ebook Rasy zwierząt gospodarskich Stanisław Jasek, Janusz Maciejowski, Bolesław Nowicki

Spis treści ebooka Rasy zwierząt gospodarskich

Wstęp 13
Geograficzne rozmieszczenie zwierząt gospodarskich w świecie 16
Przodkowie zwierząt gospodarskich 25
Przodkowie bydła 25
Tur duży (Bos taurus primigenius) 25
Tur krótkorogi (Bos taurus brachyceros) 26
Przodkowie owiec 26
Muflon europejski (Ovis musimon) 27
Muflon stepowy (Ovis musimon arcal) 27
Argali (Ovis ammon) 27
Owca kanadyjska (Ovis canadensis) 27
Przodkowie kóz 28
Koza śruboroga (Capra falconeri) 28
Koza bezoarowa (Capra aegagrus) 28
Koziorożec alpejski (Capra ibex ibex) 28
Przodkowie koni 29
Koń Przewalskiego (Equus caballus przewalskii) 29
Tarpan (Equus caballus gmelini) 29
Przodkowie świń 29
Dzik (Sus scrofa) 29
Przodkowie ptaków domowych 30
Kur bankiwa (Gallus gallus) 30
Indyk zwyczajny (Meleagris gallopavo) 30
Perlica zwyczajna (Numida meleagris) 31
Gołąb skalny (Columba livia) 31
Krzyżówka (Anas platyrhynchos) 31
Piżmówka amerykańska (Cairina moschata) 32
Gęś gęgawa (Anser anser) 32
Przodkowie zwierząt futerkowych 32
Lis pospolity (Vulpes vulpes) 32
Lis polarny (Alopex lagopus) 33
Jenot (Nyctereutes procyonoides) 33
Norka amerykańska (Mustela vison) 33
Nutria (Myocastor coypus) 33
Królik dziki (Oryctolagus cuniculus) 33
Szynszyla mała (Chinchilla laniger) 34
Skutki udomowienia i genetycznego doskonalenia zwierząt 35
Kryteria ujmowania ras zwierząt gospodarskich w typy użytkowe 36
1. Bydło 39
1.1. Typ użytkowy mięsny 39
Rasy bydła typu mięsnego 40
Aberdeen angus 40
Hereford 40
Shorthorn 41
Blonde d’Aquitaine 42
Charolaise 42
Limousine 43
Salers 43
Błękitna belgijska (Witblauw ras van België) 44
Droughtmaster 44
Chianina 45
Piemoncka (Piemontese) 45
Romagnola 45
Czarna walijska (Welsh Black) 46
Galloway 46
Szkocka górska (Highland) 47
Teksaska długoroga (Texas Longhorn) 47
Zebu (Bos indicus) 48
Cattalo 48
Beefalo 48
1.2. Typ użytkowy mleczny 49
Rasy bydła typu mlecznego 49
Holsztyńsko-fryzyjska (Holstein-Friesian, hf) 49
Polska holsztyńsko-fryzyjska (PHF) 51
Jersey 52
Guernsey 53
Ayrshire 54
Shorthorn mleczny (Dairy Shorthorn) 54
Angler 55
Duńska czerwona (Rødt Dansk Malkekvaeg) 55
Jarosławska (Jarosławskaja poroda) 56
Kostromska (Kostromskaja poroda) 56
Brunatna szwajcarska (Braunvieh) 56
1.3. Typ kombinowany o dwukierunkowej użytkowości 57
Rasy bydła typu mięsno-mlecznego 57
Czarno-biała holenderska (HF Zwartbonte) 57
Czerwono-biała holenderska (HF Roodbonte) 58
Czarno-biała niemiecka (Deutsche Schwarzbunte) 58
Czerwono-biała niemiecka (Deutsche Rotbunte) 59
Hinterwelderska (Hinterwälder) 59
Forderwelderska (Vorderwälder) 60
Polska czarno-biała (ZB) 60
Polska czerwono-biała (ZR) 61
Białogrzbieta 61
Kriolska (Criolla) 62
Rasy bydła typu mleczno-mięsnego 62
Normandzka (La race Normande) 62
Parteneska (La race Parthenaise) 63
Groningen (Groninger Blaarkopras) 63
Żółta niemiecka (Deutsches Gelbvieh) 64
Czerwono-biała belgijska (Witroodras) 64
Maine-anjou 65
Polska czerwona (pc) 65
Pincgauska (Pinzgauer) 66
Abondance 66
Montbeliarde 67
Dexter 67
1.4. Typ wszechstronnie użytkowy 68
Rasy bydła typu wszechstronnie
użytkowego 68
Simentalska 68
Siwa tyrolska (Tiroler Grauvieh) 69
Tuxer 69
Eringer 70
Czeska pstra (Česke strakate plemeno) 70
Padańska (Bianca val Padana) 71
Watussi 71
1.5. Typ użytkowy roboczy 72
Rasy bydła typu roboczego 72
Siwa stepowa węgierska 72
2. Owce 73
2.1. Typ użytkowy cienkorunny 73
Rasy owiec typu cienkorunnego 75
Merynos południowoafrykański 75
Merynos krajowy południowoafrykański 75
Merynos mięsny południowoafrykański 76
Rambouillet amerykański 76
Merynoprekos 77
Merynos polski 77
Merynos krajowy niemiecki (Merinolandschaf) 78
Merynosy barwne 78
2.2. Typ użytkowy mięsny 79
Rasy owiec typu mięsnego 80
Southdown 80
Suffolk 81
Hampshire down 82
Oxford down 82
Jacob 83
Texel 83
Beltex (Texel DM) 84
Czarnogłówka 84
Dorset rogaty i bezrogi (Dorset Horn i Poll Dorset) 85
North country cheviot 85
Cambridge 86
Ile de France 86
Berrichon du cher 87
Charmoise 87
Charollais 88
Vendeen 88
2.3. Typ użytkowy długowełnisty 89
Rasy owiec typu długowełnistego 89
Bluefaced leicester 89
Border leicester 90
Romney marsh (kent) 91
Lincoln 91
2.4. Typ użytkowy o wełnie krzyżówkowej 92
Rasy owiec o wełnie krzyżówkowej 92
Corriedale 92
Polska owca nizinna 92
Leine 93
Reńska (Rhönschaf) 94
Niemiecka owca górska (Deutsches Bergschaf) 94
Brunatna owca górska (Braunes Bergschaf) 95
Czarnobrązowa owca górska (Schwarzbraunes Bergschaf) 95
Fryzyjska 95
Lacaune 96
Niebieska z Maine (Bleu du Maine) 97
Rouge de l’Quest 97
Polska owca długowełnista 98
Owca olkuska 98
Zwartbles 99
2.5. Owce o wełnie mieszanej (dywanowej) 99
2.5.1. Owce typowe dwuokrywowe 100
Rasy owiec typowych dwuokrywowych 100
Polska owca górska 100
Świniarka 101
Walliserska czarnonosa (Walliser Schwarznasenschaf) 101
Górska owca południowej Walii (South Wales Mountain Sheep) 102
Szkocka czarnogłówka (Scottish Blackface) 102
Drysdale 103
Awassi 103
Chios 104
Karagouniki 104
2.5.2. Owce kożuchowe 105
Rasy owiec kożuchowych 105
Fińska 105
Romanowska 106
Wrzosówka 107
Wrzosówka siwa niemiecka (Graue gehörnte Heidschnucke) 108
2.5.3. Owce smuszkowe 108
Rasy owiec smuszkowych 108
Karakuł 108
2.6. Owce szerstne 109
Rasy owiec szerstnych 109
Perska czarnogłówka (Blackhead Persian) i owca somalijska 109
Dorper 110
Saint croix 111
Barbados czarnobrzuchy (Blackbelly Barbados) 111
Kameruńska 112
Nolana 112
3. Kozy 113
3.1. Typ użytkowy mleczny 113
Rasy kóz typu mlecznego 113
Saaneńska (Saanen) 113
Toggenburska (Toggenburger) 114
Alpejska francuska (Francaise Alpine) 115
Poitouska (Poitevine) 115
Alpejska brytyjska (British Alpine) 115
Saaneńska brytyjska (British Saanen) 116
Toggenburska brytyjska (British Toggenburg) 116
Złota gernsejska (Golden Guernsey) 116
Appencelska (Appenzeller) 117
Anglo-nubijska (Anglo-Nubian) 117
Biała szlachetna niemiecka (Deutsche weisse Edelziege) 118
Barwna szlachetna niemiecka (Deutsche bunte Edelziege) 118
Murciana-granadina 118
Malagueña 119
3.2. Typ użytkowy mięsny 119
Rasy kóz typu mięsnego 119
Burska (Boer) 119
Afrykańska karłowata 120
Pygmy 120
3.3. Typ użytkowy wełnisty 121
Rasy kóz typu wełnistego 121
Angorska 121
3.4. Typ użytkowy puchowy 122
Rasy kóz typu puchowego 122
Kaszmirska 122
3.5. Typ wszechstronnie użytkowy 122
Rasy kóz typu wszechstronnie użytkowego 122
Turyńska leśna (Thüringer Waldziege) 122
Walliserska czarnoszyjna (Walliser Schwarzhalsziege) 123
Syryjska 123
Biała uszlachetniona 124
Barwna uszlachetniona 124
Karpacka 125
4. Konie 126
4.1. Typ użytkowy wierzchowy 126
Rasy koni typu wierzchowego 127
Czysta krew arabska 127
Pełna krew angielska (Thoroughbred) 129
Achałtekińska (Achałtekinskaja poroda) 130
Trakeńska 131
Quarter horse 131
Szlachetna półkrew (sp) 132
4.2. Typ użytkowy pospiesznopociągowy 132
Rasy koni typu pospiesznopociągowego 132
Kłusak orłowski (Orłowskij rysak) 132
Kłusak amerykański (Standardbred) 133
Kłusak francuski (Trotteur Francais) 134
4.3. Typ wszechstronnie użytkowy 134
Rasy koni typu wszechstronnie użytkowego 135
Oldenburska (Oldenburger) 135
Śląska 136
Wielkopolska 137
Małopolska 138
Kladrubska (Kladrubský) 138
Döle 139
Fryburska (Freiberger) 139
Hanowerska (Hannoveraner) 140
4.4. Typ użytkowy roboczy – stępaki 140
Rasy koni typu roboczego 141
Shire 141
Bulońska (Boulonnaise) 141
Percheron 142
Bretońska (Breton) 143
Ardeńska (Ardennaise) 143
Suffolk 144
Włodzimierska (Włodimirskaja poroda) 144
4.5. Typ użytkowy juczny – kuce 144
Rasy koni typu jucznego 145
Fiording 145
Haflinger 145
Mur-insulan 146
Kuc szetlandzki (Shetland Pony) 146
Kuc walijski (Welsh Pony, Welsh Cob) 147
Kuc niuforesteński (New Forest Pony) 148
Kuc dartmurski (Dartmoor Pony) 148
Kuc islandzki (Island Pony) 148
Kuc feliński 149
Konik polski 149
Huculska 150
5. Świnie 151
5.1. Typ mięsny 151
Rasy świń typu mięsnego 152
Wielka biała angielska (Large White) 152
Niemiecka biała szlachetna (Deutsches Edelschwein) 152
Wielka biała polska (wbp) 153
Duńska krajowa uszlachetniona (Dansk Landrace) 154
Szwedzka krajowa uszlachetniona (Svensk Landras) 154
Niemiecka krajowa (Deutsche Landrasse) 155
Belgijska krajowa (Landrace Belge) 155
Polska biała zwisłoucha (pbz) 156
Złotnicka biała (złb) 157
Duroc 157
Hampshire 158
Pietrain (Le Porc Belge de Pietrain) 159
5.2. Typ tłuszczowo-mięsny 160
Rasy świń typu tłuszczowo-mięsnego 160
Puławska (puł) 160
5.3. Typ słoninowy 161
Rasy świń typu słoninowego 162
Mangalica 162
Złotnicka pstra (złp) 162
5.4. Typ smalcowy 163
Rasy świń typu smalcowego 163
Wietnamska 163
6. Drób 164
6.1. Kury 164
6.1.1. Typ użytkowy nieśny lekki 164
Rasy kur typu nieśnego lekkiego 165
Leghorn 165
Minorka 165
6.1.2. Typ użytkowy nieśny średnio ciężki (ogólnoużytkowy) 165
Rasy kur typu nieśnego średnio ciężkiego (ogólnoużytkowego) 166
Zielononóżka kuropatwiana 166
Żółtonóżka kuropatwiana 166
Gołoszyjka 166
Rhode island red 167
New hampshire 168
Sussex 168
Plymouth rock 169
White rock 169
Faverolle 170
Polbar 170
6.1.3. Typ użytkowy mięsny (ciężki) 171
Rasy kur typu mięsnego (ciężkiego) 171
Dominant white cornish 171
Brahma 172
Cochin 173
Orpington 173
6.1.4. Kury ozdobne 174
Rasy kur ozdobnych 174
Jedwabista (silkie) 174
6.1.5. Bojowce 174
Rasy bojowców 174
Bojowiec malajski 174
6.2. Indyki 175
6.2.1. Typ lekki (mini) 175
Rasy indyków typu lekkiego 175
Beltsville 175
6.2.2. Typ średni (midi) 176
Rasy indyków typu średniego 176
Bronz szerokopierśny (Broad Breasted Bronz) 176
Biały szerokopierśny (Broad Breasted White) 176
6.2.3. Typ ciężki (maksi) 177
6.3. Perlice 177
6.4. Przepiórka japońska 178
6.5. Gołębie 178
6.5.1. Gołębie mięsne 178
Rasy gołębi mięsnych 179
King 179
Kurak maltański 179
Olbrzym rzymski 180
Strasser 180
Ryś polski 181
Wrocławski mięsny 181
6.5.2. Gołębie sportowe 182
Rasy gołębi sportowych 182
Pocztowy 182
6.5.3. Gołębie ozdobne 183
Rasy gołębi ozdobnych 183
Garłacz pomorski 183
Karier angielski 184
Pawik angielski 184
Krótkodzioby polski – szek 185
Turkot bucharski 185
6.6. Strusie, emu i nandu 186
Strusie 186
Emu 186
Nandu szare 187
6.7. Kaczki 187
6.7.1. Typ nieśny 187
Rasy kaczek typu nieśnego 187
Biegus indyjski (Indian Runners) 187
Kahki campbell 188
6.7.2. Typ ogólnoużytkowy 188
Rasy kaczek typu ogólnoużytkowego 188
Pekin 188
Orpington 189
Saksońska 189
6.7.3. Typ mięsny 190
Rasy kaczek typu mięsnego 190
Aylesbury 190
Rouen 190
Kaczka piżmowa 190
6.8. Gęsi 191
Rasy gęsi 192
Pomorska 192
Włoska biała 192
Kubańska 193
Szara landejska 193
Słowacka biała 194
Czeska biała 194
Tuluska 194
7. Zwierzęta futerkowe 196
7.1. Lisy pospolite 196
Odmiany lisów pospolitych 197
Srebrzysty 197
Płomienisty 197
Krzyżak srebrzysty 197
Platynowy 198
Białoszyjny 199
Pastelowy (polski pastel) 199
Złocisty (opalowy) 199
Platynopastelowy 200
Płomienistopastelowy 200
7.2. Lisy polarne 201
Odmiany lisów polarnych 201
Niebieski 201
Niebieski białopyski 201
Cienisty (shadow) 202
Biały 202
7.3. Jenoty 203
Odmiany jenotów 203
Srebrzystoszary 203
Brunatnozłocisty 203
Biały 203
Plamisty 204
7.4. NorkI 204
Odmiany norek 205
Standard 205
Pastelowa 205
Platynowa srebrzystoniebieska 205
Platynowa stalowoniebieska 206
Standard plamista 206
7.5. Tchórze hodowlane 207
Odmiany tchórzy hodowlanych 207
Standard 207
7.6. Nutrie 207
Odmiany nutrii 208
Standard 208
Bursztynowozłocista 208
Czarna dominująca 208
Biała niealbinotyczna 209
Grenland 209
Stalowosrebrzysta 209
Perłowa 210
Mozaikowa o umaszczeniu grenland 210
7.7. Króliki 210
Rasy królików 211
Olbrzym belgijski 211
Baran francuski 211
Olbrzym srokacz 211
Nowozelandzki biały 212
Nowozelandzki czerwony 212
Kalifornijski 212
Biały termondzki 213
Srebrzysty francuski 213
Niebieski wiedeński 213
Czarny podpalany 213
Reks 214
Holenderski 214
Angorski 214
7.8. Szynszyle 215
Odmiany szynszyli 215
Standard 215
Czarna aksamitna 215
Białe 216
Beżowe 216
Podziękowania 217
Literatura 219
Wykaz skrótów 221
Indeks gatunków i ras 222