ebook Rytuał tabu w języku potocznym Ewa Urbaniak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Rok wydania: 2023

Przedmiotem monografii jest zjawisko rytuału tabu stosowanego przez uczestników podczas sekwencji traktujących o tematach tabu. Analiza opiera się na danych empirycznych pozyskanych z transkrypcji codziennych rozmów młodych użytkowników języka polskiego. Prezentowane rozważania mają charakter konwersacyjno-interakcyjny i opierają się na założeniu, że poruszając kwestię tabu, rozmówcy stosują rytuał, o konkretnej strukturze, organizacji i bazujący na określonych mechanizmach językowych. Rytuał tabu umożliwia zatem przeprowadzenie rozmowy zgodnie z powszechnie obowiązującymi normami społeczno-kulturowymi nie zagrażając harmonii interakcyjnej. Cel badania stanowi omówienie poszczególnych elementów na poziomie konwersacyjnym oraz interakcyjnym, takich jak typy granic rytuału, jego wewnętrzny układ czy określone mechanizmy pragmatyczne. W ten sposób rytuał tabu traktowany jest jako szczególny rodzaj sekwencji, wyróżniający się określonymi strukturami i pełniący konkretne funkcje socjopragmatyczne i interpersonalne.

Spis treści ebooka Rytuał tabu w języku potocznym

Przedmowa 9
Rozdział 1
Tabu w antropologii 11
1.1. James George Frazer 15
1.2. Zygmunt Freud 19
1.3. Bronisław Malinowski 24
1.4. Arnold van Gennep 27
1.5. Mary Douglas 29
1.6. Najważniejsze założenia 33
Rozdział 2
Tabu w językoznawstwie 37
2.1. Podejście leksykalno-semantyczne 40
2.2. Podejście socjolingwistyczne 42
2.3. Podejście kognitywno-pragmatyczne 43
2.3.1. Maksymy konwersacyjne Grice’a 46
2.3.2. Teoria relewancji 48
2.3.3. Teoria grzeczności językowej 51
2.3.3.1. Grzeczność językowa i teoria argumentacji 54
Rozdział 3
Rytuał tabu 57
3.1. Założenie nr 1 62
3.1.1. Tematy tabu 64
3.1.2. Gradualność tabu 69
3.2. Założenie nr 2 71
3.2.1. Rytuał interakcyjny 74
3.2.2. Model rytuału tabu 76
3.3. Założenie nr 3 80
3.4. Metoda badania 82

Rozdział 4
Granica rytuału 85
4.1. Granica rozpoczynająca tabu 86
4.1.1. Granica nr 1 87
4.1.2. Granica nr 2 89
4.1.3. Granica nr 3 91
4.2. Granica kończąca rytuał tabu 93
4.2.1. Granica kończąca nr 1 93
4.2.2. Granica kończąca nr 2 97
4.3. Znaczenie fazy liminalnej dla rytuału tabu 98
Rozdział 5
Układ sekwencji rytuału tabu 101
5.1. Sekwencja opowieści z elementami o funkcji fatycznej 106
5.2. Sekwencja typu wywiad 109
5.3. Sekwencja typu wywiad z negatywnym nastawieniem pytanego . . . 112
5.4. Sekwencja tabu jako wtrącenie 114
5.5. Wybór sekwencji tabu 116
Rozdział 6
Struktury fatyczne 119
6.1. Interiekcje 123
6.2. Struktury echo 128
6.2.1. Powtórzenie echo w wypowiedzi odbiorcy 130
6.2.2. Powtórzenie echo w wypowiedzi nadawcy 131
6.3. Komentarz 134
6.4. Dokończenie wypowiedzi 136
6.5. Mechanizmy fatyczne – podsumowanie 137
Rozdział 7
Milczenie, przemilczenie, pauza 139
7.1. Przemilczenie 140
7.2. Milczenie 143
7.3. Pauza 145
7.3.1. Pauzy wypełnione 147
7.3.1.1. Pauzy wypełnione w komunikacie nadawcy 149
7.3.1.2. Pauzy wypełnione jako reakcja odbiorcy 152

Rozdział 8
Śmiech 155
8.1. Nadawca lub odbiorca jako inicjatorzy śmiechu 158
8.2. Śmiech jako akt mowy lub jako pauza wypełniona 160
8.3. Śmiech vs. milczenie 163
Rozdział 9
Wyrażenia towarzyszące 167
9.1. Wulgaryzmy 167
9.2. Wyrażenia eufemistyczne 173
9.2.1. Że tak powiem 174
9.2.2. Jakby 176
9.2.3. Tak zwany 176
9.3. Wyrażenia towarzyszące – podsumowanie 177
Podsumowanie 179
Bibliografia 189