ebook Ryzyko samobójstwa u młodzieży Agnieszka Gmitrowicz, Marta Makara-Studzińska, Anita Młodożeniec

Spis treści ebooka Ryzyko samobójstwa u młodzieży

Wstęp V
ROZDZIAŁ 1. ZACHOWANIA AUTODESTRUKCYJNE MŁODZIEŻY – Marta Makara-Studzińska 1
1.1. Definicje 1
1.2. Funkcje autoagresji 4
1.3. Pojęcie samobójstwa 5
1.4. Rodzaje samobójstw 9
1.5. Różnice między samouszkodzeniem a samobójstwem 11
1.6. Próba samobójcza a samobójstwo 12
1.7. Podsumowanie 14
Piśmiennictwo 14

ROZDZIAŁ 2. EPIDEMIOLOGIA ZACHOWAŃ SAMOBÓJCZYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY – Agnieszka Gmitrowicz 19
2.1. Mierniki epidemiologiczne 20
2.2. Oficjalne rejestrowanie zachowań samobójczych 22
2.3. Statystyka samobójstw dzieci i młodzieży w Polsce i na świecie 23
2.3.1. Świat – dane ogólne 23
2.3.2. Polska 26
2.4. Wiek 29
2.5. Płeć 29
2.6. Statystyka prób samobójczych dzieci i młodzieży w Polsce i na świecie 31
2.7. Statystyka myśli samobójczych i niesamobójczych samouszkodzeń u młodzieży 32
2.8. Podsumowanie 33
Piśmiennictwo 34

ROZDZIAŁ 3. ZWIĄZEK MIĘDZY SAMOUSZKODZENIEM A SAMOBÓJSTWEM – Anita Młodożeniec 37
3.1. Klasyfikacja 37
3.2. Rozumienie zamierzonych samouszkodzeń 40
3.3. Osobowość chwiejna emocjonalnie 43
3.4. Zamierzone samouszkodzenia a zachowania samobójcze 44
3.4.1. Stan wyjściowy w procesie samobójczym 46
3.4.2. Stan bezpośrednio prowadzący do zachowania samobójczego 46
3.4.3. Stan po próbie samobójczej 47
3.5. Rola bólu psychicznego 47
3.6. Rola stylów radzenia sobie z sytuacją trudną 48
3.7. Teoria interpersonalna Joinera 48
3.8. Ewolucjonistyczna teoria Gilberta 49
3.9. Podsumowanie 50
Piśmiennictwo 50

ROZDZIAŁ 4. BADANIA ZACHOWAŃ SAMOBÓJCZYCH W WYBRANYCH POPULACJACH MŁODZIEŻY – Agnieszka Gmitrowicz 53
4.1. Populacja szkolna 53
4.1.1. Ograniczenia dotyczące badań kwestionariuszowych wśród uczniów 55
4.1.2. Przegląd wybranych badań kwestionariuszowych 56
4.1.3. Podsumowanie 57
4.2. Populacja młodzieży hospitalizowanej psychiatrycznie 58
4.2.1. Próby samobójcze wśród młodzieży hospitalizowanej psychiatrycznie 60
4.2.2. Samobójstwa dokonane 63
4.2.3. Podsumowanie 65
4.3. Populacja pediatryczna 65
4.3.1. Podsumowanie 67
Piśmiennictwo 68

ROZDZIAŁ 5. SPOŁECZNO-EKONOMICZNE CZYNNIKI RYZYKA – Marta Makara-Studzińska 71
5.1. Czynniki ryzyka zachowań samobójczych 71
5.2. Aspekty społeczne jako czynniki ryzyka w grupie młodzieży 73
5.3. Podsumowanie 78
Piśmiennictwo 78

ROZDZIAŁ 6. KONTEKST ROZWOJOWY I RODZINNY – Agnieszka Gmitrowicz 81
6.1. Rozwój człowieka a zachowania samobójcze 81
6.2. Rodzinne czynniki ryzyka zachowań samobójczych młodzieży 84
6.3. Podsumowanie 89
Piśmiennictwo 90

ROZDZIAŁ 7. PSYCHOLOGICZNE CZYNNIKI RYZYKA SAMOBÓJSTWA Z UWZGLĘDNIENIEM STRESORÓW – Marta Makara-Studzińska 93
7.1. Psychologiczne czynniki ryzyka samobójstwa 93
7.2. Stresory rozwojowe związane z zachowaniami samobójczymi 96
7.3. Podsumowanie 99
Piśmiennictwo 100

ROZDZIAŁ 8. PSYCHIATRYCZNE I SOMATYCZNE CZYNNIKI RYZYKA SAMOBÓJSTWA – Agnieszka Gmitrowicz 103
8.1. Zaburzenia psychiczne jako czynnik ryzyka samobójstwa u młodzieży 103
8.2. Somatyczne/fizyczne czynniki ryzyka samobójstwa u młodzieży 110
8.3. Podsumowanie 112
Piśmiennictwo 113
ROZDZIAŁ 9. NEUROBIOLOGICZNE CZYNNIKI RYZYKA SAMOBÓJSTWA U MŁODZIEŻY - Agnieszka Gmitrowicz 117
Podsumowanie 120
Piśmiennictwo 120

ROZDZIAŁ 10. NAŚLADOWNICTWO ZACHOWAŃ SAMOBÓJCZYCH A PAKTY SAMOBÓJCZE – Agnieszka Gmitrowicz 123
Podsumowanie 126
Piśmiennictwo 126

ROZDZIAŁ 11. PROCES SAMOBÓJCZY W MODELU STRES PODATNOŚĆ – Agnieszka Gmitrowicz 129
Podsumowanie 132
Piśmiennictwo 132

ROZDZIAŁ 12. CZYM SĄ RYZYKO SAMOBÓJSTWA I CZYNNIKI PROTEKCYJNE? – Anita Młodożeniec 135
12.1. Ryzyko samobójstwa 135
12.1.1. Kiedy przeprowadzić ocenę ryzyka? 136
12.1.2. Jak pytać? 137
12.2. Znaczenie objawów chorób psychicznych 138
12.3. Kogo należy zapytać o myśli samobójcze? 140
12.4. Jak przeprowadzić ocenę ryzyka samobójstwa? 141
12.5. Rola uczenia się i wzmacniania w procesie samobójczym 145
12.6. Rola krótkoterminowych efektów zachowania samobójczego w porównaniu z długoterminowymi 145
12.7. Rola instrumentalna versus funkcja wyrażania uczuć 146
12.8. Pacjent z wielokrotnymi zachowaniami samobójczymi 146
12.9. Podsumowanie 148
Piśmiennictwo 149

ROZDZIAŁ 13. NARZĘDZIA DO OCENY RYZYKA SAMOBÓJSTWA U MŁODZIEŻY – Anita Młodożeniec 151
13.1. Skala Oceny Myśli Samobójczych Becka 152
13.2. Skala Harkavy Asnis do badania ryzyka samobójstwa 153
13.3. Porównanie wyników badania kilkoma skalami 154
13.4. Inne skale do oceny ryzyka samobójstwa 154
13.5. Podsumowanie 155
Piśmiennictwo 156

ROZDZIAŁ 14. DIAGNOZA NASTOLATKA PO PRÓBIE SAMOBÓJCZEJ I ZAPLANOWANIE INTERWENCJI – Agnieszka Gmitrowicz 157
14.1. Postępowanie diagnostyczne 157
14.2. Diagnozowanie nastolatka po próbie samobójczej w stanie zagrożenia życia i zdrowia w szpitalnej izbie przyjęć 158
14.3. Rozpoznanie próby samobójczej zgodnie z klasyfikacjami 162
14.4. Wywiad w kierunku zaburzeń depresyjnych 164
14.5. Zaplanowanie miejsca i rodzaju interwencji 164
14.6. Skierowanie do placówki specjalistycznej 166
14.7. Postępowanie diagnostyczne u pacjenta po próbie samobójczej w warunkach szpitala psychiatrycznego 167
14.8. Podsumowanie 168
Piśmiennictwo 168

ROZDZIAŁ 15. LECZENIE PSYCHIATRYCZNE MŁODZIEŻY Z ZACHOWANIAMI SAMOBÓJCZYMI – Agnieszka Gmitrowicz 171
15.1. Ogólne zasady postępowania z nastolatkiem z zachowaniami samobójczymi w opiece psychiatrycznej 171
15.2. Szczegółowe zalecenia dotyczące leczenia psychiatrycznego nastolatków z ryzykiem samobójczym 173
15.3. Farmakoterapia 174
15.3.1. Leki przeciwdepresyjne (LPD) 174
15.3.2. Stabilizatory nastroju 175
15.3.3. Leki przeciwpsychotyczne (LPP) 175
15.3.4. Benzodiazepiny (BDA) 176
15.4. Terapia nastolatka z długoterminowym ryzykiem samobójstwa 176
15.5. Podsumowanie 178
Piśmiennictwo 178

ROZDZIAŁ 16. PSYCHOTERAPIA OSÓB PO PRÓBIE SAMOBÓJCZEJ – Marta Makara-Studzińska 181
16.1. Terapia poznawczo-behawioralna 182
16.2. Dialektyczna terapia behawioralna 184
16.2.1. Standardy stosowania dialektycznej terapii behawioralnej 186
16.2.2. Psychoterapia indywidualna w DBT 187
16.2.3. Psychoterapia rodzinna i grupy treningowe w DBT 187
16.2.4. Konsultacje telefoniczne jako forma terapii dla członków rodziny 188
16.3. Terapia poprzez naukę radzenia sobie z chorobą i zdrowienia 188
16.4. Interwencja kryzysowa 190
16.5. Grupy wsparcia 193
16.6. Podsumowanie 193
Piśmiennictwo 193

ROZDZIAŁ 17. SKUTECZNOŚĆ RÓŻNYCH TERAPII MŁODZIEŻY Z ZACHOWANIAMI SAMOBÓJCZYMI W ŚWIETLE AKTUALNYCH BADAŃ – Agnieszka Gmitrowicz 197
Piśmiennictwo 198

ROZDZIAŁ 18. PRAWNE I ETYCZNE ASPEKTY ZACHOWAŃ SAMOBÓJCZYCH MŁODZIEŻY – Agnieszka Gmitrowicz 201
18.1. Zgoda na leczenie w przypadku nastolatka po próbie samobójczej 201
18.2. Stosowanie przymusu bezpośredniego 201
18.3. Zachowania samobójcze młodzieży a prawo karne 202
18.4. Procedura „Niebieskiej Karty” 202
18.5. Problemy etyczne – eutanazja 203
Piśmiennictwo 203

ROZDZIAŁ 19. NOWE MEDIA A SAMOBÓJSTWA NIELETNICH – Anita Młodożeniec 205
19.1. Nowe i stare media 205
19.2. Aplikacje na telefony komórkowe 207
19.3. Programy samopomocowe 208
19.4. Negatywne strony nowych mediów 210
19.5. Podsumowanie 211
Piśmiennictwo 212

Rozdział 20. ZAPOBIEGANIE ZACHOWANIOM SAMOBÓJCZYM MŁODZIEŻY – Anita Młodożeniec 213
20.1. Ogólna charakterystyka działań prewencyjnych 213
20.2. Zapobieganie samobójstwom u osób z zaburzeniami psychicznymi 216
20.3. Zapobieganie samobójstwom u osób z tzw. przewlekłym (chronicznym) ryzykiem samobójstwa 217
20.4. Opieka nad osobami po próbach samobójczych. Zapobieganie samobójstwu po wypisie ze szpitala 217
20.5. Efektywność działań prewencyjnych 219
20.5.1. Leki/leczenie farmakologiczne 220
20.5.2. Psychoterapia 220
20.5.3. Szkolenia/treningi 221
20.5.4. Poszukiwanie pomocy 222
20.5.5. Interwencje społeczne 223
20.5.6. Dostępność metod popełnienia samobójstwa 224
20.5.7. Epidemiologia 224
20.6. Podsumowanie 225
Piśmiennictwo 226

Rozdział 21. POSTWENCJA. POMOC PO SAMOBÓJCZEJ ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY – Anita Młodożeniec 229
21.1. Pomoc po śmierci bliskiej osoby 229
21.2. Formy pomocy 232
21.3. Interwencja kryzysowa w szkole po samobójstwie ucznia 235
21.4. Terapeuta po samobójstwie pacjenta 235
21.5. Podsumowanie 236
Piśmiennictwo 236
Aneks 1 – Uznane narzędzia psychometryczne do oceny ryzyka samobójstwa 239
SAD PERSONS 239
NO HOPE 239
TASR (The Tool for Assessment of Suicide Risk) 240
Skala Beznadziejności Becka (Beck Hopelessness Scale, BHS) 240
Skala Oceny Myśli Samobójczych Becka (Beck Scale for Suicide Ideation, BSSI) 240
Skale depresji dostępne w Polsce 240
Wywiad w kierunku zaburzeń depresyjnych według ICD-10 (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) 241

Aneks 2 – Budowa Suicide Status Form (SSF) 245
Aneks 3 – Nowe media 249
Aneks 4 – Model stres–podatność 255
Aneks 5 – Wybrane kwestionariuszowe badania uczniów, dokumentujące dwa rodzaje zamierzonych samouszkodzeń: 1) z jednoznaczną intencją zabicia się (próba samobójcza) oraz 2) bez rozstrzygania o intencji samobójczej (deliberate self-harm, DSH) 257
Badania prób samobójczych w populacji uczniów łódzkich szkół ponadgimnazjalnych 257
Badania angielskie dotyczące epizodów DSH 258
Badania wieloośrodkowe CASE dotyczące DSH (Child & Adolescent Self-harm in Europe Study, Australia, Belgia, Anglia, Węgry, Irlandia, Holandia i Norwegia) 259
Badania wieloośrodkowe SEYLE (The Saving and Empowering Young Lives in Europe) dotyczące prób samobójczych 260

Aneks 6 – Polskie badania populacji pediatrycznej po zatruciach samobójczych 261
Aneks 7 – Rysunek jako technika niewerbalna w diagnozie nastolatka po próbie samobójczej 265
Skorowidz 267