ebook Rzecznik praw obywatelskich jako wnioskodawca w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym Anna Deryng

Wydawca: Wolters Kluwer

Rok wydania: 2014

Monografia dotyczy teoretycznych i praktycznych aspektów problematyki wnioskowania przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego o dokonanie kontroli konstytucyjności norm prawnych. Autorka próbuje udzielić odpowiedzi na trzy zasadnicze pytania:

jaka jest rola RPO w utrwalaniu i wyjaśnianiu konstytucyjnych zasad prawa w systemie ochrony wolności i praw jednostki w Polsce,
jaka jest skuteczność działań RPO w zakresie ochrony wolności i praw człowieka, również poprzez wskazanie konkretnych danych liczbowych,
jaki jest udział RPO w odkodowaniu treści zasady demokratycznego państwa prawnego, zasad przewodnich oraz wybranych wolności, praw i obowiązków jednostki.
W publikacji

wskazano również efekty aktywności Rzecznika w dwóch obszarach, tj. jako konsekwencje w zakresie zasad prawidłowego tworzenia systemu prawa oraz w sferze skuteczności jego działań w odniesieniu do sytuacji prawnej jednostki.

Uświadamia to, jak szerokie są możliwości działania polskiego ombudsmana i jak wiele spraw nie mieści się w jego kompetencjach, dlatego należy je kierować do odpowiednich organów i instytucji, zamiast absorbować nimi RPO.

Adresaci:

Książka jest skierowana do przedstawicieli teorii i praktyki prawa konstytucyjnego, w tym do sędziów Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych, adwokatów, radców prawnych, legislatorów oraz urzędników administracji publicznej. Powinna także zaciekawić osoby zajmujące się ogólną teorią prawa konstytucyjnego oraz wszystkich tych, którzy interesują się tą gałęzią prawa.

Spis treści ebooka Rzecznik praw obywatelskich jako wnioskodawca w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym

Wykaz skrótów , str. 13

Wprowadzenie , str. 17

Rozdział I
Charakter i znaczenie instytucji ombudsmana w zakresie ochrony konstytucyjnych praw i wolności jednostki , str. 29

1. Uwagi wprowadzające , str. 29

2. Historia urzędu ombudsmana w świecie współczesnym - rozwój idei , str. 32

3. Cechy konstytutywne współczesnego ombudsmana , str. 40

4. Specyfika polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich jako rodzaj instytucji ombudsmana , str. 47

4.1. U źródeł instytucji polskiego ombudsmana , str. 47

4.2. Rzecznik Praw Obywatelskich w świetle przepisów ustrojowych i organizacyjnych , str. 53

4.3. Zakres realizacji prawa każdej osoby do pomocy Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 62

4.4. Formy działalności Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 73

4.4.1. Wystąpienia i interwencje w sprawach indywidualnych , str. 73

4.4.2. Wystąpienia o charakterze generalnym związane z ochroną praw i wolności jednostki , str. 78

5. Uwagi końcowe , str. 82

Rozdział II
Podstawowe elementy charakteryzujące procedurę składania wniosków przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności norm prawnych , str. 84

1. Istota i ewolucja kontroli konstytucyjności prawa. Uwagi wprowadzające , str. 84

2. Koncepcja kontroli prawa w procesie ochrony praw i wolności jednostki w Polsce , str. 93

3. Aktualizacja obowiązku rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny sprawy z wniosku polskiego ombudsmana , str. 106

3.1. Rzecznik Praw Obywatelskich jako upoważniony wnioskodawca - zagadnienie identyfikacji legitymowanych podmiotów do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego , str. 106

3.2. Decyzja Rzecznika Praw Obywatelskich o złożeniu wniosku do Trybunału Konstytucyjnego , str. 112

4. Konstrukcja prawna wniosku jako środka ochrony praw i wolności jednostki , str. 118

4.1. Kontrola wstępna , str. 118

4.2. Skargowość w procedurze kontroli norm w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym , str. 123

4.3. Prawo do cofnięcia wniosku , str. 131

4.5. Braki formalne wniosku , str. 134

4.6. Niezachowanie terminu do wniesienia wniosku , str. 135

5. Uwagi końcowe , str. 135

Rozdział III
Konstytucyjne standardy wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego a realizacja praw i wolności jednostki w wystąpieniach Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego , str. 140

1. Zasada demokratycznego państwa prawnego - uwagi wprowadzające , str. 140

2. Problemy źródeł prawa - zagrożenia dla zasad demokratycznego państwa prawnego , str. 148

2.1. Jednolitość systemu prawa , str. 150

2.2. Zasada prymatu Konstytucji , str. 151

2.3. Zasada prymatu ustawy , str. 157

2.4. Oddziaływanie aktów wewnętrznych na prawnie chronioną sytuację jednostki w praktyce Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 173

3. Zasada zaufania do państwa , str. 178

4. Zasada ochrony praw nabytych , str. 186

5. Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 197

6. Poszanowanie podstawowych praw i wolności jednostki na rzecz prawidłowego stosowania prawa w regulacjach procedury sądowej i administracyjnej , str. 206

6.1. Prawo do sądu i właściwej procedury sądowej jako immanentny element pojęcia państwa prawnego w obszarze aktywności polskiego ombudsmana , str. 207

6.2. Przestrzeganie praw i wolności jednostki w procedurach administracyjnych , str. 216

7. Realizacja zagadnień jawności życia publicznego w obszarze zainteresowań Rzecznika Praw Obywatelskich. Zagadnienia wybrane , str. 218

Rozdział IV
Kierunki oddziaływania przewodnich zasad konstytucyjnych we wnioskach Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego , str. 222

1. Zasada poszanowania i ochrony godności człowieka w świetle praktyki polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 222

1.1. Uwagi wprowadzające , str. 222

1.2. Gwarancja godności ludzkiej w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 232

1.3. Uwagi końcowe , str. 244

2. Zasada poszanowania wolności oraz jej ochrona , str. 245

2.1. Teoria wolności wewnętrznej a wolność zewnętrzna , str. 251

2.2. Zakres ochrony prawnej wolności , str. 252

2.3. Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP jako generalny przepis wyznaczający warunki dopuszczalnych ograniczeń korzystania z konstytucyjnych wolności i praw , str. 253

3. Zasada proporcjonalności i wymierności oraz minimalnej ingerencji państwa jako wyznacznik konstytucyjności norm w praktyce Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 257

3.1. Istota i charakter konstytucyjnej zasady proporcjonalności - uwagi wprowadzające , str. 257

3.2. Zasada proporcjonalności na tle działań polskiego ombudsmana , str. 260

3.3. Uwagi końcowe , str. 275

4. Konstytucyjna zasada równości oraz zakaz dyskryminacji jako motyw przewodni wniosków polskiego ombudsmana w przedmiocie kontroli konstytucyjności prawa - wybrane zagadnienia problemowe , str. 276

4.1. Zasada równości - uwagi wprowadzające , str. 276

4.2. Pojęcie dyskryminacji , str. 281

4.3. Dynamiczna koncepcja równości i jej rodzaje w praktyce polskiego ombudsmana , str. 285

4.3.1. ",Równość branżowa", , str. 287

4.3.2. Teoria ",równości zamieszkiwania", , str. 300

4.3.3. Równouprawnienie kobiet i mężczyzn , str. 302

4.4. Uwagi końcowe , str. 315

5. Praktyczne zastosowanie sprawiedliwości społecznej w wystąpieniach Rzecznika Praw Obywatelskich. Zagadnienia wybrane , str. 316

5.1. Uwagi wprowadzające , str. 316

5.2. Sposoby pojmowania sprawiedliwości społecznej w praktyce polskiego ombudsmana , str. 319

5.3. Relacja klauzul ",równość", - ",sprawiedliwość", jako niezbędny element skutecznego oddziaływania Rzecznika Praw Obywatelskich w zakresie podjętych spraw , str. 323

6. Uwagi końcowe , str. 337

Rozdział V
Wybrane prawa, wolności i obowiązki jednostki w wystąpieniach Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego , str. 339

1. Wolność sumienia i wyznania jako problem konstytucyjny w praktyce Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 339

1.1. Uwagi wprowadzające , str. 339

1.2. Ochrona wolności sumienia i wyznania w działalności Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 348

1.3. Uwagi końcowe , str. 360

2. Wolność zgromadzeń jako przedmiot zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 361

2.1. Uwagi wprowadzające , str. 361

2.2. Ochrona wolności zgromadzeń przez Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 367

2.3. Uwagi końcowe , str. 370

3. Interpretacja zasady wolności działalności gospodarczej w praktyce konstytucyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 371

3.1. Uwagi wprowadzające , str. 371

3.2. Przestrzeganie zasady wolności działalności gospodarczej - zasadnicze kierunki działań polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 378

3.3. Uwagi końcowe , str. 390

4. Konstytucyjny obowiązek ponoszenia ciężarów publicznych w świetle praktyki Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 391

4.1. Uwagi wprowadzające , str. 391

4.2. Realizacja obowiązku ponoszenia ciężarów publicznych w sprawach Rzecznika Praw Obywatelskich , str. 396

4.3. Uwagi końcowe , str. 402

Zakończenie , str. 405

Załącznik nr 1 , str. 411

Załącznik nr 2 , str. 455

Bibliografia , str. 465

Akty prawne , str. 499

Orzecznictwo , str. 505

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej , str. 511

Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich , str. 515