ebook Sprawozdawcze i zarządcze aspekty rachunkowości środowiskowej Arleta Szadziewska

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Rok wydania: 2013

Obecnie od przedsiębiorstw wymaga się nie tylko osiągania wyników ekonomicznych, ale również prowadzenia działalności zgodnie z zasadami rozwoju zrównoważonego, tj. w taki sposób, aby zachowana została jakość środowiska przyrodniczego dla obecnych i przyszłych pokoleń. Oznacza to konieczność dokonywania pomiarów środowiskowych skutków funkcjonowania jednostek. Szczególną rolę do odegrania ma w tym zakresie rachunkowość, która stanowi narzędzie poprawy wyników ekonomicznych organizacji. Ze względu na wzrost znaczenia ochrony środowiska w działalności podmiotów nie może ona pomijać zagadnień z tego obszaru. Rodzi to konieczność wprowadzenia rozwiązań, umożliwiających z jednej strony pozyskiwanie informacji dla zewnętrznej oceny wpływu działalności przedsiębiorstw na środowisko przyrodnicze, z drugiej zaś potrzebnych dla proekologicznego zarządzania. Praca niniejsza wskazuje na możliwości wykorzystania rachunkowości w tworzeniu finansowych i niefinansowych informacji z tego zakresu. Stosowne propozycje sformułowano w oparciu o studia literaturowe oraz badania empiryczne na temat wyceny, ewidencji i prezentacji w sprawozdawczości finansowej skutków oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko przyrodnicze.

Spis treści ebooka Sprawozdawcze i zarządcze aspekty rachunkowości środowiskowej

Wstęp 9

Rozdział 1. Ekonomiczne i prawne aspekty ochrony środowiska w działalności przedsiębiorstw 16

1.1. Powiązania działalności gospodarczej ze środowiskiem przyrodniczym 16
1.2. Wartość ekonomiczna środowiska przyrodniczego i sposoby jej wyceny 27
1.3. Koncepcja rozwoju zrównoważonego a ochrona środowiska w działalności przedsiębiorstw 42
1.4. Wpływ uregulowań prawnych na obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska 60
1.5. Rola instrumentów ochrony środowiska w kształtowaniu wyników działalności przedsiębiorstw 71

Rozdział 2. Informacje ekologiczne w zarządzaniu przedsiębiorstwem 81

2.1. Ochrona środowiska w strategii zarządzania przedsiębiorstw 81
2.2. Sformalizowane systemy zarządzania środowiskowego w podmiotach gospodarczych 98
2.3. Niesformalizowane systemy zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach 110
2.4. Znaczenie informacji ekologicznych w systemie informacyjnym jednostki gospodarczej 117

Rozdział 3. Odwzorowanie skutków zarządzania środowiskowego w systemie rachunkowości przedsiębiorstwa – przegląd koncepcji 135

3.1. Rys historyczny rachunkowości środowiskowej 135
3.2. Pojęcie i zakres rachunkowości środowiskowej w świetle badań literaturowych 143
3.3. Zadania rachunkowości środowiskowej w systemie rachunkowości przedsiębiorstwa 151
3.4. Objaśnienie podstawowych pojęć z zakresu rachunkowości środowiskowej 155
3.4.1. Rozwój pojęcia kosztów środowiskowych przedsiębiorstwa 155
3.4.2. Aktywa i zobowiązania powstające w relacjach przedsiębiorstwo–środowisko przyrodnicze 172
3.5. Raportowanie środowiskowych aspektów działalności jednostek gospodarczych 191
3.6. Rola rachunkowości środowiskowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem 211

Rozdział 4. Rachunkowość środowiskowa w praktyce gospodarczej 237

4.1. Ujęcie zagadnień środowiskowych w rachunkowości przedsiębiorstw wybranych krajów – przegląd badań empirycznych realizowanych na przełomie XX i XXI wieku 237
4.2. Przegląd badań empirycznych na temat odzwierciedlenia ochrony środowiska w systemach rachunkowości przedsiębiorstw w Polsce 244
4.3. Metodyka badań własnych 254
4.3.1. Ustalenie celów realizowanych badań 254
4.3.2. Etapy własnych badań ankietowych 256
4.3.3. Analiza odzwierciedlenia zagadnień środowiskowych w sprawozdawczości finansowej wybranych spółek notowanych na GPW w Warszawie 265
4.4. Prezentacja i analiza otrzymanych wyników badań ankietowych 269
4.4.1. Ogólna charakterystyka badanych przedsiębiorstw 269
4.4.2. Rodzaje działań proekologicznych i przyczyny ich podejmowania w ankietowanych podmiotach 272
4.4.3. Koszty środowiskowe i ich ujęcie w systemach rachunkowości ankietowanych firm 285
4.4.4. Wnioski z przeprowadzonych badań ankietowych 305
4.5. Prezentacja i analiza wyników badań dotyczących ujawnień środowiskowych w sprawozdawczości finansowej spółek publicznych w Polsce 309
4.5.1. Analiza ujęcia zagadnień środowiskowych w raportach rocznych spółek giełdowych 309
4.5.2. Wnioski z przeprowadzonych badań dotyczących ujęcia zagadnień środowiskowych w raportach rocznych spółek giełdowych 316

Rozdział 5. Włączenie aspektów środowiskowych w system rachunkowości przedsiębiorstwa 321

5.1. Etapy wdrażania rachunkowości środowiskowej 321
5.2. Definicje i zasady wyceny podstawowych kategorii rachunkowości środowiskowej 330
5.3. Klasyfikacja kategorii i zdarzeń gospodarczych związanych z oddziaływaniem podmiotu na środowisko przyrodnicze 340
5.4. Wykorzystanie rachunkowości w zarządzaniu kosztami środowiskowymi 350
5.5. Ujawnienia środowiskowe w sprawozdawczości finansowej podmiotu 372

Zakończenie 392

Załącznik 1. Wykaz opublikowanych dokumentów zawierających wskazówki i wytyczne dotyczące ujawniania informacji środowiskowych przedsiębiorstwa i ich wykorzystywania w jego procesach zarządzania 401
Załącznik 2. Ankieta wykorzystywana w I etapie badań 403
Załącznik 3. Ankieta wykorzystywana w II etapie badań 413
Załącznik 4. Wykaz kont na potrzeby rachunkowości środowiskowej 424
Załącznik 5. Rachunek zysków i strat jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń uwzględniający szczegółowe informacje środowiskowe 432
Załącznik 6. Rachunek przepływów pieniężnych jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń uwzględniający szczegółowe informacje środowiskowe – metoda bezpośrednia 434
Załącznik 7. Przykładowe sprawozdanie z sytuacji finansowej z uwzględnieniem informacji środowiskowych według MSSF 437
Załącznik 8. Przykładowe sprawozdanie z całkowitych dochodów uwzględniające informacje środowiskowe według MSSF 439

Bibliografia 440
Wykaz nazw i skrótów 490
Wykaz tabel 493
Wykaz rysunków 497