ebook Publiczne prawa podmiotowe Wojciech Jakimowicz

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2024

Monografia doktora Wojciecha Jakimowicza – pracownika naukowego Katedry Prawa Administracyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego – dotyczy jednego z podstawowych zagadnień z prawa administracyjnego, wiążącego się bezpośrednio z samą istotą i koncepcją tego prawa. Celem pracy – opartej na założeniu indywidualistycznych relacji pomiędzy państwem a obywatelem – jest nie tylko skonstruowanie i zdefiniowanie pojęcia publicznych praw podmiotowych, ustalenie sposobu ich konstruowania w polskich przepisach prawnych, ale także próba analizy sposobów ochrony publicznych praw podmiotowych w polskim porządku prawnym. Z tych też względów praca ma charakter zarówno teoretyczny (pierwsza część), jak i praktyczny, albowiem prezentuje zastosowanie teoretycznej konstrukcji publicznych praw podmiotowych na gruncie konkretnych rozwiązań ustawowych we wszystkich podstawowych obszarach działania administracji (część druga). W ostatniej części pracy znajdują się rozważania o istniejących w polskim prawie gwarancjach praw podmiotowych. „(...) Prezentowana praca jest pierwszym, pełnym, monograficznym opracowaniem zagadnienia publicznych praw podmiotowych w polskiej literaturze prawniczej i zapełnia istotną lukę w tej dziedzinie badań nad prawem administracyjnym. Przez całe dziesięciolecia był to bowiem w Polsce temat zakazany i dopuszczano jedynie opracowania będące wynikiem badań prawnoporównawczych dotyczące publicznych praw podmiotowych w systemach państw Europy Zachodniej (znakomite prace prof. F. Long champsa). Wielu autorów prezentowało pogląd, według którego w tzw. ustroju socjalistycznym kategoria pojęciowa publicznych praw podmiotowych nie istnieje (...)”. Prof. dr hab. Jan Zimmermann, Przedmowa

Spis treści ebooka Publiczne prawa podmiotowe

Wykaz skrótów , str. 13
Przedmowa , str. 19
Słowo wstępne , str. 21
Część pierwsza
TEORIA PUBLICZNYCH PRAW PODMIOTOWYCH
Rozdział I
Prawa podmiotowe in genere w polskiej nauce prawa , str. 27
Rozdział II
Publiczne prawa podmiotowe w polskiej nauce prawa , str. 41

Uwagi ogólne , str. 41
Nauka prawa w pierwszej połowie XX w. , str. 50
Nauka prawa w Polsce socjalistycznej , str. 63
Współczesna nauka prawa , str. 76
Uwagi końcowe , str. 82

Rozdział III
Kategorie pojęciowe zbliżone do pojęcia publicznych praw podmiotowych , str. 85

Uwagi ogólne , str. 85
Uznanie administracyjne , str. 86
2.1. Uwagi ogólne , str. 86
2.2. Współczesne rozumienie uznania , str. 87
A. Poglądy prezentowane w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego , str. 87
B. Poglądy doktryny na zagadnienie uznania administracyjnego , str. 90
C. Normatywny charakter uznania administracyjnego , str. 93
2.3. Uwagi końcowe , str. 99
Klauzule generalne , str. 101
3.1. Uwagi ogólne , str. 101
3.2. Klauzule generalne a normy prawne o charakterze ogólnym , str. 104
3.3. Klauzule generalne zasad współżycia społecznego i słuszności , str. 107
A. Klauzula generalna zasad współżycia społecznego , str. 108
B. Klauzula generalna słuszności , str. 110
3.4. Klauzule generalne interesu publicznego i interesu społecznego , str. 115
A. Pojęcie interesu publicznego w okresie międzywojennym , str. 116
B. Pojęcie interesu ogólnego w okresie powojennym. Klauzula generalna interesu społecznego , str. 118
C. Klauzula generalna interesu publicznego , str. 119
Sytuacja prawna określonego podmiotu , str. 122
Interes prawny , str. 127
5.1. Uwagi ogólne , str. 127
5.2. Pojęcie interesu faktycznego , str. 128
5.3. Pojęcie interesu prawnego , str. 131
5.4. Możliwe konfiguracje interesu prawnego , str. 138
A. „Prawo refleksowe” przysługujące osobie trzeciej , str. 139
B. „Specjalne prawo proszenia” , str. 140

Rozdział IV
Istota publicznych praw podmiotowych , str. 161

Próba skonstruowania definicji publicznych praw podmiotowych , str. 162
1.1. Prawo , str. 162
1.2. Prawo publiczne , str. 162
1.3. Prawo podmiotowe , str. 165
A. Uprawnienie , str. 168
B. Obowiązek , str. 173
C. Kompetencja , str. 174
1.4. Publiczne prawo podmiotowe , str. 176
Charakterystyka publicznych praw podmiotowych , str. 177
2.1. Źródła publicznych praw podmiotowych , str. 177
A. Uwagi ogólne , str. 177
B. Źródła prawa w polskim systemie prawnym , str. 179
C. Źródła prawa administracyjnego , str. 180
D. Kategorie źródeł publicznych praw podmiotowych , str. 187
E. Uwagi końcowe , str. 194
2.2. Podmioty publicznych praw podmiotowych , str. 197
2.2.1. Uwagi ogólne , str. 197
2.2.2. Osoby fizyczne , str. 198
2.2.3. Osoby prawne , str. 199
2.2.4. Państwo , str. 201
2.2.5. Jednostki samorządu terytorialnego , str. 208
2.2.6. Organy administracji , str. 218
2.3. Treść publicznych praw podmiotowych , str. 221
2.3.1. Uwagi ogólne , str. 221
2.3.2. Pojęcie roszczenia , str. 222
2.3.3. Pojęcie roszczenia w prawie administracyjnym , str. 223
2.3.4. Publiczne prawa podmiotowe o treści negatywnej , str. 225
2.3.5. Publiczne prawa podmiotowe o treści pozytywnej , str. 234
2.4. Cel publicznych praw podmiotowych , str. 242
Uwagi końcowe , str. 249

Część druga
REGULACJA PUBLICZNYCH PRAW PODMIOTOWYCH W POLSKIM PORZĄDKU PRAWNYM
Rozdział I
Regulacja publicznych praw podmiotowych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej , str. 253

Uwagi ogólne , str. 253
Prawa jednostki , str. 254
Katalog konstytucyjnych publicznych praw podmiotowych , str. 256
3.1. Prawa wolnościowe , str. 256
3.2. Pozostałe prawa negatywne , str. 257
3.3. Prawa o treści pozytywnej , str. 258
3.4. Prawa-kompetencje , str. 261
3.5. Prawa proceduralne , str. 262
Obowiązki konstytucyjne , str. 262
Wnioski , str. 265

Rozdział II
Szczegółowe regulacje publicznych praw podmiotowych o treści negatywnej , str. 267

Uwagi ogólne dotyczące wolności zrzeszania się i wolności gospodarczej , str. 268
Wolność zrzeszania się , str. 273
2.1. Deklaratywny charakter praw wolnościowych , str. 273
2.2. Podmioty wolnościowych praw podmiotowych , str. 274
A. Osoby fizyczne , str. 274
B. Osoby prawne prawa prywatnego , str. 275
C. Osoby prawne prawa publicznego , str. 276
2.3. Zastosowanie zasady, że co nie jest zakazane, to jest dozwolone , str. 279
2.4. Spoczywający na państwie (jednostkach samorządowych) ciężar dowodu, że w pewnych granicach korzystanie z wolności jest przez prawo zabronione , str. 280
2.5. Wynikające z praw wolnościowych roszczenia do państwa o zaniechanie przez nie ingerencji w sferę uprzednio uznanej wolności, jak i o udzielenie ochrony przed niedozwoloną ingerencją innych podmiotów prawa w sferę wolności jednostki , str. 281
Wolność gospodarcza , str. 284
3.1. Deklaratywny charakter praw wolnościowych , str. 284
3.2. Podmioty wolnościowych praw podmiotowych , str. 285
A. Osoby fizyczne , str. 285
B. Osoby prawne prawa prywatnego , str. 285
C. Osoby prawne prawa publicznego , str. 288
3.3. Zastosowanie zasady, że co nie jest zakazane, to jest dozwolone , str. 293
3.4. Spoczywający na państwie (jednostkach samorządowych) ciężar dowodu, że w pewnych granicach korzystanie z wolności jest przez prawo zabronione , str. 295
3.5. Wynikające z praw wolnościowych roszczenia do państwa o zaniechanie przez nie ingerencji w sferę uprzednio uznanej wolności, jak i o udzielenie ochrony przed niedozwoloną ingerencją innych podmiotów prawa w sferę wolności jednostki , str. 297
3.5.1. Reglamentacja wyłącznie ustawowa , str. 300
3.5.2. Reglamentacja poprzez metody działania administracji publicznej , str. 307
4. Uwagi końcowe , str. 318
Rozdział III
Szczegółowe regulacje publicznych praw podmiotowych o treści pozytywnej , str. 321

Regulacje roszczeń o realizację przez państwo (jednostki samorządu terytorialnego) ustawowych publicznych praw podmiotowych jednostek , str. 322
1.1. Roszczenia o wydanie indywidualnego aktu administracyjnego o oznaczonej treści bądź innego odpowiedniego dokumentu urzędowego , str. 324
1.1.1. Roszczenia o wydanie decyzji administracyjnej o oznaczonej treści , str. 326
1.1.2. Roszczenia o wydanie innego niż decyzja aktu administracyjnego o oznaczonej treści bądź odpowiedniego dokumentu urzędowego , str. 333
1.2. Roszczenia o określone zachowanie (świadczenie) państwa (wspólnoty samorządowej) niezależne od faktu wydania aktu administracyjnego bądź innego dokumentu urzędowego , str. 339
1.2.1. Roszczenia o określone aktywne zachowanie państwa (wspólnoty samorządowej) , str. 342
1.2.2. Roszczenia o zachowanie państwa (wspólnoty samorządowej) polegające na znoszeniu określonej aktywności jednostek , str. 350
1.3. Roszczenia obywateli o uczestnictwo we władczej działalności państwa , str. 357
1.3.1. Roszczenia o udział w procesie tworzenia prawa , str. 357
1.3.2. Roszczenia o uczestniczenie w procesie stosowania prawa , str. 361
1.4. Roszczenia jednostek o ograniczenie w stosunku do nich bądź zwolnienie ich z obowiązków publicznoprawnych obciążających ogół obywateli , str. 362
Regulacje roszczeń wynikających z publicznych praw podmiotowych uzyskanych przez jednostki na skutek władczej działalności administracji , str. 364
Regulacje roszczeń państwa (wspólnot samorządowych) o wykonanie przez jednostki ciążących na nich z mocy prawa obowiązków publicznoprawnych , str. 367
3.1. Roszczenia o wypełnienie obowiązku określonego aktywnego zachowania , str. 369
3.2. Roszczenia o wypełnienie przez obywateli obowiązku znoszenia określonych działań państwa lub jednostek samorządu terytorialnego , str. 376
Regulacje roszczeń państwa o wykonanie obowiązków publicznoprawnych obciążających jednostki na skutek władczej działalności administracji publicznej , str. 377
4.1. Roszczenia wynikające z publicznych praw podmiotowych państwa do udostępniania części swojej podmiotowości publicznoprawnej innym podmiotom , str. 379
4.2. Roszczenia o realizację określonych czynności, na których dokonanie państwo (wspólnota samorządowa) wyraziło zgodę w formie zezwolenia , str. 388
4.3. Roszczenia wynikające z publicznych praw podmiotowych państwa do władczej ingerencji w prawa podmiotowe innych podmiotów , str. 392
4.4. Roszczenia o wypełnianie przez jednostki innych obowiązków powstałych w wyniku władczej działalności administracji , str. 398
Regulacje wzajemnych roszczeń państwa i jednostek samorządowych , str. 405
Wnioski , str. 406

Część trzecia
OCHRONA PUBLICZNYCH PRAW PODMIOTOWYCH W POLSKIM PORZĄDKU PRAWNYM

Uwagi ogólne , str. 411
Prawo do sądu , str. 419
Ochrona publicznych praw podmiotowych obywateli w obowiązującym modelu sądownictwa administracyjnego , str. 427
3.1. Uwagi ogólne , str. 427
3.2. Konstrukcja legitymacji skargowej , str. 434
3.3. Zasady orzekania , str. 439
3.4. Kompetencje sądu , str. 449
Ochrona publicznych praw podmiotowych obywateli a instytucja skargi konstytucyjnej , str. 455
4.1. Zakres przedmiotowy , str. 456
4.2. Podstawy skargi konstytucyjnej , str. 465
4.3. Przedmiot ochrony , str. 470
Prawo występowania do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie praw i wolności naruszonych działaniem władz publicznych , str. 475
5.1. Przedmiot ochrony , str. 475
5.2. Środki działania i kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 476
5.3. Charakter ochrony , str. 478
Prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej , str. 483
6.1. Działanie „organu władzy publicznej” , str. 484
6.2. Działanie „niezgodne z prawem” , str. 485
6.3. Prawo do wynagrodzenia szkody , str. 486
Uwagi końcowe , str. 487

Zakończenie , str. 489
Literatura , str. 491