Za darmo

Ebook Siedemnastowieczne malarstwo holenderskie w literaturze polskiej po 1918 roku Magdalena Śniedziewska

0,00 zł

Dodaj do ulubionych

Opis treści

Książka stanowi próbę monograficznego ujęcia problemu recepcji siedemnastowiecznego malarstwa holenderskiego w polskiej literaturze powojennej. O skali powziętego przez autorkę zadania świadczy to, że przedmiotem jej badań są nie tylko siedemnastowieczne obrazy holenderskie i, odnoszące się do nich, polskie utwory literackie, ale również teksty dziewiętnastowiecznych pisarzy i krytyków (najczęściej francuskich), które ukształtowały tak zwany mit Holandii złotego wieku. Autorka zaznajamia czytelnika z historycznie uwarunkowanymi, zmieniającymi się modelami percepcji siedemnastowiecznego malarstwa holenderskiego. Oryginalnym osiągnięciem jest wypracowany przez badaczkę klucz genologiczny, będący konsekwencją historycznoliterackiej tezy na temat zapośredniczenia polskiej dziewiętnastowiecznej recepcji malarstwa holenderskiego złotego wieku z zachodnioeuropejskiej dziewiętnastowiecznej literaturze i krytyce artystycznej. Okazuje się, że pisarze, tacy jak Czapski, Herling-Grudziński, Miłosz, Herbert, Zagajewski, Wencel – by wymienić tylko niektórych bohaterów książki – podobnie jak niegdyś Fromentin, Thoré, Balzac, postrzegają pejzaże, sceny rodzajowe, martwe natury i portrety (w tym także portrety zbiorowe i autoportrety) jako gatunki „typowo holenderskie”, poddają rewizji pojęcia, takie jak realizm i rodzajowość, o Varmeerowskim Widoku Delft nie potrafią mówić bez odniesienia do Proustowskiego petit pan de mur jaune, martwe natury „czytają” poprzez Chardina i Cézanne’a czy wskrzeszają mit Rembrandta-autoportrecisty, dokonującego analizy własnego „ja”.

Na uwagę zasługuje również rozbudowana, szczegółowa analiza nie ukończonego zbioru esejów Herberta o małych mistrzach holenderskich – Willemie Duysterze, Pieterze de Hoochu, Hendricku Avercampie, Herculesie Segersie i Pieterze Saenredamie. Autorka tropi niezlokalizowane przez Herberta cytaty, odkrywa źródła jego nawiązań, docierając do opracowań i katalogów, z których pisarz korzystał, przygotowując tom Mali mistrzowie. Jednak opracowane badania mają nie tylko dokumentalistyczny charakter, autorka stawia bowiem tezę na temat Herbertowego projektu małej , „skrajnie subiektywnej” historii sztuki, a także przybliża czytelnikowi mniej znanych w Polsce malarzy, których artystyczna ranga domaga się – co Herbert wielokrotnie podkreślał – docenienia.

Spis treści ebooka Siedemnastowieczne malarstwo holenderskie w literaturze polskiej po 1918 roku

Część I. Pisarz w roli historyka sztuki
Wstęp / 9

Rozdział 1. Pejzaż / 31
„Krajobrazy w ramach” – Pankiewicz, Makowski, Cybis i Herbert śladami siedemnastowiecznych pejzażystów
holenderskich (oraz Fromentina) / 31
Petit pan de mur jaune – Czapski, Grudziński i Herbert wobec proustowskiej wizji widoku delft / 63

Rozdział 2. Malarstwo rodzajowe / 103
„Otwarte szeroko drzwi zapraszają”, czyli pisarze zaglądają do holenderskich wnętrz / 103
„W namalowanej ciszy i skupieniu” – literackie próby indywidualizacji bohaterek scen rodzajowych Vermeera / 127

Rozdział 3. Martwa natura / 161
Między malarskim a literackim widzeniem rzeczy – siedemnastowieczna martwa natura holenderska
w refleksji Czapskiego i Herberta / 161
Realizm metafizyczny – Miłosz i „Holendrzy malujący martwe natury” / 193

Rozdział 4. Portret / 221
Kłopoty z podmiotowością w poetyckich rozważaniach nad siedemnastowiecznym
holenderskim malarstwem portretowym / 221
Ludzka twarz malarza – auto portrety Rembrandta w zwierciadle literatury / 238

Część ii. Mali mistrzowie Zbigniewa Herberta – próba rekonstrukcji
Nota edytorska / 281
Wstęp. „Historia sztuki skrajnie subiektywna” / 283
W poszukiwaniu genezy pojęcia petits maîtres / 284
Historia sztuki okiem amatora / 291

Rozdział 1. „Malarz wielkiej proustowskiej melancholii” – Willem Duyster / 297
„Proces rehabilitacyjny/ 299
Dolce far niente / 306
„Dojrzała melancholia” / 311

Rozdział 2. „Poeta domu” – Pieter de Hooch / 327
Malarz mieszczańskich wnętrz / 328
„Dom jako kosmos moralny” / 337

Rozdział 3. „malarz czwartej pory roku” – Hendrick Avercamp 347
Avercamp–Bruegel (i flamandzka tradycja pejzażu) / 352
Przyczynek do biografii artysty z Kampen / 355
Pejzaż zimowy ze ślizgawką – ćwiczenia z ekfrazy / 360
„Mały ekskurs w dziedzinę holenderskich obyczajów hibernalnych” / 366
Naiwność, czyli „cnota pokory wobec rzeczywistości” / 373

Rozdział 4. „ostatni wizjoner gór w niderlandach” – Hercules Segers / 381
„Odkrycie” Segersa / 383
Dzieje wpływów / 386
Wrażliwość pisarza / 394

Rozdział 5. „portrecista architektury” – Pieter Saenredam / 401
„Perspektywy” Saenredama / 401
Tajniki warsztatu / 416
Przeciwko abstrakcji / 425
Et exaltavit humiles / 439

Zakończenie / 443
Nota bibliograficzna / 447
Bibliografia / 449
Spis ilustracji / 469
Summary / 471
Indeks osobowy / 479