ebook Społeczeństwo – naród – państwo na łamach „Gościa Niedzielnego” (1923-1939) Rafał Śpiewak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach

Rok wydania: 2022

Przedmiotem niniejszej monografii jest wydawany w Katowicach tygodnik „Gość Niedzielny” z pierwszego okresu wydawniczego przypadającego na lata 1923-1939. Publikacja – w zamierzeniu o charakterze historycznym, teologicznym i prasoznawczym – ma uzupełnić badania zarówno nad tym śląskim tygodnikiem, jak i polską prasą katolicką okresu II Rzeczypospolitej w ogóle. W przeprowadzonych badaniach starano się odczytać i zinterpretować, w jaki sposób ówcześni redaktorzy definiowali najważniejsze problemy życia społecznego. Jak ukazywali miejsce i rolę Kościoła katolickiego w odradzającym się państwie polskim, uwzględniając specyficzny kontekst Górnego Śląska? Z jakimi wyzwaniami światopoglądowymi i społecznymi musieli się mierzyć? Jakie zajmowali wobec nich stanowisko i jak je uzasadniali? Szczególnie ciekawa wydaje się próba uchwycenia sposobu mierzenia się „Gościa Niedzielnego” z ówczesnymi nurtami światopoglądowymi, często sprzecznymi, a nawet wrogimi wobec wartości chrześcijańskich. Badania pozwoliły określić wskazywane przez „Gościa Niedzielnego” kryteria ładu społecznego, grożące mu niebezpieczeństwa, jak też sposoby ich przezwyciężenia. W pracy starano się pokazać, że zagadnienia dotyczące kształtu państwa, jego kondycji duchowo-moralnej oraz roli Kościoła katolickiego i religii w przestrzeni publicznej, były istotnym, o ile nie głównym motywem publicystyki „Gościa Niedzielnego”.

Spis treści ebooka Społeczeństwo – naród – państwo na łamach „Gościa Niedzielnego” (1923-1939)

Wstęp 7

Rozdział I. Kontekst społeczno-polityczny „Gościa Niedzielnego” (1923-1939) 17
1. Sytuacja II Rzeczypospolitej po odzyskaniu niepodległości 17
1.1. Wyzwania wewnętrzne i zagrożenia zewnętrzne 17
1.2. Powrót Górnego Śląska do Polski 28
1.3. Województwo śląskie w odrodzonym państwie. Nadzieje i rozczarowania 38
1.4. Znaczenie Górnego Śląska w II Rzeczypospolitej 46
2. Sytuacja Kościoła katolickiego w Polsce w okresie międzywojennym 49
2.1. Kształtowanie się relacji państwo–Kościół 49
2.2. Motywy prasy kościelnej w okresie międzywojennym w Polsce 55
3. „Gość Niedzielny” odpowiedzią na potrzeby lokalnego Kościoła 67
3.1. Geneza profilu religijno-społecznego 67
3.2. Założenia programowe i misja 72
3.3. Redakcja i strona edytorska pisma 84

Rozdział II. Wizja relacji państwo–Kościół kreowana w „Gościu Niedzielnym” (1923-1939) 102
1. Kościół katolicki sprzymierzeńcem czy zagrożeniem państwa? 104
2. Papiestwo rękojmią silnej i bezpiecznej Polski 114
3. „Nie” dla marginalizacji Kościoła w państwie 120
4. Odnowiony katolicyzm moralnym fundamentem państwa 138
5. Prawdziwe i fałszywe pojęcie demokracji 165
6. Pietyzm wobec ojczyzny i narodu 171
7. Współdziałanie Kościoła z państwem – kwestia Zaolzia 182
8. Troska o państwo w obliczu wojny 194

Rozdział III. Zagrożenia światopoglądowe i społeczne ukazywane na łamach „Gościa Niedzielnego” (1923-1939) 216
1. Katolicyzm w obronie racjonalizmu 217
2. Demaskowanie bolszewizmu 222
3. Krytyka bezdusznego kapitalizmu 242
4. Obrona przed ateizacją kultury 246
5. Bolszewizm i narodowy socjalizm – dwie wersje marksizmu 254
6. Masoneria – tajny wróg Kościoła i państwa 266
7. W trosce o kondycję moralną narodu 289
8. Katolicyzm zaangażowany warunkiem odnowy społeczeństwa 313

Rozdział IV. Troska o rodzinę i wychowanie młodego pokolenia na kartach „Gościa Niedzielnego” (1923-1939) 324
1. Moralna kondycja rodziny warunkiem silnego państwa 326
2. Symbioza rodziny i szkoły 342
3. Media – moralność – wychowanie 358
4. Wychowawcza rola katolickich stowarzyszeń młodzieżowych 368

Rozdział V. Zagadnienie mniejszości żydowskiej w Polsce w świetle wypowiedzi w „Gościu Niedzielnym”(1923-1939) 386
1. Pomiędzy antyjudaizmem a antysemityzmem 387
2. Motywy krytyki Żydów 396
3. Niesprawiedliwy antysemityzm czy usprawiedliwiona samoobrona? 415

Rozdział VI. Polskość Górnego Śląska i jego miejsce w II Rzeczypospolitej rozpatrywane na łamach „Gościa Niedzielnego” (1923-1939) 434
1. Diecezja katowicka na polskim Śląsku 435
2. Promocja i kultywowanie dziedzictwa 445
3. Umacnianie polskiego patriotyzmu 460

Zakończenie 477
Bibliografia 483
Spis elementów graficznych 519