ebook Teologia naturalna? Helen De Cruz, Johan De Smedt

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania: 2023

Czy złożoność świata przyrody świadczy o istnieniu inteligentnego projektanta? Czy pewne niezwykłe zdarzenia są cudami, za którymi stoi siła wyższa? Czy wszechświat ma osobową przyczynę? – na te i inne pytania od wieków stara się odpowiedzieć teologia naturalna, która dąży do rozumowego poznania istnienia i natury Boga.

De Cruz i De Smedt analizują poznawcze podstawy pięciu znanych argumentów za istnieniem Boga: argumentu z projektu, argumentu kosmologicznego, argumentu moralnego, argumentu z piękna i argumentu z cudów. Na koniec rozważają, czy poznawcze pochodzenie tych naturalnych argumentów teologicznych powinno wpływać na ich racjonalność.

W tej przełomowej pracy, Helen De Cruz i Johan De Smedt, pokazują, że klasyczne argumenty teologii naturalnej opierają się na powszechnych intuicjach dotyczących przyczynowości, moralności czy celowości. Przytaczając szereg koncepcji i badań z zakresu psychologii, neuronauk i antropologii ewolucyjnej, autorzy stawiają pytanie o pochodzenie oraz racjonalność tych intuicji. Czy w świetle naszej wiedzy, o działaniu ludzkiego umysłu, teologia naturalna jest naturalna? Ta książka to lektura obowiązkowa dla filozofów, teologów oraz wszystkich, których interesuje ugruntowane naukowo spojrzenie na religię.

Spis treści ebooka Teologia naturalna?

Podziękowania 9
Wprowadzenie 11
1. Teologia naturalna i historia naturalna 17
Dwa zagadnienia dotyczące religii 17
Czym jest teologia naturalna? 22
Czym jest religioznawstwo kognitywne? 28
Podsumowanie 32
2. Naturalność przekonań religijnych 34
Narzędzia ludzkiego poznania 34
Ontologie intuicyjne jako naturalne sposoby rozumowania 41
Fizyka intuicyjna 42
Psychologia intuicyjna 43
Biologia intuicyjna 45
Inżynieria intuicyjna 46
Naturalność 47
Intuicyjność 49
Podsumowanie 55
3. Intuicje dotyczące wiedzy Boga: antropomorfizm czy gotowość? 57
Czy teologia naturalna jest kognitywnie nienaturalna? 58
Boskie atrybuty 60
Koncepcje Boga jako przejaw antropomorfizmu 62
Hipoteza gotowości 65
Czy pomiędzy hipotezami antropomorfizmu i gotowości istnieje konflikt? 68
W stronę stanowiska zintegrowanego 69
Hipoteza gotowości i obciążenie kognitywne 72
Antropomorfizm a skuteczne procesy kognitywne 74
Dramat teologa raz jeszcze 76
Podsumowanie 77
4. Teleologia, nastawienie projektowe i argument z projektu 79
Argument z projektu 80
W jaki sposób wnioskujemy o istnieniu projektu 83
Nastawienie projektowe 83
Teleologia intuicyjna 86
Czy ludzie są intuicyjnymi teistami? 89
Intuicja prawdopodobieństwa: czy losowe zdarzenia mogą być przyczyną porządku i złożoności? 90
Racjonalna podstawa sporu 95
Czy argument z projektu nadal ma sens? 98
Podsumowanie 103
5. Argument kosmologiczny i intuicje dotyczące przyczynowości i sprawstwa 105
Argument kosmologiczny i ludzkie procesy poznawcze 106
Poznanie przyczynowe a wnioskowanie o Pierwszej Przyczynie 109
Intuicje dotyczące sprawstwa a utożsamienie pierwszej przyczyny z Bogiem 115
Ewolucyjne argumenty podważające 120
Uzasadnienie w sensie internalistycznym 123
Podsumowanie 129
6. Argument z moralności w kontekście etyki ewolucyjnej 130
Argument ze świadomości moralnej 131
Ewolucja ludzkiej moralności 133
Altruizm biologiczny 133
Altruizm psychologiczny 135
Zmysł moralny 136
Argument z obiektywności etyki 141
Czy realizm moralny jest intuicyjny? 142
Religioznawstwo kognitywne i związek teizmu z moralnością 143
Ewolucyjne argumenty podważające realizm moralny 146
Czy teizm da się pogodzić z etyką ewolucyjną? 149
Podsumowanie 151
7. Argument z piękna i ewolucyjnych podstaw doświadczenia estetycznego 152
Argumenty estetyczne 154
Doświadczenie piękna jako powszechne doświadczenie ludzkie 156
Estetyka ewolucyjna 158
Piękno i dobór płciowy 159
Doświadczenie estetyczne i ewolucyjna stronniczość sensoryczna 161
Hipoteza biofilii 163
Kognitywne i ewolucyjne wyjaśnienia poczucia wzniosłości 166
Łączenie własności estetycznych z istnieniem Boga 168
Piękno jako zamierzony efekt projektu 169
Doświadczenie estetyczne jako doświadczenie religijne 170
Doświadczenie estetyczne i fikcjonalizm religijny 172
Podsumowanie 175
8. Argument z cudów. Świadectwa religijne z perspektywy kognitywnej 176
Argument z cudów 177
Pojęcie cudu w perspektywie historycznej i kognitywnej 179
Kulturowy przekaz minimalnie kontrintuicyjnych idei 183
Czy można ufać świadectwom o cudach? 186
Wnioski dla argumentu z cudów 193
Podsumowanie 200
9. Historia naturalna religii a racjonalność wierzeń religijnych 201
Historia naturalna religii a jej uzasadnienie 202
Racje neutralizujące i racje obalające 205
Religioznawstwo kognitywne i uogólnione ewolucyjne strategie podważania 208
Szczegółowe ewolucyjne argumenty podważające przeciwko religii 211
Czy religioznawstwo kognitywne podważa teologię naturalną, czy może ją potwierdza? 217
Podsumowanie 223
Bibliografia 225
Indeks nazwisk i pojęć 251