ebook Rosyjska myśl strategiczna i potencjał militarny w XXI wieku

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2018

Wygłoszone 31 grudnia 1999 r. orędzie Borysa Jelcyna i przekazanie władzy Władimirowi Putinowi jest symbolicznym początkiem procesu odbudowy pozycji Rosji jako mocarstwa. Putin rozpoczął modernizację i centralizację państwa, bazując na klasycznych założeniach myślenia strategicznego. Jakie to były założenia? Co jest zasadniczym celem rosyjskiej polityki? Jakie działania mają doprowadzić do jego realizacji? Jakie obszary strategiczne zostały uznane za kluczowe? W jakim stopniu rosyjska polityka jest skuteczna?
Problematyka rosyjskiej polityki oraz prezentacja rosyjskiego potencjału militarnego stanowi ważny element polskich badań politologicznych i w naukach o bezpieczeństwie oraz obronności. Autorzy przyjrzeli się uwarunkowaniom i sposobom osiągania celów strategicznych przez Federację Rosyjską oraz sposobom wykorzystania potencjału militarnego, w oparciu o przyjęte założenia strategiczne i komplementarnie budowane strategie sektorowe. Przedstawili swoje analizy i oceny zachodzących przekształceń i podejmowanych działań, omówili najważniejsze zapisy rosyjskich dokumentów strategicznych i skorelowali je z wybranymi procesami polityczno-militarnymi i gospodarczymi.
W ramach wprowadzenia przedstawiono uwarunkowania rosyjskiej szkoły myślenia strategicznego oraz jej dorobek. Następne rozdziały prezentują autorskie oceny efektywności realizacji kolejnych etapów rosyjskiej great strategy od 2000 do połowy 2017 r. Zbudowane są według podobnego schematu: analiza kształtu rosyjskiej polityki bezpieczeństwa na tle uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych, ocena roli i sposobu wykorzystania potencjału militarnego, ocena przeobrażeń myśli wojskowej, ocena kierunków rozwoju rosyjskich sił zbrojnych. Ostatnie trzy rozdziały poświęcone zostały rosyjskiej strategii w odniesieniu do Ukrainy i międzynarodowym konsekwencjom kryzysu ukraińskiego.
Książka będzie doskonałą pomocą dla studentów historii, politologii, stosunków międzynarodowych, obronności i bezpieczeństwa oraz szkół wojskowych. Może być również interesującą lekturą dla pasjonatów wojskowości, strategii i militariów, a także współczesnej Rosji.
Jest to spójne, zamknięte studium przemian, jakim podlegają rosyjskie siły zbrojne i założenia oraz metody ich wykorzystania w pierwszych dekadach XXI wieku. Bardzo dokładnie udokumentowano przekształcenia w poszczególnych rodzajach sił zbrojnych – zarówno na płaszczyźnie organizacyjnej, jak i sprzętowej. Równie ważne jest zdefiniowanie współczesnej sytuacji militarno-politycznej Federacji Rosyjskiej. Zajęcie Krymu i inne działania militarne wobec Ukrainy określiły sytuację polityczną i militarną w regionie na długie lata, udowadniając przy tym, że Rosja przekształciła siły zbrojne z odziedziczonego po ZSRR kolosa na glinianych nogach w skuteczne narzędzie o skalowalnych możliwościach użycia.
Juliusz Sabak
ekspert ds. Bezpieczeństwa i Techniki Wojskowej, portal Defence24.pl

Spis treści ebooka Rosyjska myśl strategiczna i potencjał militarny w XXI wieku

Wstęp 11

Rozdział 1 15
Rosyjska i radziecka myśl wojskowa jako determinaty współczesnej strategii bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej (Daniel Kasprzycki) 15
1.1. Kształtowanie się myśli wojskowej 15
1.1.1. Czynniki kształtujące rosyjską myśl wojskową 19
1.1.2. Militarne dzieje Rosji 26
1.2. Ewolucja rosyjskiej myśli wojskowej w XX w. 30
1.2.1. Kształtowanie się radzieckiej myśli wojskowej w latach 1918–1945 30
1.2.2. Radziecka myśl wojskowa ery Układu Warszawskiego 34
1.3. Rosyjska myśl wojskowa w latach 90. XX w. 47

Rozdział 2 50
Polityka bezpieczeństwa i doktryna obronna Federacji Rosyjskiej na przełomie XX i XXI w. (Piotr Mickiewicz) 50
2.1. Uwarunkowania wewnętrzne rosyjskiej polityki bezpieczeństwa na przełomie XX i XXI w. 50
2.1.1. Kształtowanie się systemu politycznego państwa 51
2.1.2. System bezpieczeństwa a rozwiązania ustrojowe Federacji Rosyjskiej 54
2.2. Ewolucja rosyjskiej strategii państwowej w latach 2000–2008 60
2.3. Redefinicja polityki bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. 78

Rozdział 3 97
Analiza strategiczna – kierunki rozwoju rosyjskich sił zbrojnych i floty wojennej w latach 1991–2008 (Henryk Sołkiewicz, Tomasz Szubrycht) 97
3.1. Kierunki rozwoju rosyjskich sił lądowych i powietrznych 97
3.1.1. Wojska Lądowe (WL) 98
3.1.2. Wojska Powietrznodesantowe (WPD) 102
3.1.3. Piechota Morska (PM) 104
3.1.4. Siły Powietrzne i Obrony Powietrznej (SPiOP) 106
3.2. Kierunki rozwoju rosyjskich sił morskich w latach 1991–2008 108
3.2.1. Flota Północna (FP) 109
3.2.2. Flota Bałtycka (FB) 113
3.2.3. Flota Czarnomorska (FCz) 116
3.2.4. Flota Oceanu Spokojnego (FOS) 119
3.2.5. Flotylla Kaspijska (FKasp) 123

Rozdział 4 129
Ewolucja rosyjskiej polityki bezpieczeństwa i doktryny obronnej w drugiej dekadzie XXI w. (Piotr Mickiewicz) 129
4.1. Przeobrażenia rosyjskiej strategii państwowej w latach 2008–2012 130
4.1.1. Polityczne i ekonomiczne cele Rosji w środowisku międzynarodowym w latach 2008–2012 133
4.1.2. Sposób realizacji celów politycznych i ekonomicznych w latach 2008–2012 139
4.2. Redefinicja celów rosyjskiej polityki po 2012 r. 147
4.3. Cele strategiczne oddziaływania międzynarodowego Rosji w drugiej dekadzie XXI w. 150
4.3.1. Przeobrażenia rosyjskiej polityki wobec Europy 150
4.3.2. Azja w polityce Rosji 154
4.4. Ewolucja doktryn bezpieczeństwa w latach 2008–2013 161
4.4.1. Rosyjska strategia bezpieczeństwa w latach 2008–2012 161
4.4.2. Bezpieczeństwo międzynarodowe i formy jego kształtowania w koncepcjach polityki zagranicznej po 2012 r. 171

Rozdział 5 176
Analiza strategiczna – proces reorganizacji rosyjskich sił zbrojnych w latach 2009–2014 (Henryk Sołkiewicz, Tomasz Szubrycht) 176
5.1. Reorganizacja Wojsk Lądowych 178
5.2. Reorganizacja Sił Powietrznych i Obrony Powietrznej 179
5.3. Reorganizacja Wojsk Powietrznodesantowych 182
5.4. Zmiany w rosyjskich Siłach Morskich w latach 2008–2014 185
5.4.1. Flota Północna 186
5.4.2. Flota Oceanu Spokojnego 188
5.4.3. Flota Bałtycka 189
5.4.4. Flota Czarnomorska 190
5.4.5. Flotylla Kaspijska 192
5.4.6. Śródziemnomorska Eskadra Operacyjna 192

Rozdział 6 195
Rosyjska myśl wojskowa i jej przeobrażenia w kontekście zmiany zagrożeń i sposobów wykorzystania potencjału militarnego w XXI w. (Daniel Kasprzycki) 195
6.1. Rosyjska myśl wojskowa wobec zmian formuł prowadzenia działań zbrojnych w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. 196
6.1.1. Główne założenia rosyjskiej wizji „nowej wojny” początku XXI w. 196
6.1.2. Działania konwencjonalne i formuła wykorzystania potencjału jądrowego w rosyjskiej myśli wojskowej XXI w. 202
6.2. Działania operacyjne rosyjskich sił konwencjonalnych jako determinanta koncepcji prowadzenia działań zbrojnych oraz planów modernizacji armii 206
6.2.1. Interwencja czeczeńska i konflikt z Gruzją jako podstawa analityczna rosyjskich programów modernizacyjnych 207
6.2.2. Państwowe programy rozwoju uzbrojenia jako sposób modernizacji technicznej sił zbrojnych 218
6.3. Istota wojny nowej generacji w rosyjskiej myśli wojskowej po 2013 r. 226
6.3.1. Sposób prowadzenia wojny nowej generacji 228
6.3.2. Instrumentarium Soft power i wojny informacyjnej w rosyjskich działaniach militarnych 231
6.3.3. Wizje wykorzystania sil specjalnych w rosyjskiej myśli wojskowej po 2013 r. 237

Rozdział 7 242
Analiza strategiczna – kierunki transformacji rozwoju rosyjskich sił zbrojnych na w latach 2014–2017 (Henryk Sołkiewicz, Tomasz Szubrycht) 242
7.1. Wizja wykorzystania rosyjskich sił specjalnych w osiąganiu celów strategicznych 242
7.2. Kierunki transformacji rozwoju rosyjskich sił zbrojnych w latach 2014–2017 252
7.3. Kierunki transformacji rosyjskich sił morskich 257

Rozdział 8 262
Praktyczna realizacja wojny nowej generacji. Casus Ukrainy Wschodniej i aneksji Krymu (Daniel Kasprzycki, Cezary Pawlak) 262
8.1. Koncepcja działań hybrydowych w rosyjskiej doktrynie wojskowej 262
8.2. Anatomia działań hybrydowych na wschodzie Ukrainy 265
8.3. Rosyjskie kalkulacje polityczne jako determinanta działań hybrydowych wobec Ukrainy 272
8.4. Aneksja Krymu jako przykład militarnej operacji hybrydowej 278

Rozdział 9 281
Ewolucja doktryn bezpieczeństwa po zajęciu Krymu (Piotr Mickiewicz) 281
9.1. Strategiczne znaczenie aneksji Krymu dla rosyjskiej polityki bezpieczeństwa 281
9.2. Polityka bezpieczeństwa Rosji w sytuacji geopolitycznej w 2015 r. 286
9.2.1. Założenia strategii obronnej Federacji Rosyjskiej 287
9.2.2. Bezpieczeństwo społeczno-ekonomiczne i kreowanie procesów rozwojowych jako cel rosyjskiej polityki bezpieczeństwa 292
9.2.3. Oddziaływanie międzynarodowe jako instrument polityki bezpieczeństwa Rosji 299
9.3. Militaryzacja Krymu, regionu bałtyckiego i Arktyki jako element polityki bezpieczeństwa 302

Zakończenie 311

Aneks 315

Wybór dokumentów i literatury przedmiotu 316

Indeks nazwisk 319

Spis map, tabel i schematów 321

Резюме 329

Summary 332

O Autorach 335