ebook Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci Maria Kaczmarek, Napoleon Wolański

Spis treści ebooka Rozwój biologiczny człowieka od poczęcia do śmierci

Spis bloków XIII
Symbole i skróty XV
1. Rozwój jako przedmiot badań naukowych 1

2. Aspekty rozwoju 9

3. Czynniki rozwoju osobniczego człowieka 29
Klasyfikacja czynników 29
Czynniki endogenne genetyczne 38
Regulacja ekspresji genów: modyfikacje epigenetyczne 50
Geny homeotyczne i ich rola w regulacji procesów rozwojowych 66
Genotyp a fenotyp: geny a cechy 70
Genetyka cech ilościowych 73
Genetyczne uwarunkowania masy i wielkości 79
Genetyczne uwarunkowanie kształtu ciała i składników tkankowych 80
Genetyczne uwarunkowania właściwości funkcjonalnych 84
Tempo rozwoju a wielkość i masa ciała 86
Kolejność przejawów rozwoju (zjawisko stadialności) 88
Zmiany fenotypowego podobieństwa z wiekiem u osób spokrewnionych 90
Podobieństwo a pokrewieństwo 94
Teoria limitowanego ukierunkowania rozwoju. Sterowanie rozwojem 96
Dobór małżeński a rozwój potomstwa 104
Dobór małżeński 104
Skutki kojarzenia wsobnego i krzyżowego. Homozja i heterozja 106
Tendencja równania do średniej 112
Czynniki endogenne paragenetyczne i pozagenetyczne 117
Genotyp i mechanizmy regulacyjne matki 117
Tryb życia i żywienie matki 128
Właściwości biologiczne rodziców a rozwój dziecka 129
Wpływ uprzednich ciąż matki. Kolejność urodzenia 134
Czynniki egzogenne – modyfikatory 138
Plastyczność fenotypowa 138
Rodzaje zmian przystosowawczych 142
Reaktywność organizmu 146
Wpływ żywienia na rozwój 155
Zaburzenia żywieniowe a stan odżywienia. Niedożywienie 158
Wpływ żywienia w czasie ciąży, karmienia piersią i niemowlęctwa 166
Wpływ żywienia na rozwój dzieci i młodzieży 167
Okresy szczególnej wrażliwości 170
Niedobory pokarmowe (nieprawidłowe żywienie) 171
Rola warunków bytowych 173
Środowisko biogeograficzne 189
Stresory psychospołeczne 203
Wpływ trybu życia na przebieg rozwoju 213
Wpływ aktywności ruchowej 213
Znaczenie snu i odpoczynku 225
Determinanty a modyfikatory 228

4. Rozwój struktury i funkcji w ontogenezie. Mechanizmy rozwoju 243
Aparat ruchu (stabilizująco-lokomocyjny) 247
Rozwój układu kostno-stawowego 247
Rozwój układu mięśniowego, nerwów ruchowych i siły 263
Postawa ciała. Asymetria budowy 279
Rozwój motoryczności człowieka 287
Aparat wegetatywny 297
Rozwój układu oddechowego 297
Drogi oddechowe 299
Płuca 299
Klatka piersiowa. Przepona 303
Funkcje oddechowe 304
Rozwój układu krążenia i krwi 309
Serce 309
Naczynia 313
Krew 314
Rozwój układu pokarmowego 319
Uzębienie 320
Przewód pokarmowy 322
Jama ustna 323
Żołądek 324
Trzustka i wątroba 326
Jelita 327
Przemiana materii i energii 329
Gospodarka wodno-mineralna. Homeostaza 338
Zmiany składu ciała z wiekiem 347
Rozwój układów wydalania 356
Aparat rozrodczy 362
Aparat koordynacyjno-regulacyjny 366
Rozwój narządów zmysłów (receptory i analizatory) 368
Rozwój układu nerwowego 384
Rozwój zachowania i myślenia 396
Układ wydzielania wewnętrznego i czynniki wzrostu 403
Rozwój układu endokrynnego 413
Rola hormonów w organizmie 422
Czynniki wzrostu. Hormonalne kierowanie rozwojem 428
Rozwój odporności organizmu 437
Bariery mechaniczne i chemiczne 438
Bariery immunologiczne 441

5. Etapowość rozwoju 447
Specyfika ontogenezy człowieka na tle innych naczelnych 448
Charakterystyka okresów życia w ontogenezie człowieka 460
Rozwój w środowisku wewnątrzmacicznym 469
Rozwój po urodzeniu: od narodzin do dorosłości 492
Faza bierności (wczesne niemowlęctwo) 492
Faza ekspansji 496
Niemowlęctwo (późny okres niemowlęcy i poniemowlęcy) 496
Okres dzieciństwa 499
Okres młodociany (przedpokwitaniowy) 501
Pokwitanie i dorastanie 502
Rozwój człowieka dorosłego: względna stabilizacja, przekwitanie, etap zmian inwolucyjnych 524
Względna stabilizacja 526
Przekwitanie (klimakterium) 530
Rozwόj progresywny a regres 545
Etap zmian inwolucyjnych (starości) 549
Okresy krytyczne w ontogenezie człowieka i ich związek ze zdrowiem i chorobą 570

6. Dymorfizm płciowy 585

7. Natura zmian rozwojowych w ontogenezie człowieka 595
Nierównomierność i niejednostajność wzrastania. Kiedy dziecko rośnie? 595
Cykle i biorytmy w rozwoju ontogenetycznym człowieka 599
Biorytmy okołodobowe 602
Biorytmy okołomiesięczne 604
Biorytmy sezonowe 604

8. Międzypokoleniowe przemiany przebiegu ontogenezy 613

9. Strategie badań ontogenetycznych człowieka 629
Wybrane zagadnienia z metodologii badań naukowych 629
Proces badawczy 632
Projektowanie badań i problem badawczy 634
Wybór metod badawczych 640
Operacjonalizacja badań 645
Dobór próby 657
Badania empiryczne 664
Analiza danych 665

Słownik wybranych terminów z zakresu rozwoju biologicznego człowieka 683
Piśmiennictwo 709
Skorowidz rzeczowy 721