stresowej i ich znaczeniem dla przebiegu radzenia sobie.

Spis treści ebooka Psychologia stresu

Od autora 9
Wprowadzenie 13

Rozdział 1. Co to jest stres? Od klasycznych do współczesnych koncepcji stresu 17

1.1. Ujęcia stresu w koncepcjach klasycznych i współczesnych 22
1.1.1. Stres jako bodziec czy jako reakcja? 22
1.1.2. Relacyjne ujęcia stresu w pracach psychologów polskich 24
1.2. Lazarusa i Folkman poznawczo-transakcyjny paradygmat stresu i radzenia sobie 27
1.3. Ocena modelu Lazarusa i Folkman w świetle teorii psychologicznej i badań empirycznych 35
1.4. Hobfolla Teoria Zachowania Zasobów COR 40
1.5. Porównanie poznawczo-transakcyjnego paradygmatu stresu i radzenia sobie Lazarusa i Folkman ze środowiskowym Modelem Zachowania Zasobów Hobfolla 44
1.6. W stronę emocji pozytywnych, Folkman i Moskowitz rozwinięcie modelu Lazarusa 48
Podsumowanie 55

Rozdział 2. Jak pokonujemy stres? Radzenie sobie jako specyficzna forma aktywności w sytuacji stresowej 59

2.1. Historyczne ujęcia radzenia sobie 62
2.2. Wokół klasycznego ujęcia Lazarusa i Folkman – radzenie sobie jako proces 63
2.3. Strategie radzenia sobie i propozycje ich klasyfikacji 67
2.4. Co po Lazarusie? Nowe tendencje we współczesnych badaniach nad radzeniem sobie 75
2.4.1. Nowe formy radzenia sobie w ujęciach współczesnych 76
2.4.2. Wymiar czasowy i proaktywne radzenie sobie 78
2.4.3. Regulacja emocji, wzbudzanie emocji pozytywnych 83
2.5. Uwarunkowania radzenia sobie w paradygmacie interakcyjnym 91
Podsumowanie 93

Rozdział 3. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości podmiotu jako wyznaczniki procesu radzenia sobie 95

3.1. Styl radzenia sobie jako specyficzny wyznacznik procesu radzenia sobie 97
3.1.1. Konceptualizacja stylu radzenia sobie 97
3.1.2. Rodzaje stylów radzenia sobie 102
3.1.3. Styl radzenia sobie jako predyktor zachowania, problem dopasowania stosowanych strategii do stylu 112
3.1.4. Perspektywy badań nad stylem radzenia sobie 117
3.2. Ogólne właściwości podmiotu jako wyznaczniki radzenia sobie 118
3.2.1. Temperament i jego znaczenie dla radzenia sobie 118
3.2.1.1. Ogólna charakterystyka temperamentu i jego związków ze zjawiskami stresu 118
3.2.1.2. Temperament a radzenie sobie – badania własne 125
3.2.2. Osobowościowe uwarunkowania radzenia sobie 132
Podsumowanie 136

Rozdział 4. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości sytuacji jako wyznaczniki procesu radzenia sobie 139

4.1. Przyczyny stresu – stresory 141
4.1.1. Nasilenie stresora 141
4.1.2. Przebieg wydarzenia stresowego w czasie 145
4.1.3. Lokalizacja stresora 146
4.1.4. Kontrolowalność źródła stresu 148
4.1.5. Dziedzina stresu 150
4.2. Wpływ właściwości stresora na przebieg radzenia sobie 150
4.2.1. Czy bodziec niewywołujący reakcji stresowej można uznać za stresor? 150
4.2.2. Kontrolowalność a strategie radzenia sobie 153
4.2.3. Dziedziny i rodzaje wydarzeń stresowych 157
Podsumowanie 160

Rozdział 5. Jak badamy radzenie sobie? Podejście kwestionariuszowe 167

5.1. Kwestionariusze do psychologicznego badania wydarzeń stresowych i ich oceny 173
5.1.1. Kwestionariusz Zmian Życiowych KZŻ 173
5.1.2. Kwestionariusz Samooceny Zysków i Strat 176
5.1.3. Skala Odczuwanego Stresu PSS-10 179
5.1.4. Kwestionariusz Oceny Stresu KOS 183
5.2. Kwestionariusze do badania radzenia sobie 187
5.2.1. Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS 188
5.2.2. Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem COPE 192
5.2.3. Skala Stylu Behawioralnego MBSS i Skala Stylu Zachowania SSZ 196
5.2.4. Kwestionariusz Sposobów Radzenia Sobie WCQ 201
5.2.5. Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia PCI 204
5.2.6. Kwestionariusz Religijnego Radzenia Sobie ze Stresującym Zdarzeniem RCOPE 206
Podsumowanie 210

Rozdział 6. Jak badamy radzenie sobie? Metody alternatywne 213

6.1. Iluzoryczność założeń kwestionariuszy samoopisowych 214
6.1.1. Założenia dotyczące osoby badanej jako źródła informacji 215
6.1.2. Założenia dotyczące kwestionariusza 216
6.2. Propozycje alternatywnych metod badań w dziedzinie psychologii stresu 217
6.2.1. Od danych retrospektywnych do oceny aktualnego zachowania
w naturalnym środowisku badanego 218
6.2.3. Ewolucja wywiadu psychologicznego źródłem postępu w badaniach nad stresem i radzeniem sobie 221
Podsumowanie 227

Rozdział 7. Czy warto podejmować wysiłki w celu przezwyciężenia stresu? Efektywność i koszty radzenia sobie 231

7.1. Efektywność radzenia sobie 235
7.1.1. Efektywność radzenia sobie z uwzględnieniem różnych jego znaczeń 236
7.1.2. Efektywność radzenia sobie oceniana z różnych perspektyw 243
7.1.3. Efektywność radzenia sobie, ogólna ocena w świetle danych empirycznych 244
7.2. Koszty i opłacalność radzenia sobie 248
7.3. Jak skutecznie radzić sobie ze stresem? 249
Podsumowanie 252

Rozdział 8. Jak radzimy sobie ze stresem spowodowanym przez chorobę? 255

8.1. Ogólna charakterystyka psychologiczna zmian w sytuacji człowieka w następstwie choroby – choroba jako źródło stresu 256
8.2. Odzwierciedlenie choroby w procesach emocjonalnych i poznawczych 260
8.2.1. Emocjonalne ustosunkowanie się do choroby i związanej z nią sytuacji 260
8.2.2. Poznawcze odzwierciedlenie choroby – obraz własnej choroby i jego komponenty 262
8.3. Zachowanie wobec własnej choroby i jego organizacja 266
8.3.1. Radzenie sobie z emocjami 266
8.3.1.1. Reakcja zaprzeczania chorobie 267
8.3.1.2. Adaptacja poznawcza do zagrażających wydarzeń 268
8.3.1.3. Ekspresja jako bezpośredni sposób radzenia sobie z emocjami 269
8.3.1.4. Wzbudzanie i wzmacnianie emocji pozytywnych 270
8.3.2. Instrumentalne radzenie sobie z chorobą: choroba jako zadanie 272
8.4. Emocje a instrumentalne radzenie sobie z chorobą 275
8.5. Różnice indywidualne w radzeniu sobie z chorobą, rola indywidualnego stylu radzenia sobie 276
Podsumowanie 280

Rozdział 9. Stres a zdrowie, negatywne skutki przewlekłego i poważnego stresu 283

9.1. Stres, choroba i radzenie sobie – wzajemne związki 288
9.2. Stres i emocje jako czynniki ryzyka zaburzeń w biopsychospołecznym modelu zdrowia i choroby 288
9.3. Powstawanie chorób i dysfunkcji somatycznych w świetle badań nad psychologią stresu, prowadzonych w warunkach naturalnych 292
9.3.1. Wydarzenia stresowe i ich subiektywne odzwierciedlenie a powstawanie i przebieg chorób 292
9.3.2. Właściwości indywidualne stanowiące ryzyko zdrowotne w kontekście badań nad psychologią stresu 295
9.4. Badania laboratoryjne nad zdrowotnymi skutkami stresu jako źródło wyjaśnień przyczynowo-skutkowych 299
Podsumowanie 305

Rozdział 10. Bezpośrednie i odległe korzyści ze stresu 307

10.1. Proces i wynik radzenia sobie jako źródła korzyści ze stresujących wydarzeń życiowych 309
10.2. Uwarunkowania odnoszenia korzyści z wydarzenia stresowego 313
10.2.1. Czynniki tworzące kontekst radzenia sobie 313
10.2.2. Właściwości indywidualne i konstelacje osobowościowe 323
10.3. Rozwój osobisty jako odległe następstwo radzenia sobie z wydarzeniami stresowymi 331
10.3.1. Teoria dezintegracji pozytywnej 332
10.3.2. Wyzwanie-odporność psychiczna-wykorzystanie zasobów jako podstawowe składowe odzyskiwania zdrowia po traumie 333
10.3.3. Wzrost potraumatyczny 334
Podsumowanie 342

Zakończenie 345

Wykaz testów psychologicznych 353
Bibliografia 354
Indeks nazwisk 373
Indeks rzeczowy 379