ebook Racjonalność i komunikacja Tomasz Maślanka

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2011

Celem niniejszej książki jest ukazanie filozoficznych podstaw, na których wspiera się teoria komunikacji Habermasa. Istotę teoretycznego zamysłu twórcy Teorii działania komunikacyjnego należy, jak się zdaje, ująć w kategoriach zmiany paradygmatu, o czym zresztą przekonany jest sam jej autor. Nie chodzi przy tym o to, by posługiwać się tym wieloznacznym terminem w jakimś bardzo mocnym sensie, co mogłoby zostać uznane za podejrzaną i gołosłowną deklarację zasadniczych zmian w obrębie filozoficznego dyskursu. Używanie terminu paradygmat jest zasadne z kilku powodów.

Po pierwsze, chodzi o wyraźne uwypuklenie odejścia od tradycji filozofii świadomości. Po drugie – o wskazanie, że szczegółowa i zarazem krytyczna analiza złożonych relacji pomiędzy podmiotami życia społecznego wymaga zasadniczo nowego podejścia. Po trzecie wreszcie, komunikacyjna teoria racjonalności, łącząca dwa dobrze już ugruntowane w naukach społecznych paradygmaty – systemowy oraz Lebenswelt, wskazując na fundamentalne znaczenie racjonalności komunikacyjnej, wyznacza ramy konceptualne nowej teorii działania, na tyle odmiennej od swych poprzedniczek, że można tu mówić o zmianie paradygmatu.

Działanie, mówiąc najogólniej, w komunikacyjnie ustrukturowanym wymiarze intersubiektywności przestaje być dla podmiotów działaniem w oparciu o własny tylko świat wewnętrzny, lecz czerpie pojęcia, sensy, cele, motywacje i wyobrażenia z obszaru wspólnego wszystkim istotom uspołecznionym.

Tomasz Maślanka

Spis treści ebooka Racjonalność i komunikacja

Wprowadzenie 7

Rozdział I. Sfera publiczna jako przestrzeń komunikacji społecznej. Próba osadzenia teorii społecznej w epistemologii 25

Rozdział II. Teoria komunikacji wobec sporów filozoficznych nowożytności 43

2.1. Problem rozumienia znaczeń 43
2.2. Teoria komunikacji Jürgena Habermasa i hermeneutyka filozoficzna Hansa-Georga Gadamera 49
2.3. Teoria komunikacji Jürgena Habermasa i teoria systemów Niklasa Luhmanna 73

Rozdział III. Teoria działania komunikacyjnego 86

3.1. Teoria działania komunikacyjnego jako teoria racjonalności 86
3.2. Czynności językowe jako powszechne reguły działających komunikacyjnie 105
3.3. Teoria racjonalizacji Maxa Webera w uje˛ciu Ju¨rgena Habermasa 117
3.4. George Herbert Mead i zmiana paradygmatu w naukach społecznych 134
3.5. Autorytet sacrum a autorytet powszechnej zgody 148
3.6. Dwa paradygmaty – teoria komunikacji pomiędzy systemem a światem życia 153
3.7. Pomiędzy systemem a światem życia – słabości teorii systemowo-funkcjonalnej Talcotta Parsonsa 171
3.8. Media sterowania i technicyzacja świata życia 181
3.9. Uwagi krytyczne 186

Rozdział IV. Prawda i podmiot w perspektywie komunikacyjnej 193

4.1. Problem prawdy a spełnianie roszczeń ważnościowych 193
4.2. Problem podmiotu w teorii komunikacji 198

Zakończenie 207

Bibliografia 217
Indeks osób 223