ebook Srebro i herbata Jędrzej Greń

Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Rok wydania: 2020

Książka omawia historię dwóch najważniejszych samorządnych miast handlowych Japonii – Hakaty i Sakai – oraz przedstawia charakterystykę i etos elit kupieckich stojących na ich czele w drugiej połowie XVI wieku. Licząc na umocnienie własnej pozycji społecznej, kupcy budowali relacje z wojownikami walczącymi o władzę nad krajem. Korzystali przy tym nie tylko ze swoich majątków i wpływów w handlu, lecz także z ceremonii herbaty ("chanoyu") i jej języka symboli. Słynne utensylia herbaciane ("meibutsu") stały się narzędziem komunikacji społecznej.

Analiza różnorodnych źródeł z epoki ukazuje zarówno ambicje przedstawicieli elity kupieckiej, jak i realia trudnych relacji z władzą wojskową w schyłkowym okresie wojen domowych i podczas stopniowego jednoczenia kraju przez Odę Nobunagę, Toyotomiego Hideyoshiego i Tokugawę Ieyasu.

The book discusses the story of two most important self-governing merchant cities in Japan: Hakata and Sakai and presents the characteristics and the ethos of merchant elites leading those cities in the second half of the 16th century. The merchants, who wanted to strengthen their social position, built relationships with warriors seeking to seize power over the country, using not only their fortunes and influence on trade, but also the tea drinking ceremony ("chanoyu") and its symbolic language.

Spis treści ebooka Srebro i herbata

Wstęp 7
Cel i zakres pracy 7
Wyjaśnienie terminów 9
Charakterystyka źródeł 13
Metodologia 21
Stan badań i literatura przedmiotu 24
Uwagi redakcyjne 29

Rozdział 1. Hakata i Sakai – geografia i historia 31
1.1. Charakterystyka geograficzna i najdawniejsze dzieje obu miast 31
1.1.1. Hakata 32
1.1.2. Sakai 36
1.2. Rozwój Hakaty i Sakai w średniowieczu 42
1.2.1. Hakata 44
1.2.2. Sakai 51
1.3. Miasta kupieckie w kontekście wydarzeń politycznych lat 1550–1600 62
1.4. Podsumowanie 68

Rozdział 2. Elita kupiecka na czele Hakaty i Sakai 71
2.1. Genealogie, majątek, wpływy – pozycja w społeczności lokalnej 71
2.2. Etos kupiecki i styl życia 88
2.3. Kupcy mnichami zen 100
2.4. Podsumowanie 106

Rozdział 3. Kultura herbaty jako środek komunikacji i tworzenia grup społecznych 108
3.1. Ponadregionalna elita kupiecka a integracyjna rola chanoyu 108
3.2. Kupcy jako twórcy i autorytety chanoyu 123
3.3. Wartości społeczne chanoyu w dziennikach herbacianych 145
3.3.1. Harmonia, szacunek, czystość i spokój – społeczny wymiar filozofii chanoyu 145
3.3.2. Między egalitaryzmem a hierarchią 149
3.4. Spotkania codzienne i wielkie uroczystości 162
3.5. Słynne utensylia herbaciane 173
3.5.1. Cechy definiujące słynne utensylia 173
3.5.2. Słynne utensylia w komunikacji społecznej 180
3.6. Podsumowanie 193

Rozdział 4. Obraz relacji kupców z władzą wojskową 196
4.1. Elita kupiecka przy wojownikach o znaczeniu lokalnym 197
4.1.1. Charakter kontaktów 197
4.1.2. Cele wojowników 209
4.1.3. Cele kupców 219
4.2. Elita kupiecka przy suwerenach Japonii 221
4.2.1. Charakter kontaktów 223
4.2.2. Cele Nobunagi i Hideyoshiego 236
4.2.3. Ambicje kupców 241
4.3. Obraz pozycji kupców przy wojownikach a realia 249
4.3.1. Cechy opisu wojowników o znaczeniu lokalnym a realia 250
4.3.2. Obraz suwerenów Japonii w źródłach a realia 267
4.4. Podsumowanie 285

Wnioski 288
Mapy 293
Bibliografia 295
Spis ilustracji 303
Indeks 304